สมเด็จพระอาทิตยวงศ์

สมเด็จพระอาทิตยวงศ์ เป็นพระมหากษัตริย์ไทยรัชกาลที่ 23 แห่งอาณาจักรอยุธยาและยังเป็นพระมหากษัตริย์พระองค์สุดท้ายแห่งราชวงศ์สุโขทัย ซึ่งเป็นราชวงศ์ที่ 3 แห่งอาณาจักรอยุธยา

สมเด็จพระอาทิตยวงศ์
พระเจ้ากรุงศรีอยุธยา
ครองราชย์	พ.ศ. 2173 6 เดือน (ตามพงศาวดาร) หรือ 38 วัน (ตามจดหมายเหตุวันวลิต)
ก่อนหน้า	สมเด็จพระเชษฐาธิราช (ราชวงศ์สุโขทัย)
ถัดไป	สมเด็จพระเจ้าปราสาททอง (ราชวงศ์ปราสาททอง)
พระราชสมภพ	พ.ศ. 2163
สวรรคต	พ.ศ. 2173 (17 พรรษา)
ราชวงศ์	สุโขทัย
พระราชบิดา	สมเด็จพระเจ้าทรงธรรม

พระราชประวัติ

สมเด็จพระอาทิตยวงศ์ มีพระนามเดิมว่าพระอาทิตยวงศ์ เป็นพระราชโอรสพระองค์ที่ 3 ในสมเด็จพระเจ้าทรงธรรม มีพระเชษฐา 2 พระองค์ คือ สมเด็จพระเชษฐาธิราชและพระพันปีศรีสิน

เมื่อเจ้าพระยากลาโหมสุริยวงศ์สำเร็จโทษสมเด็จพระเชษฐาธิราชแล้ว ได้อัญเชิญพระอาทิตยวงศ์ซึ่งมีพระชนมายุเพียง 9 พรรษาให้สืบราชสมบัติ ตรงกับปี พ.ศ. 2172 แต่ด้วยความที่ทรงพระเยาว์จึงไม่สามารถปฏิบัติราชการได้ ทรงโปรดเที่ยวประพาสจับแพะจับแกะเล่น เจ้าพนักงานต้องคอยนำเครื่องทรงและเครื่องเสวยตามเสด็จอยู่ตลอด ผ่านไปได้ประมาณ 6 เดือน เหล่ามุขมนตรีก็เห็นว่าสมเด็จพระอาทิตยวงศ์ยังทรงพระเยาว์เกินไป ไม่รู้จักว่าราชการจนเสียการแผ่นดิน จึงถอดพระองค์จากราชสมบัติ ถวายราชสมบัติแก่เจ้าพระยากลาโหมให้ขึ้นครองราชย์ทรงพระนามว่าสมเด็จพระเจ้าปราสาททอง

หลังจากสมเด็จพระเจ้าปราสาททองขึ้นครองราชสมบัติแล้ว พระอาทิตยวงศ์ยังคงประทับอยู่ภายในพระราชวังหลวงกับพระนมพี่เลี้ยง ถึงปี พ.ศ. 2176 ระหว่างที่สมเด็จพระเจ้าปราสาททองเสด็จไปนมัสการพระศรีสรรเพชญดาญาณ ทอดพระเนตรเห็นพระอาทิตยวงศ์ขึ้นนั่งห้อยเท้าอยู่บนหลังกำแพงแก้ว ชี้พระหัตถ์ตรัสว่า "อาทิตยวงศ์องอาจ มิได้ลงจากกำแพงแก้วให้ต่ำ" จึงโปรดให้ลดพระยศ ให้อยู่เรือนเสาไม้ไผ่ 2 ห้อง 2 หลังริมวัดท่าทราย และให้คนรับใช้ไว้ 2 คนแต่พออยู่ตักน้ำหุงข้าว

ถึงปีฉลู จ.ศ. 999 พระอาทิตยวงศ์กับขุนนางที่ถูกออกจากราชการได้พวกกว่า 200 คน ร่วมกันก่อกบฏบุกเข้าพระราชวังสมเด็จพระเจ้าปราสาททองเสด็จหนีลงเรือแล้วโปรดให้ขุนนางเร่งปราบกบฏ จนจับพระอาทิตยวงศ์ได้ ก็ให้สำเร็จโทษตามราชประเพณี

พงศาวลี

พงศาวลีของสมเด็จพระอาทิตยวงศ์

16. เชื้อสายราชวงศ์พระร่วง               8. สมเด็จพระมหาธรรมราชาธิราช                       17. เชื้อสายราชวงศ์สุพรรณภูมิ               4. สมเด็จพระเอกาทศรถ                             18. สมเด็จพระมหาจักรพรรดิ               9. พระวิสุทธิกษัตรีย์                       19. พระสุริโยทัย               2. สมเด็จพระเจ้าทรงธรรม                                   5. พระสนม                             1. สมเด็จพระอาทิตยวงศ์

อ้างอิง

เชิงอรรถ

บรรณานุกรม

• พระราชพงศาวดาร ฉบับพระราชหัตถเลขา ภาค 1. สมเด็จฯ เจ้าฟ้ากรมพระยาภาณุพันธุวงศ์วรเดช พิมพ์ขึ้นเป็นส่วนพระราชกุศลทานมัยในงานพระศพ พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมหลวงวรเสฐสุดา, พระอรรคชายาเธอ กรมขุนอรรควรราชกัญญา, สมเด็จฯ เจ้าฟ้ากรมขุนพิจิตรเจษฎจันทร์ และสมเด็จฯ เจ้าฟ้ากรมขุนสวรรคโลกลักษณวดี. พ.ศ. 2455. {{cite book}}: ตรวจสอบค่าวันที่ใน: |year= (help)
• พระราชพงศาวดาร ฉบับพระราชหัตถเลขา ภาค 2. สมเด็จฯ เจ้าฟ้ากรมพระยาภาณุพันธุวงศ์วรเดช พิมพ์ขึ้นเป็นส่วนพระราชกุศลทานมัยในงานพระศพ พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมหลวงวรเสฐสุดา, พระอรรคชายาเธอ กรมขุนอรรควรราชกัญญา, สมเด็จฯ เจ้าฟ้ากรมขุนพิจิตรเจษฎจันทร์ และสมเด็จฯ เจ้าฟ้ากรมขุนสวรรคโลกลักษณวดี. พ.ศ. 2455. {{cite book}}: ตรวจสอบค่าวันที่ใน: |year= (help)
• มูลนิธิสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดา. นามานุกรมพระมหากษัตริย์ไทย. กรุงเทพฯ : มูลนิธิสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดา, 2554. 264 หน้า. ISBN 978-616-7308-25-8
• พระราชพงศาวดารกรุงศรีอยุธยา ฉบับพันจันทนุมาศ (เจิม) และเอกสารอื่น. นนทบุรี : ศรีปัญญา, 2553. 800 หน้า. ISBN 978-616-7146-08-9

ดูเพิ่ม

• รายพระนามพระมหากษัตริย์ไทย

ก่อนหน้า		สมเด็จพระอาทิตยวงศ์		ถัดไป
สมเด็จพระเชษฐาธิราช (ราชวงศ์สุโขทัย) (พ.ศ. 2171 - 2172)		พระเจ้ากรุงศรีอยุธยา (ราชวงศ์สุโขทัย) (พ.ศ. 2172)		สมเด็จพระเจ้าปราสาททอง (ราชวงศ์ปราสาททอง) (พ.ศ. 2172 - 2199)