สนามม้านางเลิ้ง

สโมสรกีฬาและสนามแข่งม้าในอดีตของประเทศไทย

สนามม้านางเลิ้ง (อังกฤษ: Nang Loeng Race Course) เป็นสถานที่จัดการแข่งม้าในอดีต ใช้จัดการแข่งม้าสลับกับราชกรีฑาสโมสร โดยราชตฤณมัยสมาคมแห่งประเทศไทย ในพระบรมราชูปถัมภ์ เช่าพื้นที่พระราชฐานสร้างสนามม้าแห่งนี้จากพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว ตั้งอยู่ที่เลขที่ 183 ถนนพิษณุโลก แขวงสวนจิตรลดา เขตดุสิต กรุงเทพมหานคร เปิดสนามอย่างเป็นทางการในวันที่ 18 ธันวาคม พ.ศ. 2459 จนกระทั่งหมดสัญญาเช่ากับสำนักงานทรัพย์สินพระมหากษัตริย์ จึงจัดการแข่งม้าวันสุดท้ายเมื่อวันที่ 16 กันยายน พ.ศ. 2561 และถูกรื้อถอนตั้งแต่เดือนมีนาคม พ.ศ. 2562 ปัจจุบันพระบาทสมเด็จพระวชิรเกล้าเจ้าอยู่หัวพระราชทานที่ดินดังกล่าวจัดสร้างขึ้นเป็นอุทยานเฉลิมพระเกียรติพระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธิเบศร มหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร

สนามม้านางเลิ้ง
สนามม้านางเลิ้ง มุมมองจากอาคารใบหยก 2 ถ่ายเมื่อ 12 กรกฎาคม พ.ศ. 2552
ที่ตั้ง183 ถนนพิษณุโลก แขวงสวนจิตรลดา เขตดุสิต กรุงเทพมหานคร
แข่งครั้งแรก18 ธันวาคม 2459 (2459-12-18)
แข่งครั้งสุดท้าย16 กันยายน 2561 (2561-09-16) (101 ปี 8 เดือน 29 วัน)

ประวัติ

แก้

เบื้องหลังและพื้นภูมิ

แก้

พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว (รัชกาลที่ 5) เสด็จพระราชดำเนินกลับจากการเสด็จประพาสยุโรปครั้งที่ 1 ในปี พ.ศ. 2440 สโมสรน้ำเค็มศึกษา สมาคมของข้าราชการและนักเรียนที่เคยไปทำงาน ศึกษา หรือเดินทางไปยุโรป ได้ร่วมกับเจ้าของคอกม้าต่าง ๆ จัดแข่งม้าเทียมรถ เพื่อเป็นการต้อนรับและถวายความจงรักภักดีต่อในหลวงรัชกาลที่ 5 โดยปรับให้ท้องสนามหลวงกลายเป็นสนามแข่งม้าชั่วคราว นับเป็นการจัดกีฬาแข่งม้าแบบตะวันตกครั้งแรกของประเทศไทย ในปี พ.ศ. 2444 พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงมีพระบรมราชานุญาตให้จัดตั้งราชกรีฑาสโมสร หรือที่เรียกกว่าว่า “สนามฝรั่ง” เพื่อเป็นทั้งแหล่งบันเทิงจำกัดวงสำหรับคนต่างชาติ

ก่อตั้ง

แก้

กระทั่งในสมัยรัชกาลที่ 6 พระยาประดิพัทธภูบาลและพระยาอรรถการประสิทธิ์ ได้ทำหนังสือทูลเกล้าฯ พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว เพื่อขอพระบรมราชานุญาตตั้งสโมสรสนามม้า “สนามไทย” แข่งเพื่อให้บริการแข่งม้าสำหรับคนไทยและนำรายได้มาใช้บำรุงพันธุ์ม้าจากประเทศออสเตรเลียและอังกฤษ และพระองค์มีพระบรมราชานุญาต โดยพระราชทานที่ดินของกรมอัศวราชให้ พร้อมทั้งได้พระราชทานนามว่า "ราชตฤณมัยสมาคมแห่งกรุงสยาม" อีกทั้งทรงรับไว้ในพระบรมราชูปถัมภ์ โดยเสด็จฯ มาทรงเปิดสนามม้าเมื่อวันที่ 18 ธันวาคม พ.ศ. 2459 รวมถึงยังทรงส่งม้าในคอกของพระองค์เข้าร่วมแข่งอีกด้วย

อย่างไรก็ตาม เนื่องจากสนามม้าอยู่ใกล้ตลาดนางเลิ้งซึ่งเป็นหนึ่งในย่านการค้าที่สำคัญในกรุงเทพมหานคร คนทั่วไปจึงเรียกสนามแห่งนี้ว่า "สนามม้านางเลิ้ง"

การใช้งาน

แก้

สนามม้านางเลิ้งจัดการแข่งขันขึ้นในทุกวันอาทิตย์เว้นอาทิตย์ สลับกันกับราชกรีฑาสโมสร และยังมีการให้บริการอื่น ๆ เช่น สนามเทนนิส, สระว่ายน้ำ, ห้องอาหาร จัดเลี้ยงต่าง ๆ[1][2]

การเมืองไทย

แก้

ในปี พ.ศ. 2516 รัฐบาลสัญญา ธรรมศักดิ์ ใช้สนามม้านางเลิ้งเป็นสถานที่จัดการประชุมสมัชชาแห่งชาติตลอดวาระ โดยพระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธิเบศร มหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร ทรงแต่งตั้งสมัชชาแห่งชาติที่มีจำนวน 2,347 คนเมื่อวันที่ 10 ธันวาคม และเสด็จพระราชดำเนินมาทรงเปิดประชุมด้วยพระองค์เองที่สนามม้านางเลิ้งแห่งนี้เมื่อวันที่ 18 ธันวาคม ก่อนที่สมัชชาแห่งชาติจะคัดเลือกสมาชิกสภานิติบัญญัติแห่งชาติกันเองในวันถัดมา (19 ธันวาคม) ทำให้สมัชชาแห่งชาติชุดนี้ถูกเรียกอีกอย่างว่า "สภาสนามม้า"[3]

ต่อมาในวันที่ 28 ตุลาคม พ.ศ. 2555 องค์การพิทักษ์สยาม ซึ่งนำโดย พลเอก บุญเลิศ แก้วประสิทธิ์ เลขาธิการราชตฤณมัยสมาคมแห่งประเทศไทย ในพระบรมราชูปถัมภ์ ใช้สนามม้านางเลิ้งเป็นสถานที่จัดชุมนุมขับไล่รัฐบาลยิ่งลักษณ์ ชินวัตร[4]

การรื้อถอน

แก้

ราชตฤณมัยสมาคมแห่งประเทศไทย ในพระบรมราชูปถัมภ์ ได้เช่าอาคารและที่ดินที่ตั้งของสนามม้านางเลิ้งจากสำนักงานทรัพย์สินพระมหากษัตริย์ ตามสัญญาที่ได้ลงนามจำนวน 3 ฉบับ ฉบับที่ 2976/2542 , 2977/2542 และ 2978/2542 ลงวันที่ 29 กันยายน พ.ศ. 2542 นั้น โดยทั้ง 3 ฉบับ มีกำหนดอายุสัญญาเช่า 6 เดือน นับแต่วันที่ 1 สิงหาคม พ.ศ. 2542 เป็นต้นไป ในอัตราเช่าเดือนละ 30,000 บาท, 10,000 บาท และ 10,000 บาท ตามลำดับ ทั้งนี้ สัญญาเช่าทั้ง 3 ฉบับได้ครบกำหนดอายุสัญญาเช่ามานานแล้ว และสำนักงานทรัพย์สินพระมหากษัตริย์จำเป็นต้องใช้ที่ดินและอาคารดังกล่าว จึงไม่สามารถให้ราชตฤณมัยสมาคมฯ เป็นผู้เช่าได้อีกต่อไป ซึ่งสำนักงานฯ ได้ประสานและแจ้งให้ราชตฤณมัยสมาคมฯ ทราบในเบื้องต้นแล้ว สำนักงานทรัพย์สินพระมหากษัตริย์จึงบอกเลิกสัญญาเช่าสนามม้านางเลิ้ง และขอให้ส่งมอบสถานที่เช่าภายในกำหนด 180 วัน นับแต่วันที่ 4 เมษายน พ.ศ. 2561 ซึ่งตรงกับวันที่ 4 ตุลาคม[5][6][7]

หลังจากสำนักงานทรัพย์สินพระมหากษัตริย์ได้บอกเลิกสัญญาเช่า ราชตฤณมัยสมาคมฯ ได้จัดการแข่งม้าวันสุดท้ายเมื่อวันที่ 16 กันยายน พ.ศ. 2561[8] และได้ส่งมอบพื้นที่คืนตามกำหนด จากนั้นในเดือนมีนาคม พ.ศ. 2562 จึงได้ทำการรื้อถอนสนามม้าออก

อุทยานเฉลิมพระเกียรติ

แก้
 
ประตูหลักของอุทยานเฉลิมพระเกียรติพระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธิเบศร มหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร ด้านถนนศรีอยุธยา (ด้านหลังของอดีตสนามม้านางเลิ้ง)

หลังจากการรื้อถอนอาคารสนามม้าและสิ่งปลูกสร้างที่เกี่ยวข้อง พื้นที่นี้ได้เปลี่ยนสถานะเป็นเขตพระราชฐาน โดยในเบื้องต้นใช้ชื่อว่า "901 แลนด์"[9] ต่อมาพระบาทสมเด็จพระวชิรเกล้าเจ้าอยู่หัว (รัชกาลที่ 10) ได้พระราชทานให้เป็นอุทยานเฉลิมพระเกียรติพระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธิเบศร มหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร ซึ่งภายในบริเวณดังกล่าวประกอบด้วยพระบรมราชานุสาวรีย์ สวนสาธารณะ และพื้นที่แก้มลิง[10] ซึ่งออกแบบภูมิสถาปัตย์ตามแบบอย่างโครงการอันเนื่องมาจากพระราชดำริ รวมถึงอาคารจอดรถใต้ดินจำนวน 3 ชั้น ที่สามารถรองรับการจอดรถยนต์ได้ 700 คัน คาดว่าจะก่อสร้างแล้วเสร็จและเปิดให้บริการภายในปี พ.ศ. 2568[11][12]

ดูเพิ่ม

แก้

อ้างอิง

แก้
  1. สนามม้านางเลิ้ง คอลัมน์ กับแกล้มการเมือง, หน้า 2 หนังสือพิมพ์เดลินิวส์ ฉบับที่ 23,026 วันอาทิตย์ที่ 28 ตุลาคม พ.ศ. 2555
  2. สนามม้านางเลิ้งยุคใหม่ พร้อมตอบโจทย์ไลฟ์สไตล์ทันสมัยของคนเมือง
  3. "'สภาสนามม้า' และข้อถกเถียงของผู้กุมอำนาจหลังเหตุการณ์ '14 ตุลา 2516′". เวย์. 14 ตุลาคม 2019. สืบค้นเมื่อ 12 มิถุนายน 2025.
  4. จุดชนวนตั้งแนวรบ‘ล้มยิ่งลักษณ์’ที่นางเลิ้ง โดย อัญชะลี ไพรีรัก จากแนวหน้า
  5. สำนักงานทรัพย์สินฯ บอกเลิกสัญญาสนามม้านางเลิ้ง ย้ายทรัพย์สินออกภายใน 180 วัน
  6. ปิดตำนานสนามม้านางเลิ้ง102ปี ย้ายทรัพย์สินออกภายใน180วัน
  7. สนามม้าแห่งที่ 2 ของไทยอายุ 102 ปี กับสถาปัตยกรรมที่ควรไปดูด้วยตาสักครั้ง
  8. "จัดแข่งม้าวันสุดท้าย 'สนามม้านางเลิ้ง' ปิดตำนาน101ปี". กรุงเทพธุรกิจ. 2018-09-16. สืบค้นเมื่อ 2023-02-01.{{cite news}}: CS1 maint: url-status (ลิงก์)
  9. "ข้อบังคับหัวหน้าเจ้าพนักงานจราจรในเขตกรุงเทพมหานคร ว่าด้วยการจำกัดความเร็วและห้ามใช้เสียง บริเวณโดยรอบเขตพระราชฐาน (๙๐๑ แลนด์) พ.ศ. ๒๕๖๔" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 138 (พิเศษ 102 ง): 41. 2021-05-13. สืบค้นเมื่อ 2022-12-05.
  10. เริ่มต้นการรื้อถอน สนามม้านางเลิ้ง เตรียมสร้างพระบรมราชานุสาวรีย์ ร.9
  11. เตรียมเฮ! เผยคืบหน้าเปลี่ยน 'อดีตสนามม้านางเลิ้ง' เป็น 'สวนสาธารณะ' 216 ไร่
  12. อัดงบเพิ่ม 2.5 พันล. ซ่อมสร้างทั่วกรุง ผุดที่จอดรถใต้ดิน “สนามม้านางเลิ้ง”

แหล่งข้อมูลอื่น

แก้

13°45′44″N 100°31′01″E / 13.76216°N 100.51704°E / 13.76216; 100.51704