จักรพรรดินีเซี่ยวจฺวังเหวิน พระบรมอัยยิกาเจ้า

เซี่ยวจฺวังเหวินไท่หวงไท่โฮ่ว (จีน: 孝庄文太皇太后; พินอิน: Xiào zhuāng wéntài huáng tàihòu; พระราชสมภพ: 26 มีนาคม ค.ศ.1613; สวรรคต: 27 มกราคม ค.ศ.1688) เป็นราชนิกุลชาวแมนจูในประวัติศาสตร์จีนสมัยต้นราชวงศ์ชิง ซึ่งมีบทบาทในฐานะพระราชมารดาในจักรพรรดิชุ่นจื้อ และพระราชอัยยิกาในจักรพรรดิคังซี

เซี่ยวจฺวังเหวินไท่หวงไท่โฮ่ว
สมเด็จพระจักรพรรดินี พระบรมอัยยิกาเจ้า
ไท่หวงไท่โฮ่ว (太皇太后)
ดำรงพระยศ	5 กุมภาพันธ์ ค.ศ. 1661 - 27 มกราคม ค.ศ. 1688
ก่อนหน้า	เซี่ยวหนิงไท่หวงไท่โฮ่วราชวงศ์หมิง
ถัดไป	ฉือสี่ไท่โฮ่ว
หวงไท่โฮ่ว (皇太后)
ดำรงพระยศ	21 กันยายน ค.ศ. 1643 - 5 กุมภาพันธ์ ค.ศ. 1661
ก่อนหน้า	เซี่ยวคังจางหวงไท่โฮ่ว
ถัดไป	เซี่ยวฮุ่ยจางหวงไท่โฮ่ว
หวงเฟย (皇妃)
ดำรงพระยศ	สิงหาคม ค.ศ. 1636 - 21 กันยายน ค.ศ. 1643
ข้อมูลส่วนพระองค์
ฐานันดรศักดิ์	ไท่หวงไท่โฮ่ว
สถานะการสมรส	พระภรรยาเจ้า
พระราชสมภพ	28 มีนาคม 1613 (8 กุมภาพันธ์ รัชศกว่านลี่ปีที่ 41)
สวรรคต	27 มกราคม 1688 (25 ธันวาคม รัชศกคังซีปีที่ 26) ( 74 พระชันษา) พระราชวังต้องห้าม ปักกิ่ง มหาจักรวรรดิชิง
พระนามทั้งหมด สกุลบรรพบุรุษ: โปเออร์จีจี่เทอร์ (博爾濟吉特) พระนามเดิม: ปูมู่ปูไท่ (布木布泰) พระนามเดิมเต็ม: โปเออร์จีจี่เทอร์ ปูมู่ปูไท่ พระนามาภิไธย "แบบสั้น" จาวเซิ่งไท่หวงไท่โฮ่ว 昭圣太皇太后 "แบบยาว" จาวเซิ่งฉื่อโซว้กงเจี๋ยนอันอี้จางชิ้งตุนฮุ่ยเหวินจวงคังเหอเริ่นซวนหงจิ้งไท่หวงไท่โฮ่ว 昭圣慈寿恭简安懿章庆敦惠温庄康和仁宣弘靖太皇太后 พระสมัญญานาม "แบบสั้น" เซี่ยวจฺวังเหวินหวงโฮ่ว 孝庄文皇后 "แบบยาว" เซี่ยวจฺวังเหวินเหรินซวนเชิ่งเซี่ยนกงอี้จรื้อเต่อชุ่นฮุ่นอี้เทียนฉี๋เซิ่งเหวินหวงโฮ่ว 孝庄仁宣诚宪恭懿至德纯徽翊天启圣文皇后
พระราชสวามี	หฺวัง ไท่จี๋
พระชนก	เหอซั่วจงชินหวาง (和硕忠亲王)
พระชนนี	เหอซั่วเซี่ยนเฟย (和硕贤妃)
พระราชบุตร	จักรพรรดิชุ่นจื้อ เจ้าฟ้าหญิงหยงมู่ เจ้าฟ้าหญิงซู่ฮุ่ย เจ้าฟ้าหญิงตวนเซี่ยน
ราชวงศ์	ราชวงศ์ชิงโดยการสมรส
ตระกูล	โปเออร์จีจี่เทอร์ (博爾濟吉特)

เซี่ยวจฺวังเหวินไท่หวงไท่โฮ่วมีพระนามเดิมว่า ปูมู่ปูไท่ เป็นพระราชธิดาของ เหอซั่วจงชินหวาง (和硕忠亲王) หัวหน้ามองโกลเผ่าเคอร์ฉิน ราชตระกูลสายบิดาของเซี่ยวจฺวังเหวินไท่หวงไท่โฮ่วนั้น เป็นตระกูลป๋อจื่อจิน ที่สืบเชื้อสายมาแต่เจงกีสข่าน (หัวหน้ามองโกลในสมัยนั้น มาจากตระกูลนี้หรือไม่ก็อ้างว่าสืบสายมาแต่เจงกีสข่านกันทั้งสิ้น) อย่างไรก็ตามเผ่าเคอร์ฉินนั้นมีอิทธิพลจำกัดอยู่ทางตะวันออกของทุ่งหญ้าเท่านั้น ไม่ได้ถือว่าทรงอำนาจอะไรมากมาย ในยุคที่นูร์ฮาร์ชีกำลังเรืองอำนาจในเจี้ยงโจวนั้น ปู่ของเซี่ยวจฺวังเหวินไท่หวงไท่โฮ่วชื่อว่า หนูว์เอี้ยน เป็นหัวหน้าเผ่าเคอร์ฉินอยู่ เขาก็เห็นว่าควรจะผูกมิตรกับสกุลอ้ายซินเจี๋ยหรอเอาไว้ เพื่ออาศัยอิทธิพลของนูร์ฮาร์ชีด้วย เลยส่งลูกสาวคือ เจอเจอ มาแต่งงานกับหวงไท่จี๋เพื่อผูกสมัครเป็นญาติกันในปี 1614 ต่อมาเมื่อบิดาของพระพันปีเซี่ยวจฺวังขึ้นเป็นหัวหน้าเผ่าแทนปู่ของนาง ก็เลยส่งลูกสาวคือ ปูมู่ปูไท่มาแต่งกับหวงไท่จี๋อีกคนในปี 1625 เพื่อผูกเป็นญาติกันสองชั้น

เซี่ยวจฺวังเหวินไท่หวงไท่โฮ่วทรงประสูติพระราชธิดา 3 พระองค์แก่หวงไท่จี๋ และพระราชโอรส 1 พระองค์คือฝูหลิน ส่วนฮองเฮาเจอเจอ ที่เป็นอาหญิงของนางนั้นมีแต่พระราชธิดากับหวงไท่จี๋ เมื่อจักรพรรดิหวงไถจี๋สวรรคต เจ้าชายฝูหลินได้ครองราชย์เป็นจักรพรรดิซุ่นจื้อในปี 1643 ทั้งฮองเฮาเจอเจอและพระมเหสีปูไท่จึงขึ้นเป็นสมเด็จพระพันปีพร้อม ๆ กัน แต่อำนาจปกครองประเทศจะอยู่ในมือของตัวเอ่อร์กุนเสียมาก ตัวเอ่อร์กุนก็ครองอำนาจอยู่หลายปีจนเขาตาย และพอดีกับที่จักรพรรดิซุ่นจื้อ ทรงเจริญพระชันษาพอดี พระองค์จึงทรงปกครองประเทศเอง พระพันปีเซี่ยวจฺวังจะเริ่มเข้ามามีบทบาทในช่วงหลัง ๆ ของรัชกาล จักรพรรดิซุ่นจื้อ และก็มีส่วนอย่างมากตอนเปลี่ยนรัชกาลเป็นคังซี ในการสนับสนุนให้องค์ชายเสียนเยี่ย ขึ้นเป็นฮ่องเต้ และร่วมดูแลราชกิจกับ 4 ผู้สำเร็จราชการ พอจักรพรรดิคังซีเริ่มว่าราชการเอง พระนางก็หยุดการข้องเกี่ยวราชกิจไป และใช้ชีวิตบั้นปลายอย่างสงบจนเสด็จสวรรคตในปี 1688

ก่อนหน้า		จักรพรรดินีเซี่ยวจฺวังเหวิน พระบรมอัยยิกาเจ้า		ถัดไป
สมเด็จพระจักรพรรดินีเซี่ยวตวงเหวิน		จักรพรรดินีแห่งจักรวรรดิชิง (ราชวงศ์ชิง)		สมเด็จพระจักรพรรดินีบอร์จิกิต
สมเด็จพระพันปีหลวงเซี่ยวตวง		พระพันปีหลวงแห่งจักรวรรดิชิง		สมเด็จพระพันปีหลวงเซี่ยวหุ้ย