อำเภอวานรนิวาส
วานรนิวาส เป็นอำเภอหนึ่งในจังหวัดสกลนคร เป็นอำเภอชั้นสอง[1] มีตราประจำอำเภอเป็นตราหนุมาน มีโรงเรียนมัธยมวานรนิวาสเป็นโรงเรียนประจำอำเภอ
อำเภอวานรนิวาส | |
---|---|
การถอดเสียงอักษรโรมัน | |
• อักษรโรมัน | Amphoe Wanon Niwat |
คำขวัญ: วานรเมืองธรรมะ วัดเสพระตะเคียนใหญ่ หินเหิบไหมมัดหมี่ คอนศรีข้าวเหม่าหวาน หนองม่วงงานแข่งเรือ ม่วนเหลือบุญพระเวสสันดร ออนซอนอ่างเก็บน้ำห้วยโทง | |
แผนที่จังหวัดสกลนคร เน้นอำเภอวานรนิวาส | |
พิกัด: 17°37′56″N 103°45′7″E / 17.63222°N 103.75194°E | |
ประเทศ | ไทย |
จังหวัด | สกลนคร |
พื้นที่ | |
• ทั้งหมด | 1,001.0 ตร.กม. (386.5 ตร.ไมล์) |
ประชากร (2564) | |
• ทั้งหมด | 126,315 คน |
• ความหนาแน่น | 126.19 คน/ตร.กม. (326.8 คน/ตร.ไมล์) |
รหัสไปรษณีย์ | 47120 |
รหัสภูมิศาสตร์ | 4708 |
ที่ตั้งที่ว่าการ | ที่ว่าการอำเภอวานรนิวาส ตำบลวานรนิวาส อำเภอวานรนิวาส จังหวัดสกลนคร 47120 |
ส่วนหนึ่งของสารานุกรมประเทศไทย |
ที่ตั้งและอาณาเขต
แก้อำเภอวานรนิวาสตั้งอยู่ทางทิศตะวันตกค่อนไปทางทิศเหนือของจังหวัด ห่างจากตัวจังหวัดสกลนคร 82 กิโลเมตร และห่างจากกรุงเทพมหานครประมาณ 780 กิโลเมตร มีอาณาเขตติดต่อกับเขตการปกครองข้างเคียงดังนี้
- ทิศเหนือ ติดต่อกับอำเภอบ้านม่วงและอำเภอคำตากล้า
- ทิศตะวันออก ติดต่อกับอำเภออากาศอำนวย
- ทิศใต้ ติดต่อกับอำเภอพรรณานิคมและอำเภอพังโคน
- ทิศตะวันตก ติดต่อกับอำเภอสว่างแดนดินและอำเภอเจริญศิลป์
ประวัติ
แก้เมื่อประมาณ พ.ศ. 2378 พระสุนทรราชวงษา เจ้าเมืองนครพนมได้เสร็จราชการสงครามแล้ว จึงกลับเมืองยโสธรตามเดิม ท้าวจันโสมซึ่งเป็นเพี้ย (ข้าราชการอีสานโบราณ) บ้านม่วงริมยาม ซึ่งคงจงรักภักดีต่อพระสุนทรราชวงษามาก ได้หาสมัครพรรคพวกได้ประมาณพันคนเศษตามพระสุนทรราชวงษา เจ้าเมืองยโสธร ไปตั้งครอบครัวที่บ้านกุดลิง แขวงเมืองยโสธร โดยคำว่า "กุด" หมายถึงลำน้ำที่ไหลไม่หยุด ส่วน "ลิง" หมายถึงต้นหูลิง (มิใช่มีลิงอยู่มาก)
ต่อมาท้าวจันโสมเห็นว่า บ้านกุดลิงคับแคบลำบากในการทำมาหากิน และพระสุนทรราชวงษา (ท้าวฝ่าย) เจ้านาย อาจจะอสัญกรรมจึงหมดความผูกพัน อีกทั้งคิดถึงญาติที่พี่น้องชาวโย้ยเดิมที่บ้านม่วงริมยาม จึงได้อพยพกลับมาใกล้บริเวณเดิมที่บ้านท่าแร่ (ตำบลแร่ อำเภอพังโคนในปัจจุบัน) และคงชื่อ "บ้านกุดลิง" ตามมา แต่แห้งแล้งอีก จึงอพยพมาอยู่บ้านชุมแสงหัวนา (บ้านและตํบลวานรนิวาสในปัจจุบัน) และยังคงใช้ชื่อบ้านกุดลิงเช่นเดิม
จนกระทั่งพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว (รัชกาลที่ 4) ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ เปลี่ยนชื่อเมืองสกลทวาปีของชาวย้อเป็น "เมืองสกลนคร" เมื่อปี พ.ศ. 2381 จึงทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ยกบ้านกุดลิงของชาวโย้ยให้เป็นเมืองน้องของเมืองสกลนคร โดยมีชื่อคล้องจองกันว่า เมืองวานรนิวาส เมื่อวันจันทร์ แรม 1 ค่ำ เดือน 8 ปีระกา ตรีศก จ.ศ. 1223 ตรงกับวันจันทร์ที่ 6 กรกฎาคม พ.ศ. 2404 และทรงตั้งท้าวจันโสมเป็นหลวงประชาราษฎร์รักษา (ฉิม ศรีถาพร) เป็นเจ้าเมืองคนแรก
- วันที่ 10 เมษายน 2482 โอนพื้นที่หมู่ 12,16,19 (ในขณะนั้น) ของตำบลวานรนิวาส ไปขึ้นตำบลเดื่อศรีคันไชย กับโอนพื้นที่หมู่ 15 (ในขณะนั้น) ของตำบลวานรนิวาส ไปขึ้นตำบลคูสะคาม และโอนพื้นที่หมู่ 3,7,10,12 (ในขณะนั้น) ของตำบลขัวก่าย ไปขึ้นตำบลวานรนิวาส[2]
- วันที่ 10 มิถุนายน 2490 ตั้งตำบลวาใหญ่ แยกออกจากตำบลโพนงาม และตำบลขัวก่าย ตั้งตำบลโพนแพง แยกออกจากตำบลอากาศ[3]
- วันที่ 26 มกราคม 2500 จัดตั้งสุขาภิบาลวานรนิวาส ในท้องที่บางส่วนของตำบลวานรนิวาส[4]
- วันที่ 15 พฤษภาคม 2506 แยกพื้นที่ตำบลอากาศ ตำบลวาใหญ่ ตำบลโพนแพง และตำบลโพนงาม อำเภอวานรนิวาส มาตั้งเป็น กิ่งอำเภออากาศอำนวย ขึ้นกับอำเภอวานรนิวาส[5]
- วันที่ 27 กรกฎาคม 2508 ยกฐานะจากกิ่งอำเภออากาศอำนวย อำเภอวานรนิวาส เป็น อำเภออากาศอำนวย[6]
- วันที่ 19 มีนาคม 2511 แยกพื้นที่ตำบลมาย ตำบลม่วง และตำบลดงหม้อทอง อำเภอวานรนิวาส มาตั้งเป็น กิ่งอำเภอบ้านม่วง ขึ้นกับอำเภอวานรนิวาส[7]
- วันที่ 22 กันยายน 2513 ตั้งตำบลหนองบัวสิม แยกออกจากตำบลคำตากล้า และตั้งตำบลหนองแวง แยกออกจากตำบลวานรนิวาส[8]
- วันที่ 16 พฤศจิกายน 2514 ยกฐานะจากกิ่งอำเภอบ้านม่วง อำเภอวานรนิวาส เป็น อำเภอบ้านม่วง[9]
- วันที่ 23 กันยายน 2518 ตั้งตำบลนาแต้ แยกออกจากตำบลคำตากล้า[10]
- วันที่ 14 กันยายน 2519 แยกพื้นที่ตำบลคำตากล้า ตำบลหนองบัวสิม และตำบลนาแต้ อำเภอวานรนิวาส มาตั้งเป็น กิ่งอำเภอคำตากล้า ขึ้นกับอำเภอวานรนิวาส[11]
- วันที่ 14 พฤศจิกายน 2521 ตั้งตำบลแพด แยกออกจากตำบลหนองบัวสิม[12]
- วันที่ 20 กุมภาพันธ์ 2522 ตั้งตำบลศรีวิชัย แยกออกจากตำบลเดื่อศรีคันไชย[13]
- วันที่ 6 พฤศจิกายน 2522 ตั้งตำบลนาซอ แยกออกจากตำบลขัวก่าย และตำบลวานรนิวาส[14]
- วันที่ 13 กรกฎคม 2524 ยกฐานะจากกิ่งอำเภอคำตากล้า อำเภอวานรนิวาส เป็น อำเภอคำตากล้า[15]
- วันที่ 13 กรกฎาคม 2525 ตั้งตำบลอินทร์แปลง แยกออกจากตำบลคูสะคาม[16]
- วันที่ 21 ตุลาคม 2531 ตั้งตำบลนาคำ แยกออกจากตำบลวานรนิวาส[17]
- วันที่ 8 ตุลาคม 2534 ตั้งตำบลคอนสวรรค์ แยกออกจากตำบลวานรนิวาส[18]
- วันที่ 27 ตุลาคม 2536 ตั้งตำบลกุดเรือคำ แยกออกจากตำบลคูสะคาม และตั้งตำบลหนองแวงใต้ แยกออกจากตำบลหนองแวง[19]
- วันที่ 25 พฤษภาคม 2542 ยกฐานะจากสุขาภิบาลวานรนิวาส เป็นเทศบาลตำบลวานรนิวาส
การแบ่งเขตการปกครอง
แก้การปกครองส่วนภูมิภาค
แก้อำเภอวานรนิวาสแบ่งพื้นที่การปกครองออกเป็น 14 ตำบล 185 หมู่บ้าน ได้แก่
1. | วานรนิวาส | (Wanon Niwat) | 17 หมู่บ้าน | 8. | ศรีวิชัย | (Si Wichai) | 16 หมู่บ้าน | |||||||||
2. | เดื่อศรีคันไชย | (Duea Si Khan Chai) | 17 หมู่บ้าน | 9. | นาซอ | (Na So) | 11 หมู่บ้าน | |||||||||
3. | ขัวก่าย | (Khua Kai) | 13 หมู่บ้าน | 10. | อินทร์แปลง | (In Plaeng) | 9 หมู่บ้าน | |||||||||
4. | หนองสนม | (Nong Sanom) | 23 หมู่บ้าน | 11. | นาคำ | (Na Kham) | 9 หมู่บ้าน | |||||||||
5. | คูสะคาม | (Khu Sakham) | 9 หมู่บ้าน | 12. | คอนสวรรค์ | (Khon Sawan) | 9 หมู่บ้าน | |||||||||
6. | ธาตุ | (That) | 22 หมู่บ้าน | 13. | กุดเรือคำ | (Kut Ruea Kham) | 9 หมู่บ้าน | |||||||||
7. | หนองแวง | (Nong Waeng) | 6 หมู่บ้าน | 14. | หนองแวงใต้ | (Nong Waeng Tai) | 16 หมู่บ้าน |
การปกครองส่วนท้องถิ่น
แก้ท้องที่อำเภอวานรนิวาสประกอบด้วยองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น 15 แห่ง ได้แก่
- เทศบาลตำบลวานรนิวาส ครอบคลุมพื้นที่บางส่วนของตำบลวานรนิวาส
- เทศบาลตำบลหนองแวง ครอบคลุมพื้นที่ตำบลหนองแวงทั้งตำบล
- เทศบาลตำบลนาซอ ครอบคลุมพื้นที่ตำบลนาซอทั้งตำบล
- เทศบาลตำบลหนองสนม ครอบคลุมพื้นที่ตำบลหนองสนมทั้งตำบล
- เทศบาลตำบลคูสะคาม ครอบคลุมพื้นที่ตำบลคูสะคามทั้งตำบล
- เทศบาลตำบลกุดเรือคำ ครอบคลุมพื้นที่ตำบลกุดเรือคำทั้งตำบล
- องค์การบริหารส่วนตำบลวานรนิวาส ครอบคลุมพื้นที่ตำบลวานรนิวาส (นอกเขตเทศบาลตำบลวานรนิวาส)
- องค์การบริหารส่วนตำบลเดื่อศรีคันไชย ครอบคลุมพื้นที่ตำบลเดื่อศรีคันไชยทั้งตำบล
- องค์การบริหารส่วนตำบลขัวก่าย ครอบคลุมพื้นที่ตำบลขัวก่ายทั้งตำบล
- องค์การบริหารส่วนตำบลธาตุ ครอบคลุมพื้นที่ตำบลธาตุทั้งตำบล
- องค์การบริหารส่วนตำบลศรีวิชัย ครอบคลุมพื้นที่ตำบลศรีวิชัยทั้งตำบล
- องค์การบริหารส่วนตำบลอินทร์แปลง ครอบคลุมพื้นที่ตำบลอินทร์แปลงทั้งตำบล
- องค์การบริหารส่วนตำบลนาคำ ครอบคลุมพื้นที่ตำบลนาคำทั้งตำบล
- องค์การบริหารส่วนตำบลคอนสวรรค์ ครอบคลุมพื้นที่ตำบลคอนสวรรค์ทั้งตำบล
- องค์การบริหารส่วนตำบลหนองแวงใต้ ครอบคลุมพื้นที่ตำบลหนองแวงใต้ทั้งตำบล
ประชากร
แก้อํเภอวานรนิวาสมีประชากรรวมทั้งสิ้น 120,177 คน (พ.ศ. 2564) เป็นชาย 59,974 คน หญิง 60,203 คน ประชากรจํนวน 27,951 ครัวเรือน นับถือศาสนาพุทธร้อยละ 95.1 ศาสนาคริสต์ร้อยละ 4.8 ศาสนาอิสลามร้อยละ 0.1
อ้างอิง
แก้- ↑ "จังหวัดสกลนคร". คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2007-11-15. สืบค้นเมื่อ 2015-07-07.
{{cite web}}
: CS1 maint: bot: original URL status unknown (ลิงก์) - ↑ [1]ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง เปลี่ยนแปลงเขตตำบลในจังหวัดสกลนคร
- ↑ [2] เก็บถาวร 2011-11-09 ที่ เวย์แบ็กแมชชีนประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง ตั้งตำบลในจังหวัดต่างๆ
- ↑ [3]ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง จัดตั้งสุขาภิบาลวานรนิวาส อำเภอวานรนิวาส จังหวัดสกลนคร
- ↑ [4] เก็บถาวร 2012-03-24 ที่ เวย์แบ็กแมชชีนประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง แบ่งท้องที่การปกครองอำเภอวานรนิวาส ตั้งเป็นกิ่งอำเภอ
- ↑ [5] เก็บถาวร 2008-10-01 ที่ เวย์แบ็กแมชชีนพระราชกฤษฎีกาตั้งอำเภอศรีสวัสดิ์ อำเภอสังขละบุรี อำเภอท่าคันโท อำเภอดอกคำใต้ อำเภอแม่ใจ อำเภอจุน อำเภอขามทะเลสอ อำเภอไพศาลี อำเภอท่าวังผา อำเภอบ้านกรวด อำเภอเด่นชัย อำเภอปทุมรัตน์ อำเภอกะเปอร์ อำเภออากาศอำนวย อำเภอดอนเจดีย์ อำเภอจอมพระ และอำเภอสามโก้ พ.ศ. ๒๕๐๘
- ↑ [6] เก็บถาวร 2012-03-24 ที่ เวย์แบ็กแมชชีนประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง แบ่งท้องที่ตั้งเป็นกิ่งอำเภอ
- ↑ [7]ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง ตั้งและเปลี่ยนแปลงเขตตำบลในท้องที่อำเภอสว่างแดนดิน และอำเภอวานรนิวาส จังหวัดสกลนคร
- ↑ [8] เก็บถาวร 2012-02-24 ที่ เวย์แบ็กแมชชีนพระราชกฤษฎีกาตั้งอำเภอปลาปาก อำเภอเชียงกลาง อำเภอปากชม อำเภอบ้านม่วง อำเภอพังโคน อำเภอดอนสัก อำเภอพนม อำเภอเวียงสระ อำเภอสังคม และอำเภอหัวตะพาน พ.ศ. ๒๕๑๔
- ↑ [9]ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง ตั้งและเปลี่ยนแปลงเขตตำบลในท้องที่อำเภอเมืองสกลนคร อำเภอวานรนิวาส อำเภอพังโคน และอำเภอบ้านม่วง จังหวัดสกลนคร
- ↑ [10] เก็บถาวร 2012-04-27 ที่ เวย์แบ็กแมชชีนประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง แบ่งท้องที่อำเภอวานรนิวาส จังหวัดสกลนคร ตั้งเป็นกิ่งอำเภอคำตากล้า
- ↑ [11]ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง ตั้งและเปลี่ยนแปลงเขตตำบลในท้องที่กิ่งอำเภอคำตากล้า อำเภอวานรนิวาส อำเภอเมืองสกลนคร อำเภออากาศอำนวยและอำเภอพรรณานิคม จังหวัดสกลนคร
- ↑ [12]ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง เปลี่ยนแปลงเขตตำบลในท้องที่อำเภอสว่างแดนดินและอำเภอวานรนิวาส จังหวัดสกลนคร
- ↑ [13]ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง ตั้งและเปลี่ยนแปลงเขตตำบลในท้องที่อำเภอวานรนิวาส อำเภอวาริชภูมิ อำเภอส่องดาว จังหวัดสกลนคร
- ↑ [14] เก็บถาวร 2007-09-30 ที่ เวย์แบ็กแมชชีนพระราชกฤษฎีกาตั้งอำเภอหนองใหญ่ อำเภอบ่อไร่ อำเภอพรหมคีรี อำเภอนาบอน อำเภอบางสะพานน้อย อำเภอนาดี อำเภอกงหรา อำเภอวังทรายพูน อำเภอธารโต อำเภอคำตากล้า อำเภอศรีนคร อำเภอด่านช้าง อำเภอพรเจริญ อำเภอวังสามหมอ และอำเภอลานสัก พ.ศ. ๒๕๒๔ [ยกฐานะกิ่งอำเภอในท้องที่ บางจังหวัดขึ้นเป็นอำเภอ]
- ↑ [15]ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง ตั้งและเปลี่ยนแปลงเขตตำบลในท้องที่อำเภอวานรนิวาส จังหวัดสกลนคร
- ↑ [16]ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง ตั้งและเปลี่ยนแปลงเขตตำบลในท้องที่อำเภอวานรนิวาสและกิ่งอำเภอน้ำอูน จังหวัดสกลนคร
- ↑ [17]ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง ตั้งและกำหนดเขตตำบลในท้องที่อำเภอกุดบาก และอำเภอวานรนิวาส จังหวัดสกลนคร
- ↑ [18]ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง ตั้งและกำหนดเขตตำบลในท้องที่อำเภอวานรนิวาส จังหวัดสกลนคร
แหล่งข้อมูลอื่น
แก้- ที่ว่าการอำเภอวานรนิวาส เก็บถาวร 2007-09-27 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน