สมเด็จพระพันวษา
สมเด็จพระพันวษา หรือ พระราชชนนีพันปีหลวง พระอัครมเหสีในสมเด็จพระเจ้าเสือ พระราชชนนีพันปีหลวงของสมเด็จพระที่นั่งท้ายสระและ สมเด็จพระเจ้าอยู่หัวบรมโกศ
| สมเด็จพระพันวษา | |
|---|---|
| พระพันปีหลวง | |
| พระพันปีหลวง | |
| ดำรงพระยศ | 9 กุมภาพันธ์ 2251 - สวรรคต |
| ก่อนหน้า | กรมพระเทพามาตย์ (กัน) |
| ถัดไป | กรมพระเทพามาตุ (พลับ) |
| พระอัครมเหสีกรุงศรีอยุธยา | |
| ดำรงพระยศ | 6 กุมภาพันธ์ 2246 - 9 กุมภาพันธ์ 2251 |
| ก่อนหน้า | กรมพระเทพามาตย์ (กัน) |
| ถัดไป | กรมหลวงราชานุรักษ์ |
| พระราชสมภพ | พ.ศ. 2204 กรุงศรีอยุธยา |
| สวรรคต | กรุงศรีอยุธยา |
| พระราชสวามี | สมเด็จพระเจ้าสุริเยนทราธิบดี |
| พระราชบุตร | สมเด็จพระเจ้าท้ายสระ สมเด็จพระเจ้าบรมโกศ เจ้าฟ้าหญิงไม่ปรากฏพระนาม |
| ราชวงศ์ | บ้านพลูหลวง |
สมเด็จพระพันวษา พระอัครมเหสีของสมเด็จพระเจ้าสุริเยนทราธิบดีและพระราชมารดากษัตริย์อยุธยาถึงสองพระองค์ คือ สมเด็จพระที่นั่งท้ายสระ และ สมเด็จพระเจ้าอยู่หัวบรมโกศ
ไม่ระบุว่าพระองค์เป็นธิดาของผู้ใดหรือมีถิ่นฐานมาจากที่ใด คำว่าสมเด็จพระพันวษาเป็นเพียงตำแหน่งไม่ใช่ชื่อบุคคล แต่มีระบุว่า พระองค์เป็นภรรยาเดิมตั้งแต่พระเจ้าเสือเป็นขุนนางนามว่า ออกหลวงสรศักดิ์
พระราชประวัติ
แก้บิดาของพระองค์น่าจะเป็นของขุนนางในสมัยสมเด็จพระนารายณ์มหาราชที่น่าจะมีตำแหน่งใหญ่โตอยู่พอสมควร คาดว่าในปี พ.ศ. 2221 พระองค์สมรสกับสมเด็จพระเจ้าสุริเยนทราธิบดีในขณะที่ยังเป็นขุนนางนามว่าออกหลวงสรศักดิ์ในสมัยพระนารายณ์ และต่อมาให้กำเนิดบุตรชายคนโตมีนามว่า เพชร และบุตรชายคนรอง มีนามว่า พร
พระอิสริยยศ
แก้เมื่อพระเพทราชาได้ขึ้นเป็นกษัตริย์ของกรุงศรีอยุธยา ทรงแต่งตั้งออกหลวงสรศักดิ์เป็นกรมพระราชวังบวรสถานมงคล (วังหน้า) ทำให้พระองค์ได้เป็นเชื้อพระวงศ์ ในปี พ.ศ. 2246 พระเจ้าเสือทรงครองราชย์เป็นกษัตริย์อยุธยาและแต่งตั้งพระองค์เป็นพระอัครมเหสี และเมื่อพระราชโอรสของพระองค์ทรงขึ้นครองราชย์พระองค์จึงได้เป็น พระราชชนนีพันปีหลวงหมายถึงพระราชมารดาของพระมหากษัตริย์
อ้างอิง
แก้คำให้การชาวกรุงเก่า, พระราชพงศาวดารกรุงศรีอยุธยา ฉบับพันจันทนุมาศ (เจิม) และเอกสารอื่น, หน้า 622-623