วิกิพีเดีย

อำเภอด่านขุนทด

อำเภอในจังหวัดนครราชสีมา ประเทศไทย
"ด่านขุนทด" เปลี่ยนทางมาที่นี่ สำหรับความหมายอื่น ดูที่ ด่านขุนทด (แก้ความกำกวม)

ด่านขุนทด เป็นอำเภอหนึ่งของจังหวัดนครราชสีมา จากทั้งหมด 32 อำเภอ ซึ่งอำเภอด่านขุนทดเป็นอำเภอศูนย์กลางการปกครอง การศึกษา สาธารณสุขที่สำคัญอำเภอหนึ่งของจังหวัดนครราชสีมา

อำเภอด่านขุนทด
อำเภอ
การถอดเสียงอักษรโรมัน
 • อักษรโรมันAmphoe Dan Khun Thot
ที่ว่าการอำเภอด่านขุนทด
ที่ว่าการอำเภอด่านขุนทด
คำขวัญ: 
หลวงพ่อคูณ ปริสุทฺโธ
โคพันธุ์ดี ถิ่นที่พริกจินดา งามตาผ้าไหม
หม้อดินด่านใน โอ่งใหญ่กุดม่วง
แผนที่จังหวัดนครราชสีมา เน้นอำเภอด่านขุนทด
แผนที่จังหวัดนครราชสีมา เน้นอำเภอด่านขุนทด
พิกัด: 15°12′35″N 101°45′57″E / 15.20972°N 101.76583°E / 15.20972; 101.76583
ประเทศ ไทย
จังหวัดนครราชสีมา
พื้นที่
 • ทั้งหมด1,428.1 ตร.กม. (551.4 ตร.ไมล์)
ประชากร
 (2564)
 • ทั้งหมด128,756 คน
 • ความหนาแน่น90.16 คน/ตร.กม. (233.5 คน/ตร.ไมล์)
รหัสไปรษณีย์ 30210, 36220 (เฉพาะตำบลบ้านแปรงและหนองไทร)
รหัสภูมิศาสตร์3008
ที่ตั้งที่ว่าการที่ว่าการอำเภอด่านขุนทด ถนนสีคิ้ว-ชัยภูมิ ตำบลด่านขุนทด อำเภอด่านขุนทด จังหวัดนครราชสีมา 30210
สารานุกรมประเทศไทย ส่วนหนึ่งของสารานุกรมประเทศไทย

ประวัติศาสตร์แก้ไข

เรื่องราวที่เป็นตำนานชาวด่านขุนทด ที่ปรากฏหลักฐานทางประวัติศาสตร์ เป็นลายลักษณ์อักษรในพงศาวดารฉบับพระราชหัตถเลขาซึ่งสมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอกรมพระยาดำรงราชานุภาพทรงนิพนธ์ไว้ได้กล่าวถึงสมัยสมเด็จพระเจ้าตากสินมหาราชตอนปราบชุมชนต่างๆและปรากฏในการปราบชุมนุมพระเจ้าพิมายโดยกล่าวไว้ว่า "ฝ่ายพระเจ้าพิมายได้ทราบข่าวศึก จึงแต่งตั้งให้พระยาวรวงศาธิราช(พระยาน้อย) ยกกองทัพลงมาตั้งค่ายรับอยู่ ณ ด่านขุนทด ทางหนึ่ง และให้เจ้าพระยาศรีสุริยวงศ์ พระยามนตรี กับทั้งมองญา ยกกองทัพมาตั้งค่ายรับอยู่บ้านจอหอทางหนึ่ง" และ "สมเด็จพระเจ้าอยู่หัว (พระเจ้าตากสิน) จึงดำรัสให้ พระมหามนตรี และพระราชวรินทร์ ยกกองทัพไปตีทัพพระยาวรวงศาธิราชซึ่งตั้ง ณ ด่านขุนทด นั้น" จึงกล่าวได้ว่าด่านขุนทดมีกำเนิดมาก่อนรัชสมัยของพระเจ้าตากสินค่อนข้างแน่ชัด

อำเภอด่านขุนทด มีประวัติเท่าที่รวบรวมค้นหาหลักฐานได้ ในด้านตัวบุคคลที่ได้รับการแต่งตั้งหรือสืบเชื้อสายปกครองดูแลด่านขุนทด คอยเก็บส่วยอากรไปยังแขวงสันเทียะ มีพระเสมารักษาเขตเป็นผู้ปกครองดูแลรักษาด่าน โดยมีที่ทำการอยู่ที่วัดโพธิ์ชุมพล (วัดโคกรักษ์) ต่อมาพระเสมารักษาเขตถึงแก่อนิจกรรมพระประเวชเข้มแข็ง บุตรชายได้รับแต่งตั้งให้ทำหน้าที่แทน ต่อมาในรัชสมัยของพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวซึ่งได้เปลี่ยนแปลงระบบการปกครอง

  • พ.ศ. 2451 (ร.ศ.127)ชุมชนด่านขุนทดจึงได้รับการสถาปนาขึ้นเป็นอำเภอ เมื่อได้รับการจัดตั้งเป็นอำเภอ ได้ย้ายที่ทำการจากวัดโพธิ์ชุมพล (บ้านโคกรักษ์) มายังบริเวณตะวันตกของโรงเรียนบ้านหาญในปัจจุบัน และได้เปลี่ยนชื่อเป็นอำเภอบ้านหาญ ต่อมาได้เปลี่ยนชื่อเป็นอำเภอพันชนะ [1]
  • วันที่ 20 กรกฎาคม 2457 เปลี่ยนชื่อเป็น อำเภอด่านขุนทด อีกครั้ง[2]
  • วันที่ 24 กันยายน 2499 จัดตั้งสุขาภิบาลด่านขุนทด ในท้องที่บางส่วนของตำบลด่านขุนทด[3]
  • วันที่ 16 มีนาคม 2503 โอนพื้นที่หมู่ 2 และ หมู่ 7 (ในขณะนั้น) ของตำบลด่านใน อำเภอด่านขุนทด ไปขึ้นกับกิ่งอำเภอขามทะเลสอ[4]
  • วันที่ 17 พฤศจิกายน 2503 กำหนดเขตตำบลด่านใน หลังจาก ได้โอนมาจากตำบลด่านใน อำเภอด่านขุนทด (หมู่ 2 และ หมู่ 7) ไปตั้งเป็น หมู่ 5 และหมู่ 6 ของตำบลหนองสรวง กิ่งอำเภอขามทะเลสอ[5]
  • วันที่ 30 กันยายน 2514 ตั้งตำบลหินดาด แยกออกจากตำบลตะเคียน ตั้งตำบลหนองกราด แยกออกจากตำบลกุดพิมาน และ ตั้งตำบลบ้านแปรง แยกออกจากตำบลหนองบัวตะเกียด[6]
  • วันที่ 1 ตุลาคม 2526 เปลี่ยนแปลงเขตตำบลหนองกราด และ ตำบลกุดพิมาน โดยโอนหมู่ 10 (หมู่บ้านสำนักพิมาน) ของตำบลหนองกราด ไปขึ้นกับตำบลกุดพิมาน แล้วตั้งเป็น หมู่ 12 ของตำบลกุดพิมาน[9]
  • วันที่ 6 กันยายน 2528 ตั้งตำบลหนองแวง แยกออกจากตำบลบ้านเก่า[10]
  • วันที่ 1 กรกฎาคม 2533 ตั้งตำบลหนองไทร แยกออกจากตำบลบ้านแปรง และ ตั้งตำบลโนนเมืองพัฒนา แยกออกจากตำบลหนองบัวละคร[11]
  • วันที่ 29 มีนาคม 2535 จัดตั้งสุขาภิบาลหนองกราด ในท้องที่บางส่วนของตำบลหนองกราด[12]
  • วันที่ 30 กันยายน 2535 จัดตั้งตำบลบึงปรือ แยกออกจากตำบลสำนักตะคร้อ[13]
  • วันที่ 1 เมษายน 2538 ได้แยกพื้นที่ตำบลสำนักตะคร้อ ตำบลหนองแวง และตำบลบึงปรือ ไปตั้งเป็นกิ่งอำเภอสำนักตะคร้อ ขึ้นกับอำเภอด่านขุนทด[14]
  • วันที่ 31 สิงหาคม 2539 เปลี่ยนชื่อเป็น กิ่งอำเภอเทพารักษ์
  • วันที่ 25 พฤษภาคม 2542 ยกฐานะจากสุขาภิบาลด่านขุนทด และ สุขาภิบาลหนองกราด เป็น เทศบาลตำบลด่านขุนทด และ เทศบาลตำบลหนองกราด

ที่ตั้งและอาณาเขตแก้ไข

อำเภอด่านขุนทดตั้งอยู่ทางทิศตะวันตกของจังหวัด มีอาณาเขตติดต่อกับเขตการปกครองข้างเคียงดังต่อไปนี้

การแบ่งเขตการปกครองแก้ไข

การปกครองส่วนภูมิภาคแก้ไข

อำเภอด่านขุนทดแบ่งพื้นที่การปกครองออกเป็น 16 ตำบล 225 หมู่บ้าน

ลำดับที่ อักษรไทย อักษรโรมัน จำนวน
หมู่บ้าน		 พื้นที่
(ตร.กม.)		 หลังคาเรือน* ประชากร* ระยะทางจาก
ที่ว่าการอำเภอ
(กม.)
1 กุดพิมาน Kut Phiman 15 62.05 2,812 9,799 13.2
2 ด่านขุนทด Dan Khun Thot 14 67 8,004 15,349 0
3 ด่านนอก Dan Nok 7 47 1,210 4,184 12.2
4 ด่านใน Dan Nai 8 73 1,245 4,804 19.6
5 ตะเคียน Takhian 17 107.12 3,440 11,593 6.8
6 บ้านเก่า Ban Kao 12 88 2,079 7,435 11.8
7 บ้านแปรง Ban Praeng 12 79.86 2,269 6,663 17.1
8 พันชนะ Phan Chana 11 89.27 2,043 6,504 13.6
9 สระจรเข้ Sa Chorakhe 12 84 1,808 6,234 17.9
10 หนองกราด Nong Krat 17 151.26 3,030 9,860 20.4
11 หนองบัวตะเกียด Nong Bua Takiat 15 70.73 2,640 8,781 13.8
12 หนองบัวละคร Nong Bua Lakhon 9 42 1,002 3,516 16.2
13 หินดาด Hin Dat 24 107 3,923 13,598 23.6
14 ห้วยบง Huai Bong 25 200.97 4,005 10,521 32.9
15 โนนเมืองพัฒนา Non Mueang Phatthana 11 44.74 1,367 4,495 22.5
16 หนองไทร Nong Sai 8 65.18 1,420 5,171 25.9
รวม 220 1428 42,297 128,507

* ข้อมูลจำนวนประชากรและจำนวนหลังคาเรือน ปี พ.ศ. 2563[16]

การปกครองส่วนท้องถิ่นแก้ไข

ท้องที่อำเภอด่านขุนทดประกอบด้วยองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น 18 แห่ง ได้แก่

หน่วยงานราชการในอำเภอแก้ไข

  • ที่ว่าการอำเภอด่านขุนทด
  • สำนักงานที่ดินจังหวัดนครราชสีมา สาขาด่านขุนทด
  • สำนักงานสรรพากรพื้นที่ สาขาด่านขุนทด
  • สำนักงานสัสดี
  • สำนักงานเกษตรอำเภอด่านขุนทด
  • สำนักงานขนส่งจังหวัดนครราชสีมา สาขาด่านขุนทด
  • สำนักงานประปาส่วนภูมิภาค สาขาด่านขุนทด
  • สำนักงานไฟฟ้าส่วนภูมิภาค สาขาด่านขุนทด
    • สำนักงานไฟฟ้าส่วนภูมิภาค สาขาย่อยห้วยบง
  • สำนักงานพัฒนาชุมชนอำเภอด่านขุนทด
  • สำนักงานสาธารณสุขอำเภอด่านขุนทด
  • โรงพยาบาลด่านขุนทด
  • สำนักงานเขตพื้นที่การศึกษานครราชสีมา เขต 5
  • สำนักงานการศึกษานอกระบบและตามอัธยาศัยอำเภอด่านขุนทด
  • สถานีตำรวจภูธรด่านขุนทด
  • สถานีตำรวจภูธรหินดาด

ประชากรแก้ไข

อำเภอด่านขุนทด มีประชากรทั้งหมด 128,756 คน (ข้อมูล ณ สิ้นปี 2564)

ประชากรอำเภอด่านขุนทด
แบ่งตามปี
ปีประชากร±%
2557 128,257—    
2558 128,513+0.2%
2559 128,611+0.1%
2560 128,946+0.3%
2561 129,019+0.1%
2562 129,028+0.0%
2563 128,507−0.4%
2564 128,756+0.2%
อ้างอิง: [17] กรมการปกครอง กระทรวงมหาดไทย

สถาบันการศึกษาแก้ไข

 
พระพุทธรูปประจำโรงเรียนปราสาทวิทยาคม
 
หอประชุมวิทยาลัยเทคนิคหลวงพ่อคูณ ปริสุทฺโธ

โรงเรียนแก้ไข

ดูบทความหลักที่: รายชื่อโรงเรียนในจังหวัดนครราชสีมาแบ่งตามอำเภอ § อำเภอด่านขุนทด

สถาบันอาชีวศึกษาแก้ไข

การสาธารณสุขแก้ไข

ตลาดแก้ไข

  • ตลาดไชยณรงค์
  • ตลาดเทศบาล 1
  • ตลาดเทศบาล 2 (ตลาด บ.ข.ส.)
  • ตลาดพงษ์ศิริ
  • ตลาดคลองถม

ทางหลวงแก้ไข

สถานที่ท่องเที่ยวแก้ไข

อ้างอิงแก้ไข

  1. ↑ "ประวัติความเป็นมาของอำเภอด่านขุนทด".
  2. ↑ ราชกิจจานุเบกษา. เข้าถึงได้จาก: [1] ประกาศประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง เปลี่ยนชื่ออำเภอ (อำเภอพะชะนะ เป็น อำเภอด่านขุนทด อำเภอท่าบ่อ เป็นอำเภอเมืองพานพร้าว และอำเภอสนามจันทร์ เป็นอำเภอเขาดิน โดยมีการกล่าวถึงวิธีขนานนามอำเภอมาแต่โบราณให้ศึกษาด้วย. เล่มที่ 31 หน้า 930 .ประกาศเมื่อ 26 กรกฎาคม 2457
  3. ↑ ราชกิจจานุเบกษา. เข้าถึงได้จาก: [2] ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง จัดตั้งสุขาภิบาลด่านขุนทด อำเภอด่านขุนทด จังหวัดนครราชสีมา. พิเศษ 83 ง เล่มที่ 73 หน้า 37-38 .ประกาศเมื่อ 15 ตุลาคม 2499
  4. ↑ ราชกิจจานุเบกษา. เข้าถึงได้จาก: [3] ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง พระราชกฤษฎีกาเปลี่ยนแปลงเขตอำเภอโนนไทยอำเภอด่านขุนทด และกิ่งอำเภอขามทะเลสอ อำเภอสูงเนิน จังหวัดนครราชสีมา พ.ศ. 2503. 19 ก เล่มที่ 77 หน้า 148-150 .ประกาศเมื่อ 15 มีนาคม 2503
  5. ↑ ราชกิจจานุเบกษา. เข้าถึงได้จาก: [4] ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง กำหนดเขตตำบลในท้องที่ กิ่งอำเภอขามทะเลสอ อำเภอสูงเนิน และอำเภอด่านขุนทด จังหวัดนครราชสีมา. 97 ง เล่มที่ 77 หน้า 2242-2245 .ประกาศเมื่อ 29 พฤศจิกายน 2503
  6. ↑ ราชกิจจานุเบกษา. เข้าถึงได้จาก: [5] ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง ตั้งและเปลี่ยนแปลงเขตตำบลในท้องที่อำเภอเมืองนครราชสีมา อำเภอครบุรี อำเภอสูงเนิน อำเภอห้วยแถลง อำเภอคง อำเภอด่านขุนทด และอำเภอโนนไทย จังหวัดนครราชสีมา. 120 ง เล่มที่ 88 หน้า 3100-3136 .ประกาศเมื่อ 9 พฤศจิกายน 2514
  7. ↑ ราชกิจจานุเบกษา. เข้าถึงได้จาก: [6] ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง ตั้งและเปลี่ยนแปลงเขตตำบลในท้องที่อำเภอด่านขุนทด อำเภอประทาย อำเภอคง อำเภอครบุรี จังหวัดนครราชสีมา. 192 ง เล่มที่ 96 หน้า 4373-4386 .ประกาศเมื่อ 20 พฤศจิกายน 2522
  8. ↑ ราชกิจจานุเบกษา. เข้าถึงได้จาก: [7] ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง ตั้งและเปลี่ยนแปลงเขตตำบลในท้องที่อำเภอโชคชัย อำเภอด่านขุนทด จังหวัดนครราชสีมา. 141 ง เล่มที่ 100 หน้า 3100-3106 .ประกาศเมื่อ 30 สิงหาคม 2526
  9. ↑ ราชกิจจานุเบกษา. เข้าถึงได้จาก: [8] ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง เปลี่ยนแปลงเขตตำบลในท้องที่อำเภอด่านขุนทด จังหวัดนครราชสีมา. 161 ง เล่มที่ 100 หน้า 3761-3763 .ประกาศเมื่อ 11 ตุลาคม 2526
  10. ↑ ราชกิจจานุเบกษา. เข้าถึงได้จาก: [9] ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง ตั้งและเปลี่ยนแปลงเขตตำบลในท้องที่อำเภอสีคิ้ว อำเภอชุมพวง อำเภอปักธงชัย อำเภอพิมาย อำเภอครบุรี อำเภอบัวใหญ่ อำเภอจักราช และอำเภอด่านขุนทด จังหวัดนครราชสีมา. 192 ง เล่มที่ 102 หน้า 6095-6133 .ประกาศเมื่อ 17 ธันวาคม 2528
  11. ↑ ราชกิจจานุเบกษา. เข้าถึงได้จาก: [10] ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง ตั้งและเปลี่ยนแปลงเขตตำบลในท้องที่อำเภอชุมพวง อำเภอบัวใหญ่ อำเภอประทาย อำเภอด่านขุนทด และอำเภอห้วยแถลง จังหวัดนครราชสีมา. พิเศษ 149 ง เล่มที่ 107 หน้า 118-140 .ประกาศเมื่อ 17 สิงหาคม 2533
  12. ↑ ราชกิจจานุเบกษา. เข้าถึงได้จาก: [11] ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง จัดตั้งสุขาภิบาลหนองกราด อำเภอด่านขุนทด จังหวัดนครราชสีมา. พิเศษ 126 ง เล่มที่ 109 หน้า 57-59 .ประกาศเมื่อ 30 กันยายน 2535
  13. ↑ ราชกิจจานุเบกษา. เข้าถึงได้จาก: [12] ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง ตั้งและกำหนดเขตตำบลในท้องที่อำเภอด่านขุนทด จังหวัดนครราชสีมา. พิเศษ 151 ง เล่มที่ 109 หน้า 55-59 .ประกาศเมื่อ 27 พฤศจิกายน 2535
  14. ↑ ราชกิจจานุเบกษา. เข้าถึงได้จาก: [13] ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง แบ่งเขตท้องที่อำเภอด่านขุนทด จังหวัดนครราชสีมา ตั้งเป็นกิ่งอำเภอสำนักตะคร้อ. พิเศษ 9 ง เล่มที่ 112 หน้า 57 .ประกาศเมื่อ 22 มีนาคม 2538
  15. ↑ ราชกิจจานุเบกษา. เข้าถึงได้จาก: [14] ประกาศกระทรวงมหาดไทย พระราชกฤษฎีกาตั้งอำเภอเทพารักษ์. 46 ก เล่มที่ 124 หน้า 14-21 .ประกาศเมื่อ 24 สิงหาคม 2550
  16. ↑ "สถิติจำนวนประชากรและบ้าน".
  17. ↑ "จำนวนประชากร แบ่งรายปี กรมการปกครอง กระทรวงมหาดไทย".
เข้าถึงจาก "https://th.wikipedia.org/w/index.php?title=อำเภอด่านขุนทด&oldid=10417518"