สุมาหู[5][6][7][8] (ค.ศ. 180 – 3 เมษายน ค.ศ. 272[b]) มีชื่อในภาษาจีนกลางว่า ซือหม่า ฝู (จีน: 司馬孚; พินอิน: Sīmǎ Fú) ชื่อรอง ชูต๋า (จีน: 叔達; พินอิน: Shūdá) เป็นที่รู้จักในสมัญญานามว่า อ๋องเซี่ยนแห่งอันเป๋ง (安平獻王 อานผิงเซี่ยนหวาง) เป็นเจ้าชายและรัฐบุรุษของราชวงศ์จิ้นตะวันตกของจีน[2] เดิมรับราชการเป็นขุนนางของรัฐวุยก๊กในยุคสามก๊ก ก่อนที่สุมาเอี๋ยนผู้เป็นหลานชายจะชิงราชบัลลังก์ของวุยก๊กในเดือนกุมภาพันธ์ ค.ศ. 266 และก่อตั้งราชวงศ์จิ้น ซือหม่า กวาง (司馬光) ผู้เขียนจือจื้อทงเจี้ยน (資治通鑑) อ้างว่าตนเป็นผู้สืบเชื้อสายของสุมาหู

สุมาหู (ซือหม่า ฝู)
司馬孚
อ๋องแห่งอันเป๋ง (安平王 อานผิงหวาง)
ดำรงฐานันดรศักดิ์9 กุมภาพันธ์ ค.ศ. 266 – 3 เมษายน ค.ศ. 272
ถัดไปซือหม่า หลง (司馬隆)[a]
ประสูติค.ศ. 180[2]
อำเภอเวิน มณฑลเหอหนาน
สวรรคต3 เมษายน ค.ศ. 272 (92 พรรษา)[2]
คู่อภิเษกหลี่ชื่อ (李氏; พระชายา)[3]
ฟ่านชื่อ (范氏; อนุภรรยา)[4]
พระราชบุตร
รายละเอียด
พระนามเต็ม
ชื่อสกุล: สุมา (司馬 ซือหม่า)
ชื่อตัว: หู (孚 ฝู)
ชื่อรอง: ชูต๋า (叔達)
พระสมัญญานาม
อ๋องเซี่ยน (獻王 เซี่ยนหวาง)
ราชวงศ์ราชตระกูลสุมา
พระราชบิดาสุมาหอง

พระประวัติ

แก้

สุมาหูเป็นบุตรชายคนที่ 3 จากบุตรชายทั้งหมด 8 คนของสุมาหอง (司馬防 ซือหม่า ฝาง) ผู้รับราชการในตำแหน่งเจ้าเมืองเกงเตียว (京兆尹 จิงเจ้าอิ่น) ในรัชสมัยพระเจ้าเลนเต้ในช่วงปลายราชวงศ์ฮั่นตะวันออก (ป. ค.ศ. 184–220) สุมาหูเป็นที่รู้จักในฐานะผู้ที่อ่านหนังสือมาก มีความสามารถสูงในฐานะข้าราชการ และใจกว้างต่อผู้ที่ต้องการความช่วยเหลือ สุมาหูยังเป็นเพื่อนสนิทของโจสิดด้วย

สุมาอี้พี่ชายคนที่ 2 ของสุมาหูขึ้นมามีอำนาจในรัฐวุยก๊กในยุคสามก๊ก (ค.ศ. 220–280) ภายหลังการสวรรคตของโจยอย สุมาอี้ขึ้นเป็นผู้สำเร็จราชการแทนพระองค์และเป็นผู้นำโดยพฤตินัยของวุยก๊กหลังยึดอำนาจได้ในการก่อรัฐประหารเมื่อเดือนกุมภาพันธ์ ค.ศ. 249 หลังสุมาอี้เสียชีวิตในเดือนกันยายน ค.ศ. 251 สุมาสูและสุมาเจียวบุตรชายของสุมาอี้ได้สืบทอดตำแหน่งผู้สำเร็จราชการแทนพระองค์และผู้นำโดยพฤตินัยของวุยก๊ก ในช่วงที่สุมาหูรับราชการกับวุยก๊ก สุมาหูได้ดำรงตำแหน่งระดับสูง ได้แก่ หัวหน้าสำนักราชเลขาธิการ (尚書令 ช่างชูลิ่ง) ในรัชสมัยโจยอย, เสนาบดีกลาโหม (太尉 ไท่เว่ย์) และราชครู (太傅 ไท่ฟู่)[c] ในรัชสมัยโจฮอง, โจมอ และโจฮวน สุมาหูยังทำหน้าที่เป็นแม่ทัพในบางยุทธการที่รบกับจ๊กก๊กและง่อก๊กซึ่งเป็นสองรัฐอริของวุยก๊ก ในเดือนกุมภาพันธ์ ค.ศ. 266 สุมาเอี๋ยนบุตรชายของสุมาเจียวบังคับโจฮวนจักรพรรดิลำดับสุดท้ายของวุยก๊กให้สละราชบัลลังก์ให้ตน จึงเป็นการสิ้นสุดสมัยปกครองของวุยก๊ก สุมาเอี๋ยนก่อตั้งราชวงศ์จิ้นและขึ้นเป็นจักรพรรดิองค์แรก

สุมาหูเป็นที่รู้จักในเรื่องความจงรักภักดีต่อวุยก๊ก แม้ว่าจะถูกแทนที่ด้วยราชวงศ์จิ้นแล้วก็ตาม[d] ในช่วงที่สุมาสูและสุมาเจียวดำรงตำแหน่งผู้สำเร็จราชการแทนพระองค์ของวุยก๊ก ทั้งสองพี่น้องถือว่าสุมาหูเป็นผู้อาวุโส และอนุญาตให้สุมาสูแสดงความภักดีต่อวุยก๊ก[13] ในเดือนมิถุนายน ค.ศ. 260 เมื่อโจมอจักรพรรดิแห่งวุยก๊กถูกปลงพระชนม์ในระหว่างการพยายามก่อรัฐประหารเพื่อจะยึดอำนาจคืนจากสุมาเจียว สุมาสูเป็นหนึ่งในข้าราชการวุยก๊กเพียงไม่กี่คนที่ร้องไห้ในงานพระบรมศพของโจมอ ในเดือนกุมภาพันธ์ ค.ศ. 266 หลังสุมาเอี๋ยนก่อตั้งราชวงศ์จิ้นและขึ้นเป็นจักรพรรดิ พระองค์พระราชทานฐานันดรศักดิ์ให้กับพระญาติของพระองค์ รวมถึงสุมาหูผู้เป็นปู่น้อยซึ่งสุมาเอี๋ยนทรงแต่งตั้งให้เป็นอ๋องแห่งอันเป๋ง (安平王 อานผิงหวาง) สุมาหูตอบสนองต่อการแต่งตั้งนี้โดยกล่าวว่า "ข้าเป็นและยังคงเป็นข้าราชบริพารของวุยโดยเสมอมา"[e] สุมาหูยังได้ดำรงตำแหน่งเป็นอัครมหาเสนาบดี (太宰 ไท่ไจ่) ในราชสำนักจิ้นตั้งแต่วันที่ 17 กุมภาพันธ์ ค.ศ. 266[f] จนกระทั่งสุมาหูสิ้นพระชนม์ในเดือนเมษายน ค.ศ. 272 ขณะมีพระชนมายุ 92 พรรษา พระองค์มีพระโอรสอย่างน้อย 9 องค์และพระนัดดาอย่างน้อย 14 องค์[15][g]

ดูเพิ่ม

แก้

หมายเหตุ

แก้
  1. ซือหม่า หลงเป็นน้องชายของซือหม่า ฉง (司馬崇) ทั้งสองเป็นบุตรชายของซือหม่า ยง (司馬邕) เนื่องจากทั้งซือหม่า ยงและซือหม่าฉงเสียชีวิตก่อนสุมาหู ซือหม่า หลงจึงได้รับการแต่งตั้งเป็นอ๋องแห่งอันเป๋งในวันที่ 30 มีนาคม ค.ศ. 273[1]
  2. บทพระราชประวัติสุมาเอี๋ยนในจิ้นชูระบุว่าสุมาสูสิ้นพระชนม์ในวันเหรินเฉิน (壬辰) ในเดือน 8 ของศักราชไท่ฉื่อ (泰始) ปีที่ 8 ในรัชสมัยของสุมาเอี๋ยน เทียบได้กับวันที่ 3 เมษายน ค.ศ. 272 ในปฏิทินจูเลียน[9]
  3. สามก๊กจี่ เล่มที่ 4 บันทึกว่าสุมาหูได้รับการแต่งตั้งเป็นเสนาบดีมหาดไทยในวันที่ 22 สิงหาคม ค.ศ.251[10] และได้รับการแต่งตั้งเป็นราชครูในวันที่ 5 ตุลาคม ค.ศ. 256[11] สุมาอี้เคยดำรงตำแหน่งทั้งสองตำแหน่งในช่วงระยะเวลาหนึ่งของการรับราชการ
  4. อย่างไรก็ตาม สุมาหูมีส่วนร่วมในอุบัติการณ์สุสานโกเบงเหลงและได้รับบำเหร็จจากการมีส่วนร่วมนี้[12]
  5. นี่อาจถือเป็นการแสร้งถ่อมตัวของสุมาสู เพราะในโอกาสเดียวกันนี้ บุตรชายของสุมาหูอันได้แก่สุมาปอง (司馬望 ซือหม่า ว่าง) ผู้เป็นอ๋องแห่งงีหยง (義陽王 อี้หยางหวาง), ซือหมา ฝู่ (司馬輔) ผู้เป็นอ๋องแห่งปุดไฮ (勃海王 ปั๋วไห่หวาง), ซือหมา หฺว่าง (司馬晃) ผู้เป็นอ๋องแห่งแห้ฝือ (下邳王 เซี่ยพีหวาง), ซือหม่า กุย (司馬瓌) ผู้เป็นอ๋องแห่งไท่หยวน (太原王 ไท่-ยฺเหวียนหวาง), ซือหม่า กุย (司馬珪) ผู้เป็นอ๋องแห่งเกาหยาง (高陽王 เกาหยางหวาง), ซือหม่า เหิง (司馬衡) ผู้เป็นอ๋องแห่งเสียงสัน (常山王 ฉางชานหวาง), ซือหมา จิ่ง (司馬景) ผู้เป็นอ๋องแห่งไพก๊ก (沛王 เพ่ย์หวาง) และบุตรชาย 2 คนของสุมาปองคือซือหม่า หง (司馬洪; บิดาของซือหม่า เวย์ 司馬威) และซือหม่า เม่า (司馬楙) ต่างก็ได้รับการแต่งตั้งเป็นอ๋อง ตระกูลสาขาของสุมาหูเป็นตระกูลสาขาเดียวที่มีอ๋อง 10 พระองค์ใน 3 รุ่น
  6. บทพระราชประวัติสุมาเอี๋ยนในจิ้นชูระบุว่าสุมาหูได้รับการแต่งตั้งเป็นอัครมหาเสนาบดีในวันอี่ไห่ (乙亥) ในเดือน 12 ของศักราชไท่ฉื่อ (泰始) ปีที่ 1 ในรัชสมัยของสุมาเอี๋ยน เทียบได้กับวันที่ 17 กุมภาพันธ์ ค.ศ. 266 ในปฏิทินจูเลียน วันนี้ยังเป็นวันที่ 8 นับจากวันที่สุมาหูได้รับการแต่งตั้งเป็นอ๋องแห่งอันเป๋งซึ่งคือวันติงเหม่า (丁卯) ของเดือนเดียวกัน และเป็นวันที่ 9 หลังจากสุมาเอี๋ยนสถาปนาตนเป็นจักรพรรดิซึ่งคือวันปิ่งอิ๋น (丙寅) ในเดือนเดียวกัน[14]
  7. เนื่องจากสุมาสูเสียชีวิตในวัยชรา สุมาสูจึงมีอายุยืนกว่าบุตรชายและหลานชายบางคน

อ้างอิง

แก้
  1. (邕字子魁。初为世子,拜步兵校尉、侍中。先孚卒,追赠辅国将军,谥曰贞。邕子崇为世孙,又早夭。泰始九年,立崇弟平阳亭侯隆为安平王。) จิ้นชู เล่มที่ 37; ([泰始九年]二月癸巳,....。立安平亭侯隆为安平王。) จิ้นชู เล่มที่ 3.
  2. 2.0 2.1 2.2 de Crespigny (2007), p. 746.
  3. (安平献王李妃...) จิ้นชู เล่มที่ 20.
  4. ทงเตี่ยน เล่มที่ 82.
  5. ("โจผีกับขุนนางทั้งปวงร้องไห้รักอื้ออึงไป จึงมีคนหนึ่งร้องห้ามว่า อย่าเพ่อร้องไห้อื้ออึงไป กลั้นความโศกเสียก่อนเถิดจะได้คิดการใหญ่ คนทั้งปวงแลดูก็เห็นสุมาหู จึงถามว่าเหตุใดท่านจึงห้ามฉนี้ ฝ่ายสุมาหูจึงว่า เจ้านายเราหาไม่แล้วเกรงข้าศึกจะกำเริบ ขอให้ยกโจผีขึ้นเปนเจ้าว่าราชการ ราษฎรทั้งปวงจะได้วางใจเพราะมีเจ้านายแล้ว อนึ่งข้าศึกก็ไม่กำเริบ") "สามก๊ก ตอนที่ ๖๒". วัชรญาณ. สืบค้นเมื่อ March 27, 2025.
  6. ("สุมาอี้ออกมาแล้วจึงปรึกษาด้วยเจียวเจ้กับสุมาหูซึ่งเปนคนสนิธของตัว เข้าชื่อด้วยกันทำเรื่องราวใช้ให้ห้องหวุนตามออกไปถวายพระเจ้าโจฮอง") "สามก๊ก ตอนที่ ๗๙". วัชรญาณ. สืบค้นเมื่อ March 27, 2025.
  7. ("อันตัวข้าพเจ้าหาลืมคำสั่งพระบิดาของพระองค์ไม่ ข้าพเจ้ากับเจียวเจ้สุมาหูรำลึกถึงคุณพระบิดาของพระองค์ซึ่งชุบเลี้ยงมาแต่ก่อน ") "สามก๊ก ตอนที่ ๗๙". วัชรญาณ. สืบค้นเมื่อ March 27, 2025.
  8. ("สุมาหูซึ่งเปนขุนนางผู้ใหญ่เห็นดังนั้นก็ร้องไห้คำนับศพพระเจ้าโจมอแล้วว่า ซึ่งผู้ร้ายบังอาจล่วงเข้ามาทำอันตรายพระองค์นั้น โทษข้าพเจ้าก็ผิดอยู่เปนอันมาก") "สามก๊ก ตอนที่ ๘๔". วัชรญาณ. สืบค้นเมื่อ March 27, 2025.
  9. ([泰始八年二月]壬辰,太宰、安平王孚薨。) จิ้นชู เล่มที่ 3.
  10. ([嘉平三年]秋七月壬戌,....辛未,以司空司马孚为太尉。) สามก๊กจี่ เล่มที่ 4.
  11. ([甘露元年]八月...癸酉,以太尉司马孚为太傅。) สามก๊กจี่ เล่มที่ 4.
  12. (及宣帝诛爽,孚与景帝屯司马门,以功进爵长社县侯,加侍中。) จิ้นชู เล่มที่ 37.
  13. (景文二帝以孚属尊,不敢逼。) จิ้นชู เล่มที่ 7
  14. ([泰始元年十二月]乙亥,以安平王孚为太宰...) จิ้นชู เล่มที่ 3.
  15. จิ้นชู เล่มที่ 37.

บรรณานุกรม

แก้