อำเภอสุวรรณคูหา

อำเภอในจังหวัดหนองบัวลำภู ประเทศไทย

สุวรรณคูหา [สุ-วัน-นะ-คู-หา][1] เป็นอำเภอหนึ่งของจังหวัดหนองบัวลำภู

อำเภอสุวรรณคูหา
การถอดเสียงอักษรโรมัน
 • อักษรโรมันAmphoe Suwannakhuha
ย่านอำเภอภายในเขตเทศบาลตำบลสุวรรณคูหา
ย่านอำเภอภายในเขตเทศบาลตำบลสุวรรณคูหา
คำขวัญ: 
ถิ่นกำเนิด ทสปช. ต้นตอมะขามหวานฉ่ำ แผ่นดินธรรมพระไชยเชษฐา ภูซางภู่ผาก้องกังวาน ทิวทัศน์ธรรมชาติล้ำถ้ำทอง
แผนที่จังหวัดหนองบัวลำภู เน้นอำเภอสุวรรณคูหา
แผนที่จังหวัดหนองบัวลำภู เน้นอำเภอสุวรรณคูหา
พิกัด: 17°33′48″N 102°16′47″E / 17.56333°N 102.27972°E / 17.56333; 102.27972
ประเทศ ไทย
จังหวัดหนองบัวลำภู
พื้นที่
 • ทั้งหมด646.1 ตร.กม. (249.5 ตร.ไมล์)
ประชากร
 (2564)
 • ทั้งหมด67,905 คน
 • ความหนาแน่น105.10 คน/ตร.กม. (272.2 คน/ตร.ไมล์)
รหัสไปรษณีย์ 39270
รหัสภูมิศาสตร์3905
ที่ตั้งที่ว่าการที่ว่าการอำเภอสุวรรณคูหา ถนนพระไชยเชษฐา ตำบลสุวรรณคูหา อำเภอสุวรรณคูหา จังหวัดหนองบัวลำภู 39270
สารานุกรมประเทศไทย ส่วนหนึ่งของสารานุกรมประเทศไทย
วัดถ้ำสุวรรณคูหา ตามศิลาจารึกหน้าถ้ำ กล่าวไว้ว่าสร้างเมื่อ พ.ศ. 2106 โดยพระไชยเชษฐาธิราช มีถ้ำขนาดใหญ่-เล็ก ประมาณ 40 ถ้ำ ปัจจุบันเป็นสถานที่จัดงานประเพณีบุญข้าวจี่ยักษ์ ซึ่งเป็นประเพณีสำคัญของจังหวัด

ที่ตั้งและอาณาเขต

แก้

อำเภอสุวรรณคูหามีอาณาเขตติดต่อกับอำเภอข้างเคียง ดังนี้

 
ในเขตอำเภอสุวรรณคูหา เป็นพื้นที่ภูเขาสูง แล้วลาดไปทางทิศใต้และทิศตะวันออก พื้นที่ส่วนใหญ่เป็นดินปนทรายและลูกรัง ไม่สามารถเก็บน้ำหรืออุ้มน้ำในฤดูแล้งได้
 
วัดในอำเภอสุวรรณคูหา

ประวัติ

แก้

เดิมอำเภอสุวรรณคูหาเป็นส่วนหนึ่งของตำบลเก่ากลอย อำเภอหนองบัวลำภู จังหวัดอุดรธานี ทั้งหมด ในปี พ.ศ. 2494 ได้มีประกาศกระทรวงมหาดไทยให้แยกบางหมู่บ้านออกมาจากการปกครองของตำบลเก่ากลอย รวมตั้งเป็นตำบลนาสี[2] ต่อมาได้ย้ายมาขึ้นการปกครองกับอำเภอนากลางในปี พ.ศ. 2508[3][4] และตั้งตำบลนาดีขึ้นในปี พ.ศ. 2510 โดยแยกบางหมู่บ้านออกมาจากการปกครองของตำบลเก่ากลอย[5] และตั้งตำบลบ้านโคกในปี พ.ศ. 2511 โดยแยกบางหมู่บ้านออกมาจากการปกครองของตำบลนาสี[6]

ในปี พ.ศ. 2515 ราษฎรในพื้นที่ได้ยื่นเรื่องราวต่อราชการ ขอให้ตั้งกิ่งอำเภอขึ้นที่ตำบลนาสี โดยกระทรวงมหาดไทยได้พิจารณาเห็นว่าราษฎรทั้งสามตำบล ได้แก่ ตำบลบ้านโคก ตำบลนาสี และตำบลนาดี เป็นตำบลที่อยู่ไกลท้องที่ทุรกันดาร และห่างไกลจากตัวอำเภอ เจ้าหน้าที่มีโอกาสตรวจเยี่ยมเยือนดูแลทุกข์สุขของราษฎรน้อยมาก เพราะทางคมนาคมไม่สะดวก ซึ่งอาจเป็นการเสียหายในด้านการปกครอง ประกอบกับหมู่บ้านดังกล่าวมีโอกาสที่จะเจริญในอนาคต เพราะราษฎรอาศัยอยู่กันหนาแน่นมาก และมีพื้นที่ทำมาหากินได้ โดยเฉพาะมีทรัพยากรทางธรรมชาติ พอที่จะยกระดับการครองชีพของราษฎรทั้งสามตำบลดังกล่าวนี้ให้ดียิ่งขึ้น จึงแนะนำประชุมชี้แจงร่วมกับทางอำเภอนากลาง รายงานต่อกระทรวงมหาดไทย ขอจัดตั้งที่ว่าการกิ่งอำเภอขึ้น และเมื่อวันที่ 17 กรกฎาคม พ.ศ. 2516 จึงแยกออกมาเป็น กิ่งอำเภอสุวรรณคูหา[7] ที่มาของชื่ออำเภอมาจากถ้ำสุวรรณคูหาหรือชื่อเดิมคือสุพรรณคูหา เป็นถ้ำซึ่งมีโบราณวัตถุสมัยล้านช้าง เช่น รูปพระไชยเชษฐา และศิลาจารึกโบราณราว พ.ศ. 2106

ก่อนจัดตั้งเป็นอำเภอ ในปี พ.ศ. 2521 กิ่งอำเภอสุวรรณคูหาได้จัดตั้งตำบลเพิ่มอีก 2 ตำบล โดยตั้งตำบลนาด่าน โดยแยกบางหมู่บ้านออกมาจากการปกครองของตำบลนาดี[8] ภายในปีเดียวกันได้มีการตั้งตำบลดงมะไฟ โดยแยกบางหมู่บ้านออกมาจากการปกครองของตำบลนาสี[9] เนื่องจากหลักเกณฑ์ต้องมีตำบลไม่น้อยกว่า 5 ตำบล ก่อนที่จะยกฐานะขึ้นเป็น อำเภอสุวรรณคูหา โดยพระราชกฤษฎีกาเมื่อวันที่ 19 มีนาคม พ.ศ. 2522[10] โดยมีการปกครองทั้งหมด 5 ตำบล ได้แก่ ตำบลนาสี ตำบลนาดี ตำบลบ้านโคก ตำบลนาด่าน และตำบลดงมะไฟ

ในท้ายปี พ.ศ. 2522 ได้ตั้งตำบลสุวรรณคูหา เป็นตำบลลำดับที่ 6 ของอำเภอโดยแยกบางหมู่บ้านออกมาจากการปกครองของตำบลบ้านโคก[11] และปรับพื้นที่การปกครองให้เหมาะสมในปี พ.ศ. 2524 โดยโอนพื้นที่หมู่ 8 บ้านต่างแคน กับหมู่ 9 บ้านบุญทัน,บ้านร่องป่าบุ้น ของตำบลดงมะไฟ ไปจัดตั้งเป็นพื้นที่หมู่ 9–10 ของตำบลบ้านโคก ตามลำดับ[12] เมื่ออำเภอสุวรรณคูหามีสภาพชุมชนและชุมนุมการค้าหนาแน่นหรือมีสภาพเจริญขึ้นกว่าเดิมมาก จึงมีการจัดตั้งสุขาภิบาลสุวรรณคูหา ในปี พ.ศ. 2525[13] และสุขาภิบาลบ้านโคก ในปี พ.ศ. 2526[14] ทีมีลักษณะเป็นชุมชนขนาดใหญ่ ในปี พ.ศ. 2529 ได้แยกบางหมู่บ้านออกมาจากการปกครองของตำบลบ้านโคก ตั้งขึ้นเป็นตำบลบุญทัน[15]

ต่อมาจังหวัดอุดรธานีได้แยกพื้นที่หนองบัวลําภูที่เป็นเมืองโบราณที่ก่อตั้งมาแล้วไม่น้อยกว่า 900 ปี เดิมเป็นดินแดนที่ขึ้นต่อกรุงศรีสัตตนาคนหุต มีชื่อว่า "เมืองหนองบัวลุ่มภู นครเขื่อนขันธกาบแก้วบัวบาน" เนื่องจากรัฐบาลมีนโยบายในการกระจายอํานาจมายังส่วนภูมิภาค เพื่อประโยชน์ในด้านการปกครอง การให้บริการของรัฐ การอํานวยความสะดวกแก่ประชาชน การส่งเสริมให้ท้องที่เจริญยิ่งขึ้น ตลอดจนเพื่อความมั่นคงของชาติ ประกอบกับจังหวัดอุดรธานีมีอาณาเขตกว้างขวางและมีพลเมืองมาก จึงเห็นสมควรแยกอําเภอต่าง ๆ บางอําเภอ ตั้งขึ้นเป็นจังหวัด จึงแยกอำเภอหนองบัวลำภู อำเภอนากลาง อำเภอโนนสัง อำเภอศรีบุญเรือง และอำเภอสุวรรณคูหา ตั้งเป็น จังหวัดหนองบัวลำภู[16][17] อำเภอสุวรรณคูหาจึงมีฐานะเป็นอำเภอในจังหวัดหนองบัวลำภู

ในปี พ.ศ. 2538 ได้แยกบางหมู่บ้านออกมาจากการปกครองของตำบลสุวรรณคูหาและตำบลนาดี ตั้งขึ้นเป็นตำบลกุดผึ้ง เป็นตำบลที่ 8 ของอำเภอสุวรรณคูหา[18] และในปี พ.ศ. 2542 ได้ยกฐานะสุขาภิบาลสุวรรณคูหาและสุขาภิบาลบ้านโคกขึ้นเป็นเทศบาลตำบล ตามข้อบังคับของกฎหมาย[19] อำเภอสุวรรณคูหาจึงมีฐานะเป็น 1 ใน 6 อำเภอของจังหวัดหนองบัวลำภู และมีเขตการปกครองย่อยภายในอำเภอทั้งหมด 8 ตำบล จนถึงปัจจุบัน และในปี พ.ศ. 2547 กระทรวงมหาดไทยได้ยุบองค์การบริหารส่วนตำบลสุวรรณคูหา รวมกับองค์การบริหารส่วนตำบลกุดผึ้ง[20] เนื่องจากกระทรวงมหาดไทยดำเนินการประกาศยุบรวมสภาตำบลทั้งหมดและองค์การบริหารส่วนตำบลใดที่มีจำนวนประชากรไม่ถึงสองพันคน โดยให้รวมพื้นที่เข้ากับองค์การบริหารส่วนตำบลอื่น หรือหน่วยการบริหารราชการส่วนท้องถิ่นที่มีเขตติดต่อกันภายในเขตอำเภอเดียวกัน

การแบ่งเขตการปกครอง

แก้

การปกครองส่วนภูมิภาค

แก้

อำเภอสุวรรณคูหาแบ่งเขตการปกครองย่อยออกเป็น 8 ตำบล 91 หมู่บ้าน ได้แก่

ลำดับ อักษรไทย อักษรโรมัน จำนวนหมู่บ้าน จำนวนประชากร
(ธันวาคม 2565)[21]
1. นาสี Na Si
14
8,746
2. บ้านโคก Ban Khok
15
12,389
3. นาดี Na Di
13
10,874
4. นาด่าน Na Dan
11
9,207
5. ดงมะไฟ Dong Mafai
13
9,978
6. สุวรรณคูหา Suwannakhuha
8
4,710
7. บุญทัน Bun Than
9
6,112
8. กุดผึ้ง Kut Phueng
8
5,885

การปกครองส่วนท้องถิ่น

แก้

ท้องที่อำเภอสุวรรณคูหาประกอบด้วยองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น 9 แห่ง ได้แก่

  • เทศบาลตำบลสุวรรณคูหา ครอบคลุมพื้นที่ตำบลนาสี เฉพาะหมู่ที่ 3, 5 และบางส่วนของหมู่ที่ 6, 7; ตำบลสุวรรณคูหา เฉพาะหมู่ที่ 3–4, 6, 8 และบางส่วนของหมู่ที่ 5, 7; และตำบลกุดผึ้ง เฉพาะหมู่ที่ 2, 6 และบางส่วนของหมู่ที่ 1
  • เทศบาลตำบลบ้านโคก ครอบคลุมพื้นที่ตำบลบ้านโคก เฉพาะหมู่ที่ 1, 3 และบางส่วนของหมู่ที่ 2, 5, 10–11, 13
  • เทศบาลตำบลนาดี ครอบคลุมพื้นที่ตำบลนาดีทั้งตำบล
  • เทศบาลตำบลนาด่าน ครอบคลุมพื้นที่ตำบลนาด่านทั้งตำบล
  • เทศบาลตำบลบุญทัน ครอบคลุมพื้นที่ตำบลบุญทันทั้งตำบล
  • องค์การบริหารส่วนตำบลนาสี ครอบคลุมพื้นที่ตำบลนาสี เฉพาะหมู่ที่ 1–2, 4, 8–14 และบางส่วนของหมู่ที่ 6–7
  • องค์การบริหารส่วนตำบลบ้านโคก ครอบคลุมพื้นที่ตำบลบ้านโคก เฉพาะหมู่ที่ 4, 6–9, 12, 14–15 และบางส่วนของหมู่ที่ 2, 5, 10–11, 13
  • องค์การบริหารส่วนตำบลดงมะไฟ ครอบคลุมพื้นที่ตำบลดงมะไฟทั้งตำบล
  • องค์การบริหารส่วนตำบลกุดผึ้ง ครอบคลุมพื้นที่ตำบลสุวรรณคูหา เฉพาะหมู่ที่ 1–2 และบางส่วนของหมู่ที่ 5, 7; และตำบลกุดผึ้ง เฉพาะหมู่ที่ 3–5, 7–8 และบางส่วนของหมู่ที่ 1

อ้างอิง

แก้
  1. ราชบัณฑิตยสถาน. อ่านอย่างไร และ เขียนอย่างไร ฉบับราชบัณฑิตยสถาน. พิมพ์ครั้งที่ 22. กรุงเทพฯ : ราชบัณฑิตยสถาน, 2557, หน้า 55.
  2. "ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง ตั้งและเปลี่ยนแปลงเขตตำบลในท้องที่กิ่งอำเภอหนองบัวลำภู จังหวัดอุดรธานี" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 68 (22 ง): 1514–1518. วันที่ 3 เมษายน พ.ศ. 2494
  3. "ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง แบ่งท้องที่ตั้งเป็นกิ่งอำเภอ" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 82 (57 ง): 1878–1879. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม (PDF)เมื่อ 2012-05-10. สืบค้นเมื่อ 2022-05-24. วันที่ 20 กรกฎาคม พ.ศ. 2508
  4. "พระราชกฤษฎีกาจัดตั้งอำเภอสมเด็จ อำเภอสีชมพู อำเภอหนองบัวแดง อำเภอบ้านแท่น อำเภอดอนตูม อำเภอนากลาง อำเภอศรีบุญเรือง และอำเภอป่าติ้ว พ.ศ. ๒๕๑๒" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 86 (10 ก): 225–228. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม (PDF)เมื่อ 2012-03-24. สืบค้นเมื่อ 2022-05-24. วันที่ 25 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2512
  5. "ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง ตั้งและเปลี่ยนแปลงเขตตำบลในท้องที่อำเภอกุมภวาปี อำเภอหนองหาร อำเภอหนองบัวลำภู อำเภอเพ็ญ อำเภอบ้านดุง กิ่งอำเภอนากลาง และกิ่งอำเภอศรีบุญเรือง จังหวัดอุดรธานี" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 84 (36 ง): 1293. วันที่ 25 เมษายน พ.ศ. 2510
  6. "ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง ตั้งและเปลี่ยนแปลงเขตตำบลในท้องที่อำเภอเมืองอุดรธานี อำเภอกุมภวาปี และกิ่งอำเภอนากลาง จังหวัดอุดรธานี" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 85 (53 ง): 1652. วันที่ 11 มิถุนายน พ.ศ. 2511
  7. "ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง แบ่งท้องที่อำเภอนากลาง จังหวัดอุดรธานี ตั้งเป็นกิ่งอำเภอสุวรรณคูหา" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 90 (81 ง): 2104. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม (PDF)เมื่อ 2012-03-09. สืบค้นเมื่อ 2022-05-24. วันที่ 10 กรกฎาคม พ.ศ. 2516
  8. "ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง ตั้งและเปลี่ยนแปลงเขตตำบลในท้องที่อำเภอนากลาง กิ่งอำเภอสุวรรณคูหา อำเภอนากลาง และอำเภอศรีบุญเรือง จังหวัดอุดรธานี" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 95 (49 ง): 1346. วันที่ 9 พฤษภาคม พ.ศ. 2521
  9. "ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง ตั้งและเปลี่ยนแปลงเขตตำบลในท้องที่กิ่งอำเภอสุวรรณคูหา อำเภอนากลางและกิ่งอำเภอทุ่งฝน อำเภอหนองหาน จังหวัดอุดรธานี" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 94 (68 ง): 2998. วันที่ 26 กรกฎาคม พ.ศ. 2521
  10. "พระราชกฤษฎีกาตั้งอำเภอหนองกุงศรี อำเภอไทรงาม อำเภอบ้านฝาง อำเภออุบลรัตน์ อำเภอเวียงชัย อำเภอดอยเต่า อำเภอนิคมคำสร้อย อำเภอนาหว้า อำเภอเสิงสาง อำเภอศรีสาคร อำเภอบึงสามพัน อำเภอนาดูน อำเภอค้อวัง อำเภอโพธิ์ชัย อำเภอเมืองสรวง อำเภอปลวกแดง อำเภอยางชุมน้อย อำเภอกาบเชิง อำเภอสุวรรณคูหา และอำเภอกุดข้าวปุ้น พ.ศ. ๒๕๒๒" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 96 (42 ก): 19. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม (PDF)เมื่อ 2007-09-30. สืบค้นเมื่อ 2022-05-24. วันที่ 25 มีนาคม พ.ศ. 2522
  11. "ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง ตั้งและเปลี่ยนแปลงเขตตำบลในท้องที่อำเภอเมืองอุดรธานี อำเภอหนองบัวลำภู อำเภอบ้านดุง อำเภอศรีบุญเรือง อำเภอโนนสะอาด อำเภอสุวรรณคูหา อำเภอโนนสัง จังหวัดอุดรธานี" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 96 (181 ง): 3795–3814. วันที่ 23 ตุลาคม พ.ศ. 2522
  12. "ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง เปลี่ยนแปลงเขตตำบลในท้องที่อำเภอสุวรรณคูหา จังหวัดอุดรธานี" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 98 (59 ง): 1107–1108.
  13. "ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง จัดตั้งสุขาภิบาลสุวรรณคูหา อำเภอสุวรรณคูหา จังหวัดอุดรธานี" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 99 (69 ง): 1643–1645. วันที่ 18 พฤษภาคม พ.ศ. 2525
  14. "ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง จัดตั้งสุขาภิบาลบ้านโคก อำเภอสุวรรณคูหา จังหวัดอุดรธานี" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 100 (19 ง): 499–500. วันที่ 15 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2526
  15. "ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง ตั้งและเปลี่ยนแปลงเขตตำบลในท้องที่อำเภอศรีธาตุ อำเภอหนองวัวซอ อำเภอสุวรรณคูหา อำเภอวังสามหมอ อำเภอน้ำโสม อำเภอหนองหาน อำเภอบ้านผือ และอำเภอหนองบัวลำภู จังหวัดอุดรธานี" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 103 (175 ง): (ฉบับพิเศษ) 32-55. วันที่ 10 ตุลาคม พ.ศ. 2529
  16. "พระราชบัญญัติตั้งจังหวัดหนองบัวลำภู พ.ศ. ๒๕๓๖" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 110 (139 ก): (ฉบับพิเศษ) 7-9. วันที่ 2 กันยายน พ.ศ. 2536
  17. "แก้คำผิด พระราชบัญญัติจัดตั้งจังหวัดหนองบัวลำภู พ.ศ. ๒๕๓๖ ซึ่งประกาศในราชกิจจานุเบกษา เล่ม๑๑๐ ตอนที่ ๑๒๕ วันที่ ๒ กันยายน ๒๕๓๖" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 100 (139 ง): (ฉบับพิเศษ) 59. วันที่ 17 กันยายน พ.ศ. 2536
  18. "ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง ตั้งและกำหนดเขตตำบลในท้องที่อำเภอสุวรรณคูหา จังหวัดหนองบัวลำภู" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 112 (91 ก): 41–49. วันที่ 14 พฤศจิกายน พ.ศ. 2538
  19. "พระราชบัญญัติเปลี่ยนแปลงฐานะของสุขาภิบาลเป็นเทศบาล พ.ศ. ๒๕๔๒" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 116 (9 ก): 1–4. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม (PDF)เมื่อ 2008-04-09. สืบค้นเมื่อ 2022-05-24 – โดยทาง ให้บรรดาสุขาภิบาลตามกฎหมายว่าด้วยสุขาภิบาลที่มีอยู่ในวันที่พระราชบัญญัตินี้ประกาศในราชกิจจานุเบกษา มีฐานะเป็นเทศบาลตำบลตามกฎหมายว่าด้วยเทศบาลในพระราชบัญญัตินี้ใช้บังคับ. วันที่ 24 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2542
  20. "ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง การยุบรวมสภาตำบลกับองค์การบริหารส่วนตำบล" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 121 (ตอนพิเศษ 108 ง): 1–3. วันที่ 29 กันยายน พ.ศ. 2547
  21. "ระบบสารสนเทศเพื่อการบริหาร". stat.bora.dopa.go.th.

แหล่งข้อมูลอื่น

แก้