อำเภอมหาราช

อำเภอในจังหวัดพระนครศรีอยุธยา ประเทศไทย

มหาราช เป็นอำเภอหนึ่งใน 16 อำเภอของจังหวัดพระนครศรีอยุธยา เดิมชื่อ อำเภอนครใหญ่ ต่อมาในปี พ.ศ. 2460 ได้เปลี่ยนชื่อมาเป็น "มหาราช"[1] ดังเช่นปัจจุบัน

อำเภอมหาราช
การถอดเสียงอักษรโรมัน
 • อักษรโรมันAmphoe Maha Rat
พุทธอุทยานมหาราช หลวงปู่ทวด
พุทธอุทยานมหาราช หลวงปู่ทวด
คำขวัญ: 
มหาราชแขวงนครใหญ่ หลากหลายวัฒนธรรม ลุ่มน้ำสามสาย แหล่งขายพริกมัน จักสานไม้ไผ่ ตำหนักไทยเจ้าปลุก
แผนที่จังหวัดพระนครศรีอยุธยา เน้นอำเภอมหาราช
แผนที่จังหวัดพระนครศรีอยุธยา เน้นอำเภอมหาราช
พิกัด: 14°32′3″N 100°31′37″E / 14.53417°N 100.52694°E / 14.53417; 100.52694
ประเทศ ไทย
จังหวัดพระนครศรีอยุธยา
พื้นที่
 • ทั้งหมด120.159 ตร.กม. (46.394 ตร.ไมล์)
ประชากร
 (2566)
 • ทั้งหมด22,738 คน
 • ความหนาแน่น189.23 คน/ตร.กม. (490.1 คน/ตร.ไมล์)
รหัสไปรษณีย์ 13150
รหัสภูมิศาสตร์1415
ที่ตั้งที่ว่าการที่ว่าการอำเภอมหาราช หมู่ที่ 6
ถนนชาญวิวัฒน์ ตำบลหัวไผ่ อำเภอมหาราช จังหวัดพระนครศรีอยุธยา 13150
สารานุกรมประเทศไทย ส่วนหนึ่งของสารานุกรมประเทศไทย

ที่ตั้งและอาณาเขต

แก้

อำเภอมหาราชมีอาณาเขตติดต่อกับเขตการปกครองข้างเคียง ดังนี้

 
พุทธอุทยานมหาราช หลวงปู่ทวด

ประวัติ

แก้

อำเภอมหาราชเป็นอำเภอหนึ่งของจังหวัดพระนครศรีอยุธยา สมัยเดิมการปกครองส่วนภูมิภาคเป็นการปกครองรูปแบบของ "แขวง" เรียกว่า "แขวงนครใหญ่" ต่อมาในปี พ.ศ. 2440 ได้มีพระราชบัญญัติการปกครองท้องที่ขึ้น จึงได้เปลี่ยนแปลงการปกครองรูปแบบของแขวงมาเป็นอำเภอ เรียกว่า "อำเภอนครใหญ่" ตามชื่อแขวงเดิม โดยให้ขึ้นการปกครองกับแขวงเมืองกรุงเก่า มณฑลอยุธยา โดยแบ่งการปกครองออกเป็น 16 ตำบล และในปี พ.ศ. 2460 กระทรวงมหาดไทยได้มีการประกาศเปลี่ยนแปลงชื่ออำเภอให้สอดคล้องกับสภาพพื้นที่ เนื่องจากชื่อตำบลของอำเภอในตำบลเขตท้องที่อำเภอนครใหญ่นี้ตำบลหนึ่งมีชื่อว่า "ตำบลมหาราช" ดังนั้น จึงเปลี่ยนชื่ออำเภอนครใหญ่ มาเป็น "อำเภอมหาราช"[1] และใช้เรียกกันมาถึงปัจจุบันนี้

  • วันที่ 20 กุมภาพันธ์ 2481 ได้แยกพื้นที่ตำบลบ้านแพรก ตำบลคลองน้อย ตำบลโพลาว และตำบลสำพะเนียง จากอำเภอมหาราช ไปตั้งเป็น กิ่งอำเภอบ้านแพรก ขึ้นกับอำเภอมหาราช[2]
  • วันที่ 30 กรกฎาคม 2483 เปลี่ยนแปลงชื่อตำบลโพลาว กิ่งอำเภอบ้านแพรก อำเภอมหาราช เป็น ตำบลบ้านโพ และเปลี่ยนแปลงชื่อตำบลบางมอญ อำเภอมหาราช เป็น ตำบลบางนา[3]
  • วันที่ 10 มิถุนายน 2490 ตั้งตำบลบ้านใหม่ แยกออกจากตำบลหัวไผ่ ตั้งตำบลบ้านขวาง แยกออกจากตำบลท่าตอ ตั้งตำบลโรงช้าง แยกออกจากตำบลพิตเพียน ตั้งตำบลเจ้าปลุก แยกออกจากตำบลมหาราช และตำบลน้ำเต้า ตั้งตำบลกะทุ่ม แยกออกจากตำบลมหาราช และตำบลบางนา[4]
  • วันที่ 20 กันยายน 2499 จัดตั้งสุขาภิบาลมหาราช ในท้องที่บางส่วนของตำบลมหาราช และตำบลหัวไผ่[5]
  • วันที่ 28 พฤศจิกายน 2499 จัดตั้งสุขาภิบาลบ้านแพรก ในท้องที่บางส่วนของตำบลบ้านแพรก[6]
  • วันที่ 1 มีนาคม 2501 จัดตั้งองค์การบริหารส่วนตำบลคลองน้อย ในท้องที่ตำบลคลองน้อย กิ่งอำเภอบ้านแพรก อำเภอมหาราช[7]
  • วันที่ 10 ธันวาคม 2502 ยกฐานะกิ่งอำเภอบ้านแพรก อำเภอมหาราช เป็น อำเภอบ้านแพรก[8]
  • วันที่ 13 ตุลาคม 2537 จัดตั้งสุขาภิบาลโรงช้าง ในท้องที่บางส่วนของตำบลเจ้าปลุก ตำบลโรงช้าง และตำบลพิตเพียน[9]
  • วันที่ 25 พฤษภาคม 2542 ยกฐานะจากสุขาภิบาลมหาราช และสุขาภิบาลโรงช้าง เป็นเทศบาลตำบลมหาราช และเทศบาลตำบลโรงช้าง ตามลำดับ
  • วันที่ 24 กันยายน 2547 ยุบสภาตำบลกะทุ่ม รวมกับองค์การบริหารส่วนตำบลบางนา[10] ยุบสภาตำบลโรงช้าง สภาตำบลพิตเพียน และสภาตำบลน้ำเต้า รวมกับเทศบาลตำบลโรงช้าง[11] ยุบสภาตำบลหัวไผ่ และสภาตำบลมหาราช รวมกับเทศบาลตำบลมหาราช[12]

การแบ่งเขตการปกครอง

แก้

การปกครองส่วนภูมิภาค

แก้

อำเภอมหาราชแบ่งเขตการปกครองย่อยออกเป็น 12 ตำบล 58 หมู่บ้าน ได้แก่

1. หัวไผ่ (Hua Phai) 6 หมู่บ้าน 7. เจ้าปลุก (Chao Pluk) 5 หมู่บ้าน
2. กะทุ่ม (Kathum) 5 หมู่บ้าน 8. พิตเพียน (Phitphian) 7 หมู่บ้าน
3. มหาราช (Maha Rat) 4 หมู่บ้าน 9. บ้านนา (Ban Na) 6 หมู่บ้าน
4. น้ำเต้า (Namtao) 4 หมู่บ้าน 10. บ้านขวาง (Ban Khwang) 4 หมู่บ้าน
5. บางนา (Bang Na) 5 หมู่บ้าน 11. ท่าตอ (Tha To) 4 หมู่บ้าน
6. โรงช้าง (Rong Chang) 4 หมู่บ้าน 12. บ้านใหม่ (Ban Mai) 4 หมู่บ้าน

การปกครองส่วนท้องถิ่น

แก้

ท้องที่อำเภอมหาราชประกอบด้วยองค์การบริหารส่วนท้องถิ่น 7 แห่ง ได้แก่

  • เทศบาลตำบลมหาราช ครอบคลุมพื้นที่ตำบลหัวไผ่และตำบลมหาราชทั้งตำบล
  • เทศบาลตำบลโรงช้าง ครอบคลุมพื้นที่ตำบลน้ำเต้า ตำบลโรงช้าง ตำบลเจ้าปลุก และตำบลพิตเพียนทั้งตำบล
  • องค์การบริหารส่วนตำบลบางนา ครอบคลุมพื้นที่ตำบลกะทุ่มและตำบลบางนาทั้งตำบล
  • องค์การบริหารส่วนตำบลบ้านนา ครอบคลุมพื้นที่ตำบลบ้านนาทั้งตำบล
  • องค์การบริหารส่วนตำบลบ้านขวาง ครอบคลุมพื้นที่ตำบลบ้านขวางทั้งตำบล
  • องค์การบริหารส่วนตำบลท่าตอ ครอบคลุมพื้นที่ตำบลท่าตอทั้งตำบล
  • องค์การบริหารส่วนตำบลบ้านใหม่มหาราช[13] ครอบคลุมพื้นที่ตำบลบ้านใหม่ทั้งตำบล

สถานศึกษา

แก้
  • วิทยาลัยการอาชีพมหาราช สถาบันอาชีวศึกษาที่ตั้งอยู่ในอำเภอมหาราช
  • โรงเรียนมหาราชประชานิมิต สถานศึกษาระดับมัธยมศึกษา เป็นโรงเรียนประจำอำเภอมหาราช

สถานที่ท่องเที่ยว

แก้
  • พุทธอุทยานมหาราช หลวงปู่ทวด ตั้งอยู่ที่ถนนสายเอเชีย บริเวณหลัก ก.ม.ที่ 44 ตำบลบ้านใหม่ อำเภอมหาราช จังหวัดพระนครศรีอยุธยา บนเนื้อที่กว้างขวางกว่า 200 ไร่ที่แต่เดิมในอดีต พื้นที่บริเวณนี้เป็นเส้นทางเดินทัพของสมเด็จพระนเรศวรมหาราช ด้วยเหตุนี้เองจึงเป็นที่มาของชื่อ "พุทธอุทยานมหาราช" ภายในบริเวณได้สร้างรูปเหมือนของพระสงฆ์ที่มีขนาดใหญ่ที่สุดในโลก คือ สมเด็จหลวงพ่อทวดเหยียบน้ำทะเลจืด
  • พระตำหนักเจ้าปลุก (วัดหน้าวัว) ตั้งอยู่ที่บ้านกลาง หมู่ที่ 4 ตำบลเจ้าปลุก อำเภอมหาราช จังหวัดพระนครศรีอยุธยาจากประวัติวัดนี้สันนิษฐานว่าสร้างขึ้นสมัยต้นรัชกาลสมเด็จพระนารายณ์มหาราชอาจจะพร้อม ๆ กับที่โปรดให้ปฏิสังขรณ์เมืองลพบุรีเป็นราชธานีสำรองโดยสร้างเป็นพระตำหนักประทับร้อนระหว่างทางจากพระนครศรีอยุธยากับลพบุรี ตั้งอยู่ริมฝั่งแม่น้ำลพบุรี
  • วัดท่าตอ สักการะหลวงพ่อสังวาลย์มงคล เป็นพระพุทธรูปทรงเครื่องปางมารวิชัย ขนาดพระเพลากว้าง ๑.๖๕ เมตรมีลักษณะงดงามได้สัดส่วนด้วยศิลปะสมัยกรุงศรีอยุธยา อายุประมาณ ๓๐๐ ปีเศษ จากตำนานที่เล่าขานสืบต่อกันมาว่า หลวงพ่อลอยน้ำมาโผล่ขึ้นที่หน้าวัดท่าตอ
  • วัดประดู่ตะบอง มีโบราณสถานที่เก่าแก่สันนิษฐานว่าสร้างขึ้นในสมัยอยุธยาตอนต้น

อ้างอิง

แก้
  1. 1.0 1.1 "ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง เปลี่ยนชื่ออำเภอ" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 34 (0 ก): 40–68. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม (PDF)เมื่อ 2011-11-07. สืบค้นเมื่อ 2011-09-16. วันที่ 29 เมษายน พ.ศ. 2460
  2. [1]ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง ตั้งกิ่งอำเภอบ้านแพรก ขึ้นอำเภอมหาราช จังหวัดพระนครศรีอยุธยา
  3. [2] เก็บถาวร 2011-11-14 ที่ เวย์แบ็กแมชชีนพระราชกฤษฎีกาเปลี่ยนนามอำเภอและตำบลบางแห่ง พุทธศักราช ๒๔๘๓
  4. [3]ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง ตั้งตำบลในจังหวัดพระนครศรีอยุธยา
  5. [4]ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง จัดตั้งสุขาภิบาลมหาราช อำเภอมหาราช จังหวัดพระนครศรีอยุธยา
  6. [5]ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง จัดตั้งสุขาภิบาลบ้านแพรก กิ่งอำเภอบ้านแพรก อำเภอมหาราช จังหวัดพระนครศรีอยุธยา
  7. [6]ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง การจัดตั้งองค์การบริหารส่วนตำบล [จำนวน ๕๙ แห่ง]
  8. [7] เก็บถาวร 2011-07-18 ที่ เวย์แบ็กแมชชีนพระราชกฤษฎีกาตั้งอำเภอชุมพวง อำเภอเชียงยืน อำเภอแก้งคร้อ อำเภอสำโรงทาบ อำเภอคอนสาร อำเภอเซกา อำเภอทุ่งเสลี่ยม อำเภอบ้านด่าน อำเภอขนอม อำเภอบ้านแพรก อำเภอกระทู้ และอำเภอคลองใหญ่ พ.ศ. ๒๕๐๒
  9. [8]ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง จัดตั้งสุขาภิบาลโรงช้าง อำเภอมหาราช จังหวัดพระนครศรีอยุธยา
  10. [9]ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง การยุบรวมสภาตำบลกับองค์การบริหารส่วนตำบล
  11. [10]ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง การยุบรวมสภาตำบลกับเทศบาล
  12. [11]ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง การยุบรวมสภาตำบลกับเทศบาล
  13. "ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง เปลี่ยนชื่อองค์การบริหารส่วนตำบลบ้านใหม่ อำเภอมหาราช จังหวัดพระนครศรีอยุธยา เป็นองค์การบริหารส่วนตำบลบ้านใหม่มหาราช" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 140 (ตอนพิเศษ 78 ง): 31. วันที่ 31 มีนาคม พ.ศ. 2566

แหล่งข้อมูลอื่น

แก้