อำเภอลำปลายมาศ

ลำปลายมาศ เป็นอำเภอหนึ่งทางทิศตะวันตกของจังหวัดบุรีรัมย์ มีแหล่งน้ำสำคัญคือลำน้ำมาศ และเป็น 1 ใน 4 อำเภอของจังหวัดที่มีทางรถไฟสายตะวันออกเฉียงเหนือผ่าน ทำให้กลายเป็นเมืองค้าขายที่สำคัญของจังหวัด สินค้าที่สำคัญได้แก่ ผ้าไหมมัดหมี่, จักสานไม้, ไข่เค็มพอกดิน และแคนตาลูป อำเภอลำปลายมาศ ยังเป็น 1 ใน 4 อำเภอหลักที่มีเศรษฐกิจใหญ่รองจากอำเภอเมืองบุรีรัมย์

อำเภอลำปลายมาศ
อำเภอ
การถอดเสียงอักษรโรมัน
• อักษรโรมัน	Amphoe Lam Plai Mat
ใจกลางตัวอำเภอลำปลายมาศ
คำขวัญ:  อุทยานลำน้ำมาศ พระธาตุทะเมนชัย ยิ่งใหญ่ศาลเจ้าพ่อ สิ่งทอผ้าพื้นบ้าน อาหารเลื่องลือไกล มีชัยศูนย์สร้างงาน
แผนที่จังหวัดบุรีรัมย์ เน้นอำเภอลำปลายมาศ
พิกัด: 15°1′30″N 102°50′18″E
ประเทศ	ไทย
จังหวัด	บุรีรัมย์
พื้นที่
• ทั้งหมด	802.50 ตร.กม. (309.85 ตร.ไมล์)
ประชากร  (2564)
• ทั้งหมด	132,190 คน
• ความหนาแน่น	164.72 คน/ตร.กม. (426.6 คน/ตร.ไมล์)
รหัสไปรษณีย์	31130
รหัสภูมิศาสตร์	3110
ที่ตั้งที่ว่าการ	ที่ว่าการอำเภอลำปลายมาศ ถนนเทียมดิษฐ์อุทิศ ตำบลลำปลายมาศ อำเภอลำปลายมาศ จังหวัดบุรีรัมย์ 31130
ส่วนหนึ่งของสารานุกรมประเทศไทย

ธนาคารเพื่อการเกษตรและสหกรณ์การเกษตร สาขาลำปลายมาศ

ที่มาของชื่อ

ความหมายของชื่อ "ลำปลายมาศ" แยกได้เป็นสามคำ ดังนี้

• ลำ หมายถึง เส้นทางหรือสายน้ำ
• ปลาย เพี้ยนและกร่อนมาจากคำส่วยหรือคำเขมรว่า "ประ" แปลว่า เงิน
• มาศ เป็นคำสันสกฤต แปลว่า ทอง

เมื่อรวมความแล้ว ลำปลายมาศจึงแปลว่า "เส้นทางหรือสายน้ำเงินทอง"

ประวัติ

เดิมบริเวณอำเภอลำปลายมาศเป็นเพียงหมู่บ้านเล็ก ชุมชนกลุ่มน้อย มีความสำคัญทางประวัติศาสตร์ไม่มากนัก จนกระทั่งทางราชการได้สร้างทางรถไฟจากนครราชสีมา (สร้างถึงนครราชสีมาเมื่อวันที่ 21 ธันวาคม พ.ศ. 2443 และถึงบุรีรัมย์เมื่อวันที่ 1 เมษายน พ.ศ. 2468) ผ่านเข้ามาทางหมู่บ้านแห่งนี้ จึงมีผู้คนเข้าจับจองที่ดิน มีบ้านเรือนจำนวนมากขึ้นโดยลำดับ

เมื่อเส้นทางรถไฟผ่านจนไปสิ้นสุดลงที่อุบลราชธานีแล้ว จึงมีคนตั้งชื่อหมู่บ้านบริเวณนี้ขึ้น เรียกกันมาตลอดว่า "บ้านหนองยาง" ช่วงเวลานั้นเมื่อมีสถานีรถไฟแล้ว ชาวบ้านก็เรียกชื่อสถานีว่า "สถานีหนองยาง" หรือ "สะเตหนองยาง" โดยใหนตอนนั้น บ้านหนองยางยังขึ้นกับอำเภอนางรอง

ต่อมาได้มีการตั้งเป็น กิ่งอำเภอลำปลายมาศ ขึ้นกับอำเภอเมืองบุรีรัมย์ (วันที่ 23 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2478) และ ยกฐานะขึ้นเป็น อำเภอลำปลายมาศ จังหวัดบุรีรัมย์ (วันที่ 21 ตุลาคม 2490)

เมื่อ (วันที่ 20 พฤศจิกายน พ.ศ. 2498)พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 9 เสด็จนั่งรถไฟแล่นผ่าน สถานนีรถไฟลำปลายมาศ ประชาชนชาวลำปลายมาศ ได้กราบบังคมทูลขอให้เสด็จฯ ลงจากรถไฟพระที่นั่ง เพื่อพระราชดำเนินบนผ้าขาวที่ปูลาดไว้หน้าสถานีเพื่อนำไปสักการะ จึงทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ เสด็จฯ ลงให้ราษฎรเฝ้าทูลละอองธุลีพระบาทตามที่ราษฎรทูลขอ ส่วนพระองค์ทรงบันทึกภาพประชาชนที่ตามมาส่งเสด็จฯ จนเต็มชานชลา ก่อนเสด็จต่อไปยังสถานีรถไฟนครราชสีมา และประทับเครื่องบินพระที่นั่งเสด็จฯ กลับกรุงเทพมหานคร

ประวัติการตั้งตำบลต่างๆ

• วันที่ 23 กุมภาพันธ์ 2478 แยกพื้นที่ตำบลทะเมนชัย ตำบลตลาดโพธิ์ อำเภอเมืองบุรีรัมย์ และตำบลยางลาว (ตำบลโคกกลางในปัจจุบัน) อำเภอนางรอง มาตั้งเป็น กิ่งอำเภอลำปลายมาศ ขึ้นกับอำเภอเมืองบุรีรัมย์
• วันที่ 3 เมษายน 2482 โอนพื้นที่หมู่ 19 (ในขณะนั้น) ของตำบลบ้านบัว อำเภอเมืองบุรีรัมย์ มาขึ้นกับตำบลทะเมนชัย กิ่งอำเภอลำปลายมาศ อำเภอเมืองบุรีรัมย์ และตั้งตำบลลำปลายมาศ แยกออกจากตำบลทะเมนชัย
• วันที่ 30 กรกฎาคม 2483 เปลี่ยนแปลงชื่อตำบลยางลาว กิ่งอำเภอลำปลายมาศ อำเภอเมืองบุรีรัมย์ เป็น ตำบลโคกกลาง
• วันที่ 31 ธันวาคม 2483 เปลี่ยนแปลงเขตจังหวัดนครราชสีมากับจังหวัดบุรีรีมย์ โดยโอนพื้นที่ตำบลโคกสะอาด อำเภอพิมาย จังหวัดนครราชสีมา ไปขึ้นกับ กิ่งอำเภอลำปลายมาศ อำเภอเมืองบุรีรัมย์ จังหวัดบุรีรัมย์
• วันที่ 21 ตุลาคม 2490 ยกฐานะกิ่งอำเภอลำปลายมาศ อำเภอเมืองบุรีรัมย์ เป็น อำเภอลำปลายมาศ
• วันที่ 17 กันยายน 2498 จัดตั้งสุขาภิบาลลำปลายมาศ ในท้องที่บางส่วนของตำบลลำปลายมาศ
• วันที่ 17 ธันวาคม 2500 ตั้งตำบลหนองคู แยกออกจากตำบลลำปลายมาศ และตั้งตำบลห้วยหิน แยกออกจากตำบลหนองกะทิง
• วันที่ 23 กันยายน 2501 เปลี่ยนแปลงเขตตำบลในท้องที่ของอำเภอลำปลายมาศ (1,2,3,4,5)
  • (1) โอนพื้นที่หมู่ 13 (ในขณะนั้น) ของตำบลลำปลายมาศ ไปตั้งเป็นหมู่ 14 ของตำบลหนองคู
  • (2) โอนพื้นที่หมู่ 3 (ในขณะนั้น) ของตำบลห้วยหิน ไปตั้งเป็นหมู่ 7 ของตำบลหนองกะทิง
  • (3) โอนพื้นที่หมู่ 5 (ในขณะนั้น) ของตำบลห้วยหิน ไปตั้งเป็นหมู่ 16 ของตำบลหนองกะทิง
  • (4) โอนพื้นที่หมู่ 8 (ในขณะนั้น) ของตำบลหนองกะทิง ไปตั้งเป็นหมู่ 3 ของตำบลห้วยหิน
  • (5) โอนพื้นที่หมู่ 17 (ในขณะนั้น) ของตำบลหนองกะทิง ไปตั้งเป็นหมู่ 5 ของตำบลห้วยหิน
• วันที่ 21 มีนาคม 2510 ตั้งตำบลแสลงพัน แยกออกจากตำบลทะเมนชัย
• วันที่ 14 ตุลาคม 2512 ตั้งตำบลไทยสามัคคี แยกออกจากตำบลหนองกะทิง และตั้งตำบลสระแก้ว แยกออกจากตำบลห้วยหิน
• วันที่ 19 ตุลาคม 2514 ตั้งตำบลเมืองแฝก แยกออกจากตำบลตลาดโพธิ์ และตั้งตำบลบ้านยาง แยกออกจากตำบลโคกกลาง
• วันที่ 24 มิถุนายน 2518 ตั้งตำบลไผทรินทร์ แยกออกจากตำบลหนองกะทิง
• วันที่ 4 ธันวาคม 2522 ตั้งตำบลโคกล่าม แยกออกจากตำบลโคกสะอาด
• วันที่ 23 กันยายน 2523 ตั้งตำบลหินโคน แยกออกจากตำบลหนองคู
• วันที่ 21 เมษายน 2524 แยกพื้นที่ตำบลสระแก้ว ตำบลห้วยหิน และตำบลไทยสามัคคี อำเภอลำปลายมาศ มาตั้งเป็น กิ่งอำเภอหนองหงส์ ขึ้นกับอำเภอลำปลายมาศ
• วันที่ 5 เมษายน 2526 จัดตั้งสุขาภิบาลหนองหงส์ ในท้องที่บางส่วนของตำบลสระแก้ว
• วันที่ 7 มิถุนายน 2526 เปลี่ยนแปลงเขตสุขาภิบาลลำปลายมาศ เพื่อความเหมาะสมในการบริหารกิจการและการทะนุบำรุงท้องถิ่น
• วันที่ 27 กันยายน 2526 จัดตั้งสุขาภิบาลทะเมนชัย ในท้องที่บางส่วนของตำบลทะเมนชัย และตำบลแสลงพัน
• วันที่ 2 ตุลาคม 2527 ตั้งตำบลหนองชัยศรี แยกออกจากตำบลสระแก้ว
• วันที่ 25 พฤศจิกายน 2528 ตั้งตำบลหนองบัวโคก แยกออกจากตำบลแสลงพัน
• วันที่ 11 ธันวาคม 2529 ตั้งตำบลเมืองฝ้าย แยกออกจากตำบลไทยสามัคคี
• วันที่ 6 สิงหาคม 2530 ตั้งตำบลบุโพธิ์ แยกออกจากตำบลตลาดโพธิ์ และตั้งตำบลสระทอง แยกออกจากตำบลสระแก้ว
• วันที่ 31 ธันวาคม 2530 ยกฐานะกิ่งอำเภอหนองหงส์ อำเภอลำปลายมาศ เป็น อำเภอหนองหงส์
• วันที่ 22 ธันวาคม 2536 ตั้งตำบลหนองโดน แยกออกจากตำบลบ้านยาง
• วันที่ 25 พฤษภาคม 2542 ยกฐานะสุขาภิบาลลำปลายมาศ และสุขาภิบาลทะเมนชัย เป็นเทศบาลตำบลลำปลายมาศ และเทศบาลตำบลทะเมนชัย ตามลำดับ

ที่ตั้งและอาณาเขต

อำเภอตั้งอยู่อยู่ห่างจากตัวจังหวัดไปทางทิศตะวันตกระยะทางประมาณ 31 กิโลเมตร มีอาณาเขตติดต่อกับเขตการปกครองข้างเคียงดังต่อไปนี้

• ทิศเหนือ ติดต่อกับอำเภอชุมพวง อำเภอลำทะเมนชัย (จังหวัดนครราชสีมา) และอำเภอคูเมือง
• ทิศตะวันออก ติดต่อกับอำเภอคูเมืองและอำเภอเมืองบุรีรัมย์
• ทิศใต้ ติดต่อกับอำเภอชำนิและอำเภอหนองหงส์
• ทิศตะวันตก ติดต่อกับอำเภอห้วยแถลงและอำเภอชุมพวง (จังหวัดนครราชสีมา)

การแบ่งเขตการปกครอง

การปกครองส่วนภูมิภาค

อำเภอลำปลายมาศแบ่งพื้นที่การปกครองออกเป็น 16 ตำบล 216 หมู่บ้าน

1.

ลำปลายมาศ

(Lam Plai Mat)

-

9.

เมืองแฝก

(Mueang Faek)

17 หมู่บ้าน

2.

หนองคู

(Nong Khu)

14 หมู่บ้าน

10.

บ้านยาง

(Ban Yang)

13 หมู่บ้าน

3.

แสลงพัน

(Salaeng Phan)

17 หมู่บ้าน

11.

ผไทรินทร์

(Phathairin)

19 หมู่บ้าน

4.

ทะเมนชัย

(Thamen Chai)

17 หมู่บ้าน

12.

โคกล่าม

(Khok Lam)

12 หมู่บ้าน

5.

ตลาดโพธิ์

(Talat Pho)

9 หมู่บ้าน

13.

หินโคน

(Hin Khon)

16 หมู่บ้าน

6.

หนองกะทิง

(Nong Kathing)

11 หมู่บ้าน

14.

หนองบัวโคก

(Nong Bua Khok)

13 หมู่บ้าน

7.

โคกกลาง

(Khok Klang)

16 หมู่บ้าน

15.

บุโพธิ์

(Bu Pho)

8 หมู่บ้าน

8.

โคกสะอาด

(Khok Sa-at)

16 หมู่บ้าน

16.

หนองโดน

(Nong Don)

8 หมู่บ้าน

การปกครองส่วนท้องถิ่น

ท้องที่อำเภอลำปลายมาศประกอบด้วยองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น 17 แห่ง ได้แก่

• เทศบาลตำบลลำปลายมาศ ครอบคลุมพื้นที่ตำบลลำปลายมาศทั้งตำบล รวมถึงบางส่วนของตำบลหนองคูและตำบลหินโคน
• เทศบาลตำบลทะเมนชัย ครอบคลุมพื้นที่บางส่วนของตำบลทะเมนชัยและตำบลหนองบัวโคก
• องค์การบริหารส่วนตำบลหนองคู ครอบคลุมพื้นที่ตำบลหนองคู (นอกเขตเทศบาลตำบลลำปลายมาศ)
• องค์การบริหารส่วนตำบลแสลงพัน ครอบคลุมพื้นที่ตำบลแสลงพันทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลทะเมนชัย ครอบคลุมพื้นที่ตำบลทะเมนชัย (นอกเขตเทศบาลตำบลทะเมนชัย)
• องค์การบริหารส่วนตำบลตลาดโพธิ์ ครอบคลุมพื้นที่ตำบลตลาดโพธิ์ทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลหนองกะทิง ครอบคลุมพื้นที่ตำบลหนองกะทิงทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลโคกกลาง ครอบคลุมพื้นที่ตำบลโคกกลางทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลโคกสะอาด ครอบคลุมพื้นที่ตำบลโคกสะอาดทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลเมืองแฝก ครอบคลุมพื้นที่ตำบลเมืองแฝกทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลบ้านยาง ครอบคลุมพื้นที่ตำบลบ้านยางทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลผไทรินทร์ ครอบคลุมพื้นที่ตำบลผไทรินทร์ทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลโคกล่าม ครอบคลุมพื้นที่ตำบลโคกล่ามทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลหินโคน ครอบคลุมพื้นที่ตำบลหินโคน (นอกเขตเทศบาลตำบลลำปลายมาศ)
• องค์การบริหารส่วนตำบลหนองบัวโคก ครอบคลุมพื้นที่ตำบลหนองบัวโคก (นอกเขตเทศบาลตำบลทะเมนชัย)
• องค์การบริหารส่วนตำบลบุโพธิ์ ครอบคลุมพื้นที่ตำบลบุโพธิ์ทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลหนองโดน ครอบคลุมพื้นที่ตำบลหนองโดนทั้งตำบล

โครงสร้างพื้นฐาน

การขนส่ง

สถานีรถไฟลำปลายมาศ เป็นสถานีรถไฟประจำอำเภอ มีขบวนรถโดยสารจอดทุกขบวน

สถานีรถไฟทะเมนชัย

• รถยนต์: กรุงเทพฯ–สระบุรี–ปากช่อง–นครราชสีมา–ห้วยแถลง–ลำปลายมาศ ระยะทางประมาณ 355 กิโลเมตร
• รถไฟ ( การรถไฟแห่งประเทศไทย):      สายตะวันออกเฉียงเหนือ
  • สถานี: ลำปลายมาศ – ทะเมนชัย – บ้านแสลงพัน
• รถโดยสาร (กิจการทัวร์): กรุงเทพฯ-ลำปลายมาศ
• เครื่องบิน (นกแอร์และไทยแอร์เอเชีย): กรุงเทพฯ–บุรีรัมย์ (อำเภอสตึก) ต่อจากนั้นเดินทางโดยรถประจำทางสายสตึก–บุรีรัมย์ ต่อด้วยสายบุรีรัมย์–ลำปลายมาศ หรือบุรีรัมย์–นครราชสีมา

การศึกษา

ประถมศึกษา

• โรงเรียนอนุบาลลำปลายมาศ
• โรงเรียนลำปลายมาศพัฒนา

มัธยมศึกษา

• โรงเรียนลำปลายมาศ
• โรงเรียนธารทองพิทยาคม
• โรงเรียนเมืองแฝกพิทยาคม
• โรงเรียนทะเมนชัยพิทยาคม
• โรงเรียนตลาดโพธิ์พิทยาคม
• โรงเรียนจตุราษฎร์พิทยาคม

อาชีวศึกษา

วิทยาลัยเทคนิคบุรีรัมย์ (ศูนย์การเรียนรู้ลำปลายมาศ)

• โรงเรียนรัตนะเทคโนโลยี

วัฒนธรรม

อำเภอลำปลายมาศมีเทศกาลท้องถิ่นที่สำคัญ คือ เทศกาลงานงิ้ว ซึ่งจัดขึ้นในเดือนธันวาคมของทุกปี