อักษรรูนส์ ฮังการี
อักษรฮังการีเก่า หรือ อักษรรูนส์ฮังการี (ฮังการี: Székely-magyar rovás หรือ rovásírás) เป็นระบบการเขียนอักษรในภาษาฮังการี ภาษาฮังการีสมัยใหม่เขียนด้วยชุดตัวอักษรฮังการีทีมีฐานจากอักษรละติน ส่วนคำว่า "เก่า" สื่อถึงลำดับความสำคัญทางประวัติศาสตร์ของอักษรเมื่อเปรียบเทียบกับอักษรฐานละติน[1] อักษรฮังการีเก่าเป็นอักษรรุ่นลูกของอักษรเตอร์กิกเก่า [ต้องการอ้างอิง]
| อักษรฮังการีเก่า | |
|---|---|
 | |
| ชนิด | อักษร |
| ภาษาพูด | ฮังการี |
| ช่วงยุค | รับรองในคริสต์ศตวรรษที่ 10 ใช้งานน้อยจนถึงคริสต์ศตวรรษที่ 17 ฟื้นฟูในคริสต์ศตวรรษที่ 20 |
| ระบบแม่ |
เตอร์กิกเก่า
|
| ช่วงยูนิโคด | U+10C80–U+10CFF |
| ISO 15924 | Hung |
| บทความนี้มีสัญลักษณ์สัทศาสตร์สัทอักษรสากล หากไม่มีการสนับสนุนเร็นเดอร์ที่เหมาะสม คุณอาจเห็นเครื่องหมายคำถาม กล่อง หรือสัญลักษณ์อื่นแทนอักขระยูนิโค้ด | |
ชาวฮังการีเริ่มตั้งถิ่นฐานในแอ่งคาร์เพเทียนเมื่อ ค.ศ. 895 หลังจัดตั้งราชอาณาจักรฮังการี ก็มีการยกเลิกใช้อักษรบางส่วนและใช้อักษรละตินแทน
ชื่อภาษาอังกฤษในมาตรฐาน ISO 15924 คือ Old Hungarian (Hungarian Runic)[2][3]
ชื่อ แก้
ในภาษาฮังการีสมัยใหม่ อักษรนี้มีชื่อทางการว่า Székely rovásírás ('อักษร Szekler')[4] โดยทั่วไป ระบบการเขียนนี้มีชื่อว่า rovásírás, székely rovásírás[4] และ székely-magyar írás (หรือสั้น ๆ ว่า rovás 'รอยบาก, รอย')[5]
อักษร แก้
อักษรรูนนี้มี 42 ตัว เนื่องจากเป็นอักษรเตอร์กิกเก่า ทำให้บางพยัญชนะมีสองรูป รูปหนึ่งใช้ร่วมกับสระหลัง (a, á, o, ó, u, ú) ส่วนอีกรูปหนึ่งใช้กับสระหน้า (e, é, i, í, ö, ő, ü, ű) ชื่อพยัญชนะต้องออกเสียงพร้อมสระ ในชุดพยัญชนะเก่า ลำดับพยัญชนะ-สระอยู่ตรงข้ามกับแบบสมัยใหม่ (ep แทน pé) ชุดตัวอักษรนี้ๆม่มีอักษรสำหรับหน่วยเสียง dz และ dzs ในภาษาฮังการีสมัยใหม่ และไม่มีอักษรสำหรับ q, w, x และ y ในอักษรละติน
_JB.svg){kind=small}
_JB.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
_JB.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
_JB.svg){kind=small}
_JB.svg){kind=small}
_JB.svg){kind=small}
_JB.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
_JB.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
_JB.svg){kind=small}
_JB.svg){kind=small}
_JB.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
_JB.svg){kind=small}
_JB.svg){kind=small}
_JB.svg){kind=small}
_JB.svg){kind=small}
_JB.svg){kind=small}
_JB.svg){kind=small}
_JB.svg){kind=small}
_JB.svg){kind=small}
_JB.svg){kind=small}
_JB.svg){kind=small}
_JB.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
_JB.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
_JB.svg){kind=small}
_JB.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
_JB.svg){kind=small}
_JB.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
_JB.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
_JB.svg){kind=small}
_JB.svg){kind=small}
_JB.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
อักษรรูนฮังการีเก่ายังมีอักษรรูนที่ไม่ใช่อักษร แต่เป็นสัญลักษณ์ต่างหาก บางข้อมูลระบุเป็น "capita dictionum" (น่าจะเป็นรูปสะกดผิดจาก capita dicarum[6]) ตัวอย่างที่พบได้ทั่วไป มีดังนี้:
- TPRUS:
- ENT:
แม่แบบ:Script/Old Hungarian - TPRU:
- NAP:
- EMP:
แม่แบบ:Script/Old Hungarian - UNK:
แม่แบบ:Script/Old Hungarian - US:
แม่แบบ:Script/Old Hungarian - AMB:
แม่แบบ:Script/Old Hungarian
ตัวเลข แก้
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
ตัวอย่างข้อความ แก้
ข้อความจาก Csíkszentmárton, ค.ศ. 1501
อักษรรูนที่มีเส้นใต้เดิมเขียนเป็นตัวแฝด
ถอดอักขระในยูนิโคด: แม่แบบ:Script/Old Hungarian
ตีความในภาษาฮังการีเก่า : "ÚRNaK SZÜLeTéSéTÜL FOGVÁN ÍRNaK eZeRÖTSZÁZeGY eSZTeNDŐBE MÁTYáS JÁNOS eSTYTáN KOVÁCS CSINÁLTáK MÁTYáSMeSTeR GeRGeLYMeSTeRCSINÁLTÁK G IJ A aS I LY LY LT A" (อักษรนี้ในจารึกเขียนด้วยอักษรรูนแบบตัวพิมพ์ใหญ่)
ตีความในภาษาฮังการีสมัยใหม่: "(Ezt) az Úr születése utáni 1501. évben írták. Mátyás, János, István kovácsok csinálták. Mátyás mester (és) Gergely mester csinálták gijas ily ly lta"
แปลภาษาอังกฤษ: "(This) was written in the 1501st year of our Lord. The smiths Matthias, John (and) Stephen did (this). Master Matthias (and) Master Gregory did (ตีความไม่ได้)"
อ้างอิง แก้
- ↑ "Consolidated proposal for encoding the Old Hungarian script in the UCS" (PDF). เก็บ (PDF)จากแหล่งเดิมเมื่อ 2015-07-31.
- ↑ "ISO 15924/RA Notice of Changes". ISO 15924. เก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2012-10-30.
- ↑ Code request for the Rovas script in ISO 15924 (2012-10-20)[ลิงก์เสีย]
- ↑ 4.0 4.1 ไม่พบไฟล์เสียง "Szekely rovasiras.ogg"
- ↑ by the public. From the verb ró 'to carve', 'to score' since the letters were usually carved on wood or sticks.
- ↑ "Rovásírás ROVÁSÍRÁS Csudabogarak". เก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2015-04-28. สืบค้นเมื่อ 2017-09-24.
ข้อมูล แก้
อังกฤษ แก้
- Gábor Hosszú (2011): Heritage of Scribes. The Relation of Rovas Scripts to Eurasian Writing Systems. First edition. Budapest: Rovas Foundation, ISBN 978-963-88437-4-6, fully available from Google Books
- Edward D. Rockstein: "The Mystery of the Székely Runes", Epigraphic Society Occasional Papers, Vol. 19, 1990, pp. 176–183
ฮังการี แก้
- Új Magyar Lexikon (New Hungarian Encyclopaedia) – Akadémiai Kiadó, Budapest, 1962 (Volume 5) ISBN 963-05-2808-8
- Gyula Sebestyén: A magyar rovásírás hiteles emlékei, Budapest, 1915
ละติน แก้
- J. Thelegdi: Rudimenta priscae Hunnorum linguae brevibus quaestionibus et responsionibus comprehensa, Batavia, 1598
แหล่งข้อมูอื่น แก้
วิกิมีเดียคอมมอนส์มีสื่อเกี่ยวกับ Old Hungarian script
- Hungarian Runes / Rovás on Omniglot
- (ในภาษาฮังการีและอังกฤษ) Rovásírás (Gábor Hosszú)
- (ในภาษาฮังการี) Kiszely István: A magyar nép őstörténete
- (ในภาษาฮังการี) Learning Rovas
- (ในภาษาฮังการี) The Living Rovas
- (ในภาษาฮังการี) Hungarian Rovas Portal
- (ในภาษาฮังการี) Szekely-Hungarian Rovas
- Szekely-Hungarian Rovas on RovasPedia
- ฟอนต์ยูนิโคดอักษรฮังการีเก่า
- ALPHABETUM เก็บถาวร 2015-03-18 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน by Juan José Marcos (commercial font)
- Noto Sans Old Hungarian
- Old Hungarian by Zsolt Sz. Sztupák
- OptimaModoki by Dare-demo Iie
- TWB01x SMP fonts by Thomas Buchleither (archived on 2019-07-17)