หม่อมแม้น ภาณุพันธุ์ ณ อยุธยา

แม้น ภาณุพันธุ์ ณ อยุธยา
หม่อม; แม้น ภาณุพันธุ์ ณ อยุธยา
	กรมพระยาภาณุพันธุวงศ์วรเดชกับหม่อมแม้น
เกิด	9 พฤษภาคม พ.ศ. 2409
เสียชีวิต	2 พฤษภาคม พ.ศ. 2438 (28 ปี)
คู่สมรส	สมเด็จพระราชปิตุลาบรมพงศาภิมุข เจ้าฟ้าภาณุรังษีสว่างวงศ์ กรมพระยาภาณุพันธุวงศ์วรเดช
บุตร	พระเจ้าวรวงศ์เธอ กรมหมื่นภาณุพงศ์พิริยเดช; พระเจ้าวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าศิริวงศ์วัฒนเดช ; พระเจ้าวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าเฉลิมเขตรมงคล
บิดามารดา	เจ้าพระยาสุรวงษ์ไวยวัฒน์ (วร บุนนาค); ท่านผู้หญิงสุรวงศ์ไวยวัฒน์ (อิ่ม)

หม่อมแม้น ภาณุพันธุ์ ณ อยุธยา (9 พฤษภาคม พ.ศ. 2409 — 2 พฤษภาคม พ.ศ. 2438) เป็นหม่อมห้ามสะใภ้หลวงในสมเด็จพระราชปิตุลาบรมพงศาภิมุข เจ้าฟ้าภาณุรังษีสว่างวงศ์ กรมพระยาภาณุพันธุวงศ์วรเดช^[1]

ประวัติแก้ไข

หม่อมแม้น ภาณุพันธุ์ ณ อยุธยา (เดิม : คุณแม้น บุนนาค) เกิดวันที่ 9 พฤษภาคม พ.ศ. 2409 ในสมัยรัชกาลที่ 4 ท่านเป็นธิดาคนเล็กของเจ้าพระยาสุรวงษ์ไวยวัฒน์ (วร บุนนาค) สมุหพระกลาโหม ในสมัยรัชกาลที่ 5 กับท่านผู้หญิงอิ่ม และเป็นหลานสาวของสมเด็จเจ้าพระยาบรมมหาศรีสุริยวงศ์ (ช่วง บุนนาค) ผู้สำเร็จราชการแทนพระองค์ คุณแม้นมีพี่น้องร่วมบิดามารดา 9 คน โดยพี่หญิงของท่านสองคนได้เป็นบาทบริจาริกาในพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว คือ เจ้าคุณพระประยุรวงศ์ (เจ้าคุณจอมมารดาแพ ในรัชกาลที่ 5) และ เจ้าจอมมารดาโหมด ในรัชกาลที่ 5

วันที่ 31 กรกฎาคม พ.ศ. 2428 พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวโปรดเกล้าฯ พระราชทานให้เป็นหม่อมห้ามในสมเด็จพระเจ้าน้องยาเธอ เจ้าฟ้าภาณุรังษีสว่างวงศ์^[2] (พระอิสริยยศในขณะนั้น) และให้ประสูติพระโอรสพระธิดารวม 3 พระองค์ คือ

หม่อมแม้นถึงแก่อนิจกรรมด้วยอหิวาตกโรคเมื่อวันที่ 2 พฤษภาคม พ.ศ. 2438^[3]อายุ 30 ปี ได้รับการพระราชทานเพลิงเมื่อวันที่ 1 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2451 พร้อมพระเจ้าวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าศิริวงศ์วัฒนเดช ซึ่งสิ้นพระชนม์ระหว่างศึกษาวิชาทหารที่เยอรมัน ที่เมรุหลวงวัดเทพศิรินทราวาส และได้บรรจุอัฐิที่อนุสาวรีย์ในตึกแม้นนฤมิตร และหล่อรูปท่านทั้งสองเอาไว้