หน่วยบัญชาการรักษาดินแดน

หน่วยบัญชาการรักษาดินแดน หรือเดิมใช้ชื่อว่า หน่วยบัญชาการกำลังสำรอง และ กรมการรักษาดินแดน (ร.ด.) ตามลำดับ เป็นหน่วยงานขึ้นในสังกัดกองทัพบก ก่อตั้งขึ้นเมื่อปี พ.ศ. 2491 มีภารกิจหลัก คือ เตรียมกำลังสำรองให้แก่กองทัพ โดยเฉพาะอย่างยิ่งการฝึกอบรมเยาวชนของชาติ อันได้แก่ นักศึกษาวิชาทหาร (นศท.)

หน่วยบัญชาการรักษาดินแดน
เครื่องหมายราชการ
ประจำการ	พ.ศ. 2491
ประเทศ	ไทย
เหล่า	กองทัพบกไทย
ขึ้นกับ	กองทัพบกไทย
กองบัญชาการ	เลขที่ 2 ถนนเจริญกรุง แขวงพระบรมมหาราชวัง เขตพระนคร กรุงเทพมหานคร 10200
เว็บไซต์	https://www.tdc.mi.th/index.html
ผู้บังคับบัญชา
ผู้บัญชาการปัจจุบัน	พลโท ทวีพูล ริมสาคร

ปัจจุบัน มีที่ทำการตั้งอยู่ ณ เลขที่ 2 ถนนเจริญกรุง แขวงพระบรมมหาราชวัง เขตพระนคร กรุงเทพมหานคร ตัวอาคารสร้างขึ้นด้วยสถาปัตยกรรมแบบปัลลาดีโอ มีความสวยงาม ตั้งแต่ พ.ศ. 2466 โดยพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว ในที่ที่เคยเป็นสวนเจ้าเชตุ และวังท้ายหับเผย ถือเป็นอาคารอนุรักษ์แห่งหนึ่ง โดยเมื่อแรกสร้างนั้นใช้เป็นที่ตั้งของ กรมทหารมหาดเล็กรักษาพระองค์ (ปัจจุบันหน่วยทหารดังกล่าวคือกรมทหารราบที่ 1 มหาดเล็กราชวัลลภรักษาพระองค์)

ในวันที่ 1 ตุลาคม พ.ศ. 2566 พลโท ทวีพูล ริมสาคร​ ​ดำรงตำแหน่งผู้บัญชาการ​หน่วยบัญชาการรักษาดินแดน ส่วนรองผู้บัญชาการหน่วยบัญชาการรักษาดินแดนได้แก่ พลตรี ศาสตรา ศรีเพ็ญ และ พลตรี ปัญญา ตั้งความเพียร

ประวัติ

กิจการรักษาดินแดนมีที่มาจากพระราชบัญญัติจัดระเบียบป้องกันราชอาณาจักร พ.ศ. 2491 และพระราชบัญญัติว่าด้วยการจัดระเบียบการป้องกันราชอาณาจักร พ.ศ. 2490 โดยให้เหตุผลว่าเพื่อให้พลเมืองมีส่วนร่วมในการปกป้องท้องที่ของตนเองโดยที่กองทัพเสียงบประมาณน้อยลง และพลเมืองไม่เสียเวลาประกอบอาชีพ ทั้งนี้เกิดขึ้นหลังรัฐประหารในประเทศไทย พ.ศ. 2490 ต่อมามีการแก้ไขสิทธิประโยชน์ตอบแทนของนักศึกษาวิชาทหารให้ได้รับการยกเว้นตามกฎหมายว่าด้วยการรับราชการทหารตามพระราชบัญญัติส่งเสริมการฝึกวิชาทหาร พ.ศ. 2494

สัญลักษณ์

• 

  เครื่องหมายราชการของกรมการรักษาดินแดน (พ.ศ. 2494-2549)

• 

  เครื่องหมายราชการของกรมการรักษาดินแดน ซึ่งมีการเพิ่มเติมรูปรัศมีพระมหามงกุฎและช่อชัยพฤกษ์

• 

  เครื่องหมายราชการของหน่วยบัญชาการกำลังสำรอง (พ.ศ. 2549-2552)

• 

  เครื่องหมายราชการของหน่วยบัญชาการรักษาดินแดน (ตั้งแต่ พ.ศ. 2555 เป็นต้นมา)

หน่วยงานในสังกัด

อาคารหน่วยบัญชาการรักษาดินแดนในปี พ.ศ. 2565

ลานกว้างภายในอาคารหน่วยบัญชาการรักษาดินแดน

• โรงเรียนการกำลังสำรอง ศูนย์การกำลังสำรอง
• โรงเรียนรักษาดินแดน ศูนย์การนักศึกษาวิชาทหาร
• กองพันทหารราบ หน่วยบัญชาการรักษาดินแดน
• ค่ายฝึกนักศึกษาวิชาทหารเขาชนไก่
• ศูนย์การนักศึกษาวิชาทหาร
• ศูนย์การกำลังสำรอง

รายนามผู้บัญชาการหน่วยบัญชาการรักษาดินแดน

เจ้ากรมการรักษาดินแดน

1. พลเอก สุทธิ สุทธิสารณกร (พ.ศ. 2491 - 2491)
2. พลโท ขุนศิลป์ศรชัย (พ.ศ. 2491 - 2492), (พ.ศ. 2494 - 2495)
3. พลตรี จำรัส จำรัสโรมรัน (พ.ศ. 2492 - 2494)
4. พลโท สุรใจ พูลทรัพย์ (พ.ศ. 2495 - 2506)
5. พลโท พิศิษฐ์ ฉายเหมือนวงศ์ (พ.ศ. 2506 - 2507)
6. พลโท บุญชัย บำรุงพงศ์ (พ.ศ. 2507 - 2508)
7. พลโท ยุทธ สมบูรณ์ (พ.ศ. 2508 - 2513)
8. พลโท อุทัย ฉายแสงจันทร์ (พ.ศ. 2513 - 2515)
9. พลโท พนม โชติพิมาย (พ.ศ. 2515 - 2517)
10. พลโท แสวง ขมะสุนทร (พ.ศ. 2517 - 2519)
11. พลโท เอื้อม จิระพงศ์ (พ.ศ. 2519 - 2522)
12. พลโท ณรงค์ฤทธิ์ มหารักขะกะ (พ.ศ. 2522 - 2523)
13. พลโท เทียนชัย สิริสัมพันธ์ (พ.ศ. 2523 - 2525)
14. พลโท จารุ จาติกานนท์ (พ.ศ. 2525 - 2528)
15. พลโท วิจิตร สุขมาก (พ.ศ. 2528 - 2530)
16. พลโท วิโรจน์ แสงสนิท (พ.ศ. 2530 - 2531)
17. พลโท วชิรพล พลเวียง (พ.ศ. 2531 - 2533)
18. พลโท อารียะ อุโฆษกิจ (พ.ศ. 2533 - 2534)
19. พลโท อานุภาพ ทรงสุนทร (พ.ศ. 2534 - 2535)
20. พลโท ยุทธพันธุ์ มกรมณี (พ.ศ. 2535 - 2536)
21. พลโท ประยูร มีเดช (พ.ศ. 2536 - 2538)
22. พลโท การุญ ฉายเหมือนวงศ์ (พ.ศ. 2538 - 2540)
23. พลโท พนม จีนะวิจารณะ (พ.ศ. 2540 - 2542)
24. พลโท หาญ เพไทย (พ.ศ. 2542 - 2543)
25. พลโท เกรียงไกร เจริญศิริ (พ.ศ. 2543 - 2544)
26. พลโท จำลอง บุญกระพือ (พ.ศ. 2544)

เจ้ากรมการกำลังสำรองทหารบก

1. พลตรี เหรียญ ดิษฐบรรจง (พ.ศ. 2513 - 2519)
2. พลตรี จิตต์กวี เกษะโกมล (พ.ศ. 2519 - 2521)
3. พลตรี มานะ รัตนโกเศศ (พ.ศ. 2521 - 2524)
4. พลตรี ศิริชัย ลักษณียนาวิน (พ.ศ. 2524 - 2526)
5. พลตรี ปัญญา ขวัญอยู่ (พ.ศ. 2526 - 2528)
6. พลตรี ปราโมทย์ ระงับภัย (พ.ศ. 2528 - 2531)
7. พลตรี อุทัย ชุณหเพสย์ (พ.ศ. 2531 - 2534)
8. พลตรี สุพจน์ เกิดชูชื่น (พ.ศ. 2534 - 2537)
9. พลตรี บรรจบ จูภาวิง (พ.ศ. 2537 - 2541)
10. พลตรี ศักดิ์สิน ทิพย์เกษร (พ.ศ. 2541 - 2544)

ผู้บัญชาการหน่วยบัญชาการกำลังสำรอง

1. พลโท จำลอง บุญกระพือ (พ.ศ. 2544 - 2545)
2. พลโท ชาญวิช ศรีธรรมวุฒิ (พ.ศ. 2545 - 2546)
3. พลโท ศักดิ์สิน ทิพย์เกษร (พ.ศ. 2546 - 2547)
4. พลโท วิชญ ไขรัศมี (พ.ศ. 2547 - 2548)
5. พลโท อาทร โลหิตกุล (พ.ศ. 2548 - 2549)
6. พลโท มนตรี สังขทรัพย์ (พ.ศ. 2549 - 2549)
7. พลโท สมเกียรติ สุทธิไวยกิจ (พ.ศ. 2549 - 2551)
8. พลโท สิงห์ศึก สิงห์ไพร (พ.ศ. 2551 - 2552)

ผู้บัญชาการหน่วยบัญชาการรักษาดินแดน

1. พลโท สิงห์ศึก สิงห์ไพร (พ.ศ. 2552 - 2552)
2. พลโท ธนดล เผ่าจินดา (พ.ศ. 2552 - 2554)
3. พลโท ชูเกียรติ เธียรสุนทร (พ.ศ. 2554 - 2555)
4. พลโท วิชิต ศรีประเสริฐ (พ.ศ. 2555 - 2556)
5. พลโท ยศนันท์ หร่ายเจริญ (พ.ศ. 2556 - 2557)
6. พลโท ทลวงรณ วรชาติ (พ.ศ. 2557 - 2558)
7. พลโท วีรชัย อินทุโศภณ (พ.ศ. 2558 - 2560)
8. พลโท วิโรจน์ วิจิตรโท (พ.ศ. 2560 - 2561)
9. พลโท ปราการ ปทะวานิช (พ.ศ. 2561 - 2564)
10. พลโท วสุ เจียมสุข (พ.ศ. 2564 - 2566)
11. พลโท ทวีพูล ริมสาคร (พ.ศ. 2566 - ปัจจุบัน)

ยศทหารเป็นยศขณะดำรงตำแหน่งและในวงเล็บเป็นระยะเวลาที่ดำรงตำแหน่ง

แหล่งข้อมูลอื่น

• "หน่วยบัญชาการรักษาดินแดน". คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2018-02-27. สืบค้นเมื่อ 2018-03-06.