หมากรุกญี่ปุ่น
บทความนี้ไม่มีการอ้างอิงจากแหล่งที่มาใด |
หมากรุกญี่ปุ่น หรือ โชงิ (ญี่ปุ่น: 将棋; โรมาจิ: shōgi) เป็นหมากรุกชนิดหนึ่งที่เป็นหมากรุกรุ่นที่ 2 ของชาวญี่ปุ่น ซึ่งกระดานจะเป็นแบบ 9x9 การตั้งหมากจะตั้งในช่องเรียงจากแถวล่างสุดไล่จากด้านซ้ายมือคือ Kyo (หอก) Kei (ม้า) Gin (เงิน) Kin (ทอง) Gyoku (ขุน) Kin Gin Kei Kyo แถวที่ 2 จากด้านซ้ายมือคือ Kaku (บิชอป) Hisha (เรือ) ซึ่งทั้งคู่ตั้งอยู่หน้า Kei แถวที่ 3 เป็นแผง Fu (เบี้ย) 9 ตัว หมากทุกตัวยกเว้นขุนและทองจะสามารถเลื่อนยศได้ เพราะฉะนั้นทุกตัวที่เลื่อนยศได้จะมีอักษร 2 ด้าน
กฎกติกา
แก้ตัวหมาก
แก้ชื่อ | ภาพ | คันจิ | โรมาจิ | ความหมาย | ตัวย่อ | สัญลักษณ์ Betza | ||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|
ขุน (ผู้เล่นระดับสูงกว่า) |
王將 | ōshō | กษัตริย์แม่ทัพ | K | 王 | ō | K | |
ขุน (ผู้เล่นระดับต่ำกว่า) |
玉將 | gyokushō | แม่ทัพหยก | K | 玉 | gyoku | K | |
เรือ | 飛車 | hisha | รถบิน | R | 飛 | hi | R | |
เรือเลื่อนขั้น ("Dragon") |
龍王 | ryūō | ราชามังกร | +R | 龍 หรือ 竜[a] | ryū | FR | |
โคน | 角行 | kakugyō | ไปมุม | B | 角 | kaku | B | |
โคนเลื่อนขั้น ("Horse") |
龍馬 | ryūma or ryūme | ม้ามังกร | +B | 馬 | uma | WB | |
ทอง ("Gold") |
金將 | kinshō | แม่ทัพทอง | G | 金 | kin | WfF | |
เงิน ("Silver") |
銀將 | ginshō | แม่ทัพเงิน | S | 銀 | gin | FfW | |
เงินเลื่อนขั้น | 成銀 | narigin | เงินเลื่อนขั้น | +S | (全) | — | WfF | |
ม้า | 桂馬 | keima | ม้าอบเชย | N | 桂 | kei | ffN | |
ม้าเลื่อนขั้น | 成桂 | narikei | อบเชยเลื่อนขั้น | +N | (圭หรือ今) | — | WfF | |
หอก | 香車 | kyōsha | รถม้าธูป | L | 香 | kyō | fR | |
หอกเลื่อนขั้น | 成香 | narikyō | ธูปเลื่อนขั้น | +L | (杏 หรือ 仝) | — | WfF | |
เบี้ย | 歩兵 | fuhyō | ทหารเดินเท้า | P | 歩 | fu | fW | |
เบี้ยเลื่อนขั้น ("tokin") |
と金 | tokin | ไปถึงทอง | +P | と (หรือ个) | to | WfF |
การเดินและการกิน
แก้- Gyokushō (Gyoku) ぎょく (ぎょくしょう) (ขุน) เดินได้ 8 ทิศรอบตัว ทีละ 1 ตา
|
- Hisha (เรือ) ひしゃ เดินตรง 4 ทิศทีละกี่ช่องก็ได้ แต่ห้ามข้ามหมากตัวอื่นเหมือนเรือหมากรุกไทยและรูคของหมากรุกสากล
|
- Kakugyō (บิชอป) かく (かくぎよう) เดินเฉียง 4 ทิศทีละกี่ช่องก็ได้ แต่ห้ามข้ามหมากตัวอื่นเหมือนบิชอปของหมากรุกสากล
|
- Kinshō (ทอง) (きんしょう) เดินได้ 6 ทิศรอบตัว ทีละ 1 ตา แต่ห้ามถอยแบบทแยงมุมทั้ง 2 ทิศ
|
- Ginshō (เงิน) ぎんしょう เดินได้ 5 ทิศรอบตัว เหมือนโคนของหมากรุกไทย
|
- Keima (ม้า) けいま เดินเหมือนม้าของหมากรุกชาติอื่น แต่แตกต่างกันอย่างหนึ่งคือ ม้าของหมากรุกญี่ปุ่นสามารถเดินได้เพียง 2 ทิศด้านหน้า ห้ามถอยหรือออกข้าง
|
- Kyōsha きょうしゃ (หอก) เดินเหมือนเรือแต่สามารถเดินหน้าได้เท่านั้น ห้ามถอยหรือออกข้าง
|
- Fuhyō (เบี้ย) ふひょう เดินได้แค่ข้างหน้าทิศเดียว แต่ไม่กินเฉียงเหมือนหมากรุกไทยหรือหมากรุกสากล (เดินเหมือนจุกของหมากรุกจีน)
|
การเลื่อนยศ
แก้การเลื่อนยศหมากนั้นต้อง้ดินเข้าไปใน 3 แถวแรกของฝ่ายตรงข้าม
หมากทุกตัว (ยกเว้น Geoku และ Kin) เลื่อนยศเป็น Kin ได้แบบนี้
- Gin เป็น Nari-Gin (เงินเอก) เปลี่ยนแนวทางการเดินให้เหมือน Kin
○ | ○ | ○ | ||
○ | 全 | ○ | ||
○ | ||||
หรือ
○ | ○ | ○ | ||
○ | 今 | ○ | ||
○ | ||||
- Kei เป็น Nari-Kei (ม้าเอก) เปลี่ยนแนวทางการเดินให้เหมือน Kin
○ | ○ | ○ | ||
○ | 圭 | ○ | ||
○ | ||||
- Kyo เป็น Nari-Kyo (หอกเอก) เปลี่ยนแนวทางการเดินให้เหมือน Kin
○ | ○ | ○ | ||
○ | 杏 | ○ | ||
○ | ||||
- Fu เป็น To-Kin (เบี้ยเอก) เปลี่ยนแนวทางการเดินให้เหมือน Kin
○ | ○ | ○ | ||
○ | と | ○ | ||
○ | ||||
- Kaku เป็น Uma (ม้ามังกร) จะเดินเฉียงเพิ่มได้ 4 ทิศทีละช่อง
|
- Hisha เป็น Ryu (ราชามังกร) จะเดินตรงเพิ่มได้ 4 ทิศทีละช่อง
|
จะเห็นว่าเมื่อหมากทั้ง 2 เลื่อนยศก็เปรียบเหมือนกับระดับของควีนของหมากรุกสากลเลยทีเดียว เพราะฉะนั้นจึงมีการป้องกันอย่างเหนียวแน่นไม่ให้หมากทั้ง 2 ตัวเลื่อนยศได้
กลยุทธ์
แก้- ขุน ประมุขและหัวใจแห่งกองทัพ ในระยะเปิดและกลางเกมต้องเอาขุนไว้ในที่ปลอดภัย ส่วนในช่วงปิดเกมอาจจะใช้บัญชาการรบได้
- เรือ แม่ทัพเรือ จู่โจมระยะไกล เรือถือว่าเป็นหมากตัวบุกที่ดีที่สุดของหมากรุกญี่ปุ่น เพราะถ้ากระดานเปิดโล่ง จะมีอานุภาพมาก
- บิชอป นักบวชยอดขุนพล ร่ายเวทในมุมเฉียง บิชอปเป็นตัวที่สามารถหลบหลีกได้ดี แต่มีข้อเสียคือ คุมพื้นที่ได้เพียงแค่ครึ่งกระดานเท่านั้น
- ทอง องครักษ์ป้องกันหลัง แต่อำนาจเจาะแนวรับก็ดีเยี่ยม ทองมีหน้าที่ป้องกันขุนในช่วงเปิดและกลางเกม แต่ถ้าในช่วงปิดเกมมีค่ากลับมากกว่าบิชอปที่ยังไม่เลื่อนยศเสียอีก
- เงิน องครักษ์ช่วยกับทองอีกแรง ทั้งรุกและรับพร้อมสรรพ เงินมีอำนาจหน้าที่คล้ายกับทองและโคนของหมากรุกไทยมาก
- ม้า พลทหารม้า รวดเร็วกว่าพลทหารแต่เดินหน้าตะลุยได้อย่างเดียว ในเมื่อเดินแล้วถอยหลังไม่ได้การเดินแต่ละครั้งต้องพิจารณาให้ดี แต่ม้าก็ประมาทไม่ได้ ถึงอำนาจจะไม่เท่าม้าหมากรุกอื่น แตก็ขัดขาไม่ได้
- หอก แม่ทัพหอก พุ่งซัดขึ้นด้านหน้าได้ไม่จำกัด แต่ไม่มีการถอย ในเมื่อเดินแล้วถอยหลังไม่ได้การเดินแต่ละครั้งต้องพิจารณาให้ดี แต่ถ้าเปิดพื้นที่โล่งก็มีโอกาสเลื่อนยศได้เพราะพุ่งถึงในครั้งเดียวอยู่แล้ว แต่นั่นหมายความว่าต้องกำจัดหอกของคู่ต่อสู้เรียบร้อย
- เบี้ย กองกำลังด่านหน้ากล้าตาย ในเมื่อเดินแล้วถอยหลังไม่ได้การเดินแต่ละครั้งต้องพิจารณาให้ดี แต่ถ้าเบี้ยสามารถเลี่อนยศได้เกมอาจจะพลิกไปเลย เพราะเบี้ยจะสามารถเดินเพิ่มได้อีกถึง 5 ทิศ คือ เลื่อนยศกลายเป็นทอง
จุดหมายแห่งชัยชนะ
แก้- รุกขุนฝ่ายตรงข้ามจน
- ฝ่ายใดฝ่ายหนึ่งยอมแพ้
- หมดเวลา (ถ้ามีการจับเวลา)
- ตกลงเสมอ
- การรุกล้อ (สำหรับหมากรุกญี่ปุ่นจะใช้ 4 ครั้ง)
- นับแต้ม
หมายเหตุ หมากรุกญี่ปุ่นไม่มีการอับ เพราะถึงเดินไม่ได้แต่ก็สามารถเติมหมากได้
การเติมหมาก
แก้การเติมหมากเป็นการนำหมากที่ตายแล้วใส่ลงในกระดาน โดยจะต้องไม่ขัดกฎ 3 ข้อต่อไปนี้ได้แก่
- ห้ามเติมหมากในที่ที่หมากเดินต่อไม่ได้ เช่น เติมหอกในแถวสุดท้าย
- ห้ามเติมเบี้ยแล้วรุกคู่ต่อสู้ เช่น ถ้าขุนประจันหน้ากันแล้วขุนของฝ่ายหนึ่งอยู่ติดขอบกระดาน แล้วอีกฝ่ายเติมเบี้ยรุกจนทันที
- ห้ามเติมเบี้ยถ้าเบี้ยเดียวกันในแถวที่จะเติมหมากยังไม่ได้เลื่อนยศ เช่น เบี้ยตัวหนึ่งอยู่ในแถวที่ 7 แล้วยังไม่ได้เลื่อนยศ แต่เบี้ยแถวที่ 6 เลื่อนยศแล้วเราไม่สามารถเติมเบี้ยในแถวที่ 7 ได้ แต่เราสามารถเติมเบี้ยในแถวที่ 6 ได้ (หนึ่งแถวมีเบี้ยได้หนึ่งตัว)
หมายเหตุ
แก้แหล่งข้อมูลอื่น
แก้- วิกิมีเดียคอมมอนส์มีสื่อเกี่ยวกับ Shōgi