อำเภอสทิงพระ

สทิงพระ เป็นอำเภอในจังหวัดสงขลา

อำเภอสทิงพระ
อำเภอ
การถอดเสียงอักษรโรมัน
• อักษรโรมัน	Amphoe Sathing Phra
วัดจะทิ้งพระ
คำขวัญ:  เมืองเก่าสองทะเล มนต์เสน่ห์นกน้ำ งามหาดมหาราช พระไสยาสน์ค่าล้น ผลิตผลต้นตาล ตำนานหลวงปู่ทวด
แผนที่จังหวัดสงขลา เน้นอำเภอสทิงพระ
พิกัด: 7°28′N 100°26′E
ประเทศ	ไทย
จังหวัด	สงขลา
พื้นที่
• ทั้งหมด	120 ตร.กม. (50 ตร.ไมล์)
ประชากร  (2564)
• ทั้งหมด	47,759 คน
• ความหนาแน่น	397.98 คน/ตร.กม. (1,030.8 คน/ตร.ไมล์)
รหัสไปรษณีย์	90190
รหัสภูมิศาสตร์	9002
ที่ตั้งที่ว่าการ	ที่ว่าการอำเภอสทิงพระ 60 หมู่ที่ 4 ตำบลจะทิ้งพระ อำเภอสทิงพระ จังหวัดสงขลา 90190
ส่วนหนึ่งของสารานุกรมประเทศไทย

วัดบ่อดานตก

ที่ตั้งและอาณาเขต

อำเภอสทิงพระ มีอาณาเขตติดต่อกับเขตการปกครองข้างเคียงดังต่อไปนี้

• ทิศเหนือ ติดต่อกับอำเภอระโนด
• ทิศตะวันออก จดอ่าวไทย
• ทิศใต้ ติดต่อกับอำเภอสิงหนคร
• ทิศตะวันตก ติดต่อกับอำเภอปากพะยูน (จังหวัดพัทลุง) และอำเภอกระแสสินธุ์

หาดมหาราช

ประวัติ

แคว้นสทิงพระ หรือ เกาะสทิงพระ เกิดขึ้นบริเวณรอบทะเลสาบสงขลา ตั้งแต่อำเภอหัวไทรลงมา ครอบคลุมพื้นที่ทั้งหมดในเขตจังหวัดสงขลาและพัทลุงบริเวณที่เป็นศูนย์กลางของแคว้น คือบริเวณที่เรียกว่า "แผ่นดินบก" เริ่มตั้งแต่บ้านระโนด ผ่านอำเภอสทิงพระ มายังหัวเขาแดง อำเภอเมืองสงขลา เป็นแหล่งอยู่อาศัยของชนชาวบก ซึ่งเป็นชุมชนโบราณก่อนประวัติศาสตร์ในสมัยศรีวิชัย เกิดเป็นท่าเรือหลายแห่งทำให้ต่อมามีการสร้างบ้านแปลงเมืองเกิดขึ้นโดยมี เมืองสทิงพระเป็นเมืองท่าและเป็นศูนย์กลางของบ้านและเมืองในท้องถิ่น โดยมีศาสนสถานทั้งพราหมณ์และพุทธอยู่มากมายตั้งแต่รัชสมัยพระเจ้าปราสาททอง      

เกาะสทิงพระ มีความสำคัญอีกครั้งหนึ่ง คือ มีพ่อค้าชาวอาหรับสร้างเมืองขึ้น ณ บริเวณหัวเขาแดง เป็นเมืองท่าที่เรียกกันว่า "เมืองสงขลา" แล้วตั้งตัวเป็นอิสระ แต่ถูกปราบได้ในรัชสมัยของสมเด็จพระนารายณ์มหาราช นับแต่นั้นมาบรรดาบ้านเมืองบนเกาะนี้ก็ตกอยู่ภายใต้การปกครองและดูแลของเมืองพัทลุง ที่อยู่ทางฝั่งตะวันตกของทะเลสาบสงขลา การทับถมของโคลนทรายและตะกอน โดยการกระทำของคลื่นลม ทำให้แผ่นดินงอกเพิ่มออกไปเปลี่ยนสภาพเกาะให้กลายเป็นคาบสมุทร ที่เรียกกันว่า คาบสมุทรสทิงพระ

ปี พ.ศ. 2437 มีฐานะเป็นอำเภอชื่อ "ปละท่า" มีอาณาเขตครอบคลุมถึงระโนด พ.ศ. 2460 ได้มีผู้ลอบวางเพลิงที่ว่าการอำเภอปละท่า จึงเปลี่ยนชื่ออำเภอปละท่าเสียเป็น "อำเภอจะทิ้งพระ" พร้อมกับยุบเมืองระโนด ตั้งเป็นกิ่งอำเภอระโนด และให้ขึ้นกับอำเภอจะทิ้งพระ ต่อมามีการโอนพื้นที่ตำบลตะเครียะ อำเภอทะเลน้อย จังหวัดพัทลุง และปี พ.ศ. 2464 โอนพื้นที่ตำบลคลองแดน อำเภอหัวไทร จังหวัดนครศรีธรรมราช รวม 2 ตำบล มาขึ้นกิ่งอำเภอระโนด อำเภอจะทิ้งพระ และปรับเปลี่ยนพื้นที่โดยโอนพื้นที่ตำบลชะแล้ ตำบลรำแดง ตำบลบางเขียด ตำบลมะม่วงพุ่ม และตำบลมะม่วงงาม ของอำเภอจะทิ้งหม้อ ไปขึ้นอำเภอเมืองสงขลา และโอนพื้นที่ตำบลเกาะใหญ่ ตำบลเชิงแส ตำบลบ่อตรุ และตำบลวัดสน ของอำเภอจะทิ้งหม้อ ไปขึ้นกิ่งอำเภอระโนด

ก่อนที่ปี พ.ศ. 2466 กรมหลวงลพบุรีราเมศร อุปราชปักษ์ใต้เห็นว่าการคมนาคมไม่สะดวก จึงยุบอำเภอจะทิ้งพระ เป็นกิ่งอำเภอขึ้นกับอำเภอเมืองสงขลา ส่วนกิ่งอำเภอระโนดเดิมที่ขึ้นอำเภอจะทิ้งพระ ให้ยกฐานะเป็น อำเภอระโนด กิ่งอำเภอจึงร่นอาณาเขตทิศเหนือมาอยู่ที่ตำบลชุมพลและทิศใต้อยู่ที่ตำบลวัดจันทร์

ปี พ.ศ. 2490 กิ่งอำเภอจะทิ้งพระอยู่ไกลท้องที่อำเภอเมืองสงขลา เจ้าหน้าที่มีโอกาสตรวจเยี่ยมเยือนดูแลทุกข์สุขของราษฎรน้อยมาก มีปริมาณงานทางราชการเพิ่มมากขึ้น จึงยกฐานะเป็น อำเภอจะทิ้งพระ พร้อมกับจัดตั้งตำบลอีก 3 ตำบล ได้แก่ แยกพื้นที่ตำบลชุมพลและตำบลสนามชัย ตั้งเป็น ตำบลดีหลวง กับแยกพื้นที่ตำบลสนามชัยและตำบลจะทิ้งพระ ตั้งเป็น ตำบลกระดังงา กับแยกพื้นที่ตำบลบ่อดานและตำบลวัดจันทร์ ตั้งเป็น ตำบลบ่อแดง ก่อนที่ในปี พ.ศ. 2504 ทางราชการได้เปลี่ยนชื่อจาก "จะทิ้งพระ" เป็น "อำเภอสทิงพระ" จนถึงปัจจุบัน

ศัพทมูลวิทยา

ขุนพิสัณศิลปกิจ สันนิษฐานว่า ชื่อ "สทิงพระ" มาจากภาษามลายูคำว่า จันดีบารัต (มลายู: Candi Barat) แปลว่า "เจดีย์ตะวันออก"

ม.ศรีบุษรา สันนิษฐานว่า ชื่อ "สทิงพระ" มาจากภาษาเขมรคำว่า สตึงเปรียะฮ์ (เขมร: ស្ទឹងព្រះ) แปลว่า "คลองพระ" สอดคล้องกับจิตร ภูมิศักดิ์ ที่อธิบายว่ามาจากคำเขมรโบราณ ฉทิงพระ แปลว่า "แม่น้ำพระ (พุทธรูป), คลองพระ (พุทธรูป)"

การแบ่งเขตการปกครอง

การปกครองส่วนภูมิภาค

อำเภอสทิงพระแบ่งพื้นที่การปกครองออกเป็น 11 ตำบล 79 หมู่บ้าน

1.		จะทิ้งพระ		(Chathing Phra)		7 หมู่บ้าน
2.		กระดังงา		(Kradangnga)		7 หมู่บ้าน
3.		สนามชัย		(Sanam Chai)		5 หมู่บ้าน
4.		ดีหลวง		(Di Luang)		8 หมู่บ้าน
5.		ชุมพล		(Chumphon)		7 หมู่บ้าน
6.		คลองรี		(Khlong Ri)		9 หมู่บ้าน

7.		คูขุด		(Khu Khut)		9 หมู่บ้าน
8.		ท่าหิน		(Tha Hin)		9 หมู่บ้าน
9.		วัดจันทร์		(Wat Chan)		6 หมู่บ้าน
10.		บ่อแดง		(Bo Daeng)		6 หมู่บ้าน
11.		บ่อดาน		(Bo Dan)		6 หมู่บ้าน

การปกครองส่วนท้องถิ่น

ท้องที่อำเภอสทิงพระประกอบด้วยองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น 12 แห่ง ได้แก่

• เทศบาลตำบลสทิงพระ ครอบคลุมพื้นที่บางส่วนของตำบลจะทิ้งพระ
• องค์การบริหารส่วนตำบลจะทิ้งพระ ครอบคลุมพื้นที่ตำบลจะทิ้งพระ (เฉพาะนอกเขตเทศบาลตำบลสทิงพระ)
• องค์การบริหารส่วนตำบลกระดังงา ครอบคลุมพื้นที่ตำบลกระดังงาทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลสนามชัย ครอบคลุมพื้นที่ตำบลสนามชัยทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลดีหลวง ครอบคลุมพื้นที่ตำบลดีหลวงทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลชุมพล ครอบคลุมพื้นที่ตำบลชุมพลทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลคลองรี ครอบคลุมพื้นที่ตำบลคลองรีทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลคูขุด ครอบคลุมพื้นที่ตำบลคูขุดทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลท่าหิน ครอบคลุมพื้นที่ตำบลท่าหินทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลวัดจันทร์ ครอบคลุมพื้นที่ตำบลวัดจันทร์ทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลบ่อแดง ครอบคลุมพื้นที่ตำบลบ่อแดงทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลบ่อดาน ครอบคลุมพื้นที่ตำบลบ่อดานทั้งตำบล