สถาบันพระปกเกล้า

สถาบันพระปกเกล้า
ภาพรวมหน่วยงาน
สำนักงานใหญ่	ศูนย์ราชการเฉลิมพระเกียรติ 80 พรรษา 5 ธันวาคม 2550 ; อาคารรัฐประศาสนภักดี ชั้น 5 ฝั่งทิศใต้ ; เลขที่ 120 หมู่ 3 ถนนแจ้งวัฒนะ แขวงทุ่งสองห้อง เขตหลักสี่ กรุงเทพมหานคร 10210
งบประมาณต่อปี	405.6307 ล้านบาท (พ.ศ. 2559)
ฝ่ายบริหารหน่วยงาน	วิทวัส ชัยภาคภูมิ, เลขาธิการ; ดร.ถวิลวดี บุรีกุล, รองเลขาธิการ; รองศาสตราจารย์ ดร. อิสระ เสรีวัฒนวุฒิ, รองเลขาธิการ;
เอกสารหลัก	พระราชบัญญัติสถาบันพระปกเกล้า พ.ศ. 2541; พระราชบัญญัติสถาบันพระปกเกล้า (ฉบับที่ 2) พ.ศ. 2543;
เว็บไซต์	สถาบันพระปกเกล้า

สถาบันพระปกเกล้า (อังกฤษ: King Prajadhipok's Institute) เป็นนิติบุคคลอยู่ในกำกับดูแลของประธานรัฐสภา โดยมีสภาสถาบันพระปกเกล้าเป็นองค์กรบริหารสูงสุด ดำเนินงานเกี่ยวข้องกับงานด้านวิชาการ ซึ่งจะครอบคลุมถึงเรื่องของการวิจัย การจัดการศึกษา อบรม และเผยแพร่ให้ความรู้และข้อมูลข่าวสารเกี่ยวกับการพัฒนาประชาธิปไตย และการเมืองการปกครอง รวมทั้งให้บริการคำแนะนำปรึกษาด้านการบริหารปกครองบ้านเมืองที่ดี ทั้งในระดับชาติและท้องถิ่น นอกจากนี้ ยังรับผิดชอบงานเกี่ยวกับพิพิธภัณฑ์พระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัว ทั้งนี้ โดยประสานความร่วมมือกับหน่วยงานในประเทศและระหว่างประเทศ เพื่อให้เกิดการพัฒนาประชาธิปไตยอย่างยั่งยืน

ประวัติ

ในวโรกาสครบรอบ 100 ปี วันพระบรมราชสมภพ พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาประชาธิปก พระปกเกล้าเจ้าอยู่หัว ผู้พระราชทานรัฐธรรมนูญ แก่ปวงชนชาวไทยได้เวียนมาบรรจบเมื่อวันที่ 8 พฤศจิกายน พ.ศ. 2536 ศาสตรจารย์มารุต บุนนาค ประธานรัฐสภาในขณะนั้น จึงได้มีคำสั่งรัฐสภาที่ 12/2536 เมื่อวันที่ 7 ธันวาคม พ.ศ. 2536 แต่งตั้งคณะกรรมการศึกษาความเป็นไปได้ในการจัดตั้งสถาบันพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัว โดยมี นายวันมูหะมัดนอร์ มะทา รองประธานสภาผู้แทนราษฎรในขณะนั้น เป็นประธานกรรมการพิจารณากำหนดรูปแบบและพิจารณาความเป็นไปได้ในการให้สถาบันนี้สามารถดำเนินกิจการได้ในปี พ.ศ. 2537 ซึ่งคณะกรรมการดังกล่าวได้มีคำสั่งเมื่อวันที่ 13 มกราคม พ.ศ. 2537 แต่งตั้งคณะอนุกรรมการ เพื่อจัดทำโครงร่างงบประมาณแผนงานการจัดตั้ง และกำหนดชื่อสถาบัน และได้เดินทางไปดูกิจการศึกษาเผยแพร่ประชาธิปไตยที่ประเทศสหพันธ์สาธารณรัฐเยอรมนี พร้อมทั้งได้จัดทำรายงานผลการศึกษาโครงการจัดตั้งสถาบันพระปกเกล้าเสนอ ศาสตราจารย์มารุต บุนนาค ประธานรัฐสภา เมื่อวันที่ 15 กรกฎาคม พ.ศ. 2537 และในวันเดียวกันได้มีคำสั่งรัฐสภาที่ 5/2537 ตั้งคณะกรรมการพิจารณาจัดตั้งสถาบันพัฒนาประชาธิปไตยขึ้นในรัฐสภา และได้รับพระราชทานพระบรมราชานุญาตจากพระบาทสมเด็จพระมหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร ให้เชิญพระนามของพระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 7 แห่งกรุงรัตนโกสินทร์ มาเป็นชื่อของสถาบัน และให้ใช้ชื่อภาษาอังกฤษว่า "King Prajadhipok's Institute" ต่อมา ศาสตราจารย์มารุต บุนนาค ประธานรัฐสภา โดยความเห็นชอบของคณะกรรมการข้าราชการฝ่ายรัฐสภา ได้มีประกาศรัฐสภาเรื่องแบ่งส่วนราชการสำนักงานเลขาธิการสภาผู้แทนราษฎร (ฉบับที่ 5) เมื่อวันที่ 19 มกราคม พ.ศ. 2538 ให้จัดตั้งสถาบันพระปกเกล้าขึ้นเป็นส่วนราชการระดับกอง สังกัดสำนัก งานเลขาธิการสภาผู้แทนราษฎร โดยมีหน้าที่ความรับผิดชอบเกี่ยวกับการจัดฝึกอบรม สัมมนา การจัดประชุมวิชาการเกี่ยวกับการปกครองระบอบประชาธิปไตย และการปฏิบัติงานของฝ่ายนิติบัญญัติ การจัดทำเอกสารและสื่อการสอน ตลอดจนเทคโนโลยีด้านการฝึกอบรม งานเตรียมการปรับปรุงสถาบันพระปกเกล้า เป็นหน่วยงานระดับกรมและปฏิบัติงานอื่นตามที่ได้รับมอบหมาย การดำเนินการของสถาบันให้อาศัยระเบียบการบริหารการศึกษาของสถาบันพระปกเกล้า พ.ศ. 2538 เป็นหลัก โดยมีคณะกรรมการ 2 คณะ คือ คณะกรรมการสถาบันพระปกเกล้า และคณะกรรมการวิชาการสถาบันพระปกเกล้า เป็นผู้ดูแล

ในการดำเนินงานเพื่อยกฐานะสถาบันพระปกเกล้าจากหน่วยงานระดับกอง สังกัดสำนักงานเลขาธิการสภาผู้แทนราษฎร ได้มีคำสั่งที่ 1/2538 เรื่องแต่งตั้งคณะอนุกรรมการเพื่อยกฐานะสถาบันพระปกเกล้าเป็นกรม ลงวันที่ 23 มีนาคม 2538 โดยมี นายชุมพล ศิลปอาชา เป็นประธานคณะอนุกรรมการ

และในคราวประชุมสภาผู้แทนราษฎร ชุดที่ 20 ปีที่ ครั้งที่ 6/2541 (สมัยสามัญนิติบัญญัติ) เมื่อวันพุธที่ 15 กรกฎาคม 2541 ที่ประชุมได้ให้ความเห็นชอบกับร่างพระราชบัญญัติสถาบันพระปกเกล้า พ.ศ. ... ตามที่วุฒิสภาแก้ไขเพิ่มเติม และนำขึ้นทูลเกล้าฯ ลงพระปรมาภิไธยประกาศใช้เป็นกฎหมาย ซึ่งประกาศลงในราชกิจจานุเบกษา เล่มที่ 155 ตอนที่ 57 ลงวันที่ 4 กันยายน 2541 มีผลใช้บังคับตั้งแต่วันที่ 5 กันยายน 2541 เป็นต้นไป โดยมีนายวันมูหะมัดนอร์ มะทา ประธานรัฐสภาเป็นประธานสภาสถาบันพระปกเกล้า คนแรกและมี ศาสตราจารย์ ดร.บวรศักดิ์ อุวรรณโณ เป็นเลขาธิการสถาบันพระปกเกล้าคนแรก (2 มกราคม 2542 - 4 มกราคม 2546) รองศาสตราจารย์ นรนิติ เศรษฐบุตร เข้ารับตำแหน่ง เลขาธิการสถาบันพระปกเกล้าคนที่สอง ( 5 กุมภาพันธ์ 2546 - 15 พฤศจิกายน 2549 ) และศาสตราจารย์ ดร.บวรศักดิ์ อุวรรณโณ เข้ารับตำแหน่งเลขาธิการสถาบันพระปกเกล้าอีก 2 วาระ (22 ธันวาคม 2549 - 21 ธันวาคม 2553 และ 22 ธันวาคม 2553 - 21 ธันวาคม 2557) เลขาธิการสถาบันพระปกเกล้าคนที่สามได้แก่ ศาสตราจารย์วุฒิสาร ตันไชย ^[4]22 ธันวาคม 2557 - 21 ธันวาคม 2561 และ 22 ธันวาคม พ.ศ. 2561 - 21 ธันวาคม พ.ศ. 2565)

ในวันที่ 22 ธันวาคม พ.ศ. 2565 สภาสถาบันพระปกเกล้ามีมติให้นาย วิทวัส ชัยภาคภูมิ เป็นเลขาธิการสถาบันพระปกเกล้าคนที่สี่

วัตถุประสงค์

ศึกษาและวิเคราะห์ทางวิชาการต่างๆ เพื่อเป็นแนวทาง ในการพัฒนาประชาธิปไตยอย่างเป็นระบบ
ประสานงานกับหน่วยงานอื่นๆ ด้านนโยบายเพื่อการพัฒนา ประชาธิปไตย
วิจัยและสนับสนุนการวิจัยเพื่อการพัฒนาประชาธิปไตย
เผยแพร่และสนับสนุนการเผยแพร่ประชาธิปไตยตามรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย
จัดและสนับสนุนการศึกษาอบรมบุคลากรจากภาครัฐ ภาคเอกชน และประชาชนเกี่ยวกับการเมือง การปกครอง และการเศรษฐกิจและสังคมในระบอบประชาธิปไตย
บริการข้อมูลข่าวสารเกี่ยวกับความรู้และผลงานวิจัย และวิชาการทางการเมืองการปกครองในระบอบประชาธิปไตย
ส่งเสริมความร่วมมือกับองค์การในประเทศและต่างประเทศ ในกิจการเกี่ยวกับการพัฒนาประชาธิปไตย
ส่งเสริมงานวิชาการของรัฐสภา
บริหารกองทุนตามพระราชบัญญัตินี้
กระทำการอื่นใดตามที่กฎหมายกำหนดให้เป็นหน้าที่ของสถาบัน หรือตามที่สภาสถาบันกำหนด

รายชื่อประธานสภาสถาบันพระปกเกล้า

ลำดับ (สมัย)	รายชื่อ	เริ่มวาระ	สิ้นสุดวาระ	สังกัด	หมายเหตุ
1 (1)	วันมูหะมัดนอร์ มะทา	24 พฤศจิกายน 2539	27 มิถุนายน 2543	พรรคความหวังใหม่
2	พิชัย รัตตกุล	30 มิถุนายน 2543 ^[5]	9 พฤศจิกายน 2543	พรรคประชาธิปัตย์
3	อุทัย พิมพ์ใจชน	6 กุมภาพันธ์ 2544^[6]	5 มกราคม 2548	พรรคไทยรักไทย
4	โภคิน พลกุล	8 มีนาคม 2548^[7]	24 กุมภาพันธ์ 2549^[8]	พรรคไทยรักไทย
5	มีชัย ฤชุพันธุ์	25 ตุลาคม 2549	24 มกราคม 2551	อิสระ
6	ยงยุทธ ติยะไพรัช	24 มกราคม 2551^[9]	30 เมษายน 2551	พรรคพลังประชาชน	^[a]
7	ชัย ชิดชอบ	15 พฤษภาคม 2551^[10]	10 พฤษภาคม 2554^[11]	พรรคภูมิใจไทย	^[b]
8	สมศักดิ์ เกียรติสุรนนท์	2 สิงหาคม 2554^[12]	9 ธันวาคม 2556	พรรคเพื่อไทย
9	พรเพชร วิชิตชลชัย	17 สิงหาคม 2557	21 พฤษภาคม 2562	อิสระ
10	ชวน หลีกภัย	28 พฤษภาคม 2562^[13]	20 มีนาคม 2566	พรรคประชาธิปัตย์
1 (2)	วันมูหะมัดนอร์ มะทา	5 กรกฎาคม 2566^[14]	ปัจจุบัน	พรรคประชาชาติ

↑ ลาออกจากตำแหน่งเมื่อวันที่ 30 เมษายน 2551 หลังจากหยุดการปฏิบัติหน้าที่ตั้งแต่วันที่ 19 กุมภาพันธ์ 2551 เมื่อศาลฎีการับคำฟ้องจาก กกต. กรณีทุจริตเลือกตั้ง 23 ธ.ค. 50
↑ ก่อนหน้านั้นสังกัดพรรคพลังประชาชน ในระหว่างการเป็นประธานสภาผู้แทนราษฎรช่วงระหว่างวันที่ 15 พฤษภาคม - 2 ธันวาคม 2551 ซึ่งเป็นพรรคแกนนำจัดตั้งรัฐบาลหลังจากการเลือกตั้งวันที่ 23 ธันวาคม 2550 แต่ถูกศาลรัฐธรรมนูญวินิจฉัยให้ยุบพรรคจึงต้องย้ายพรรคสังกัด โดยนายชัย ชิดชอบ ในนามกลุ่มเพื่อนเนวินจึงย้ายเข้าสังกัดพรรคภูมิใจไทย ซึ่งเป็นพรรคร่วมรัฐบาลในรัฐบาลนายอภิสิทธิ์ เวชชาชีวะ

รายชื่อเลขาธิการสถาบันพระปกเกล้า

ลำดับ (สมัย)	รายชื่อ	เริ่มวาระ	สิ้นสุดวาระ
1 (1)	บวรศักดิ์ อุวรรณโณ	5 มกราคม 2542	4 มกราคม 2546
2	นรนิติ เศรษฐบุตร	5 กุมภาพันธ์ 2546	15 พฤศจิกายน 2549
1 (2)	บวรศักดิ์ อุวรรณโณ	22 ธันวาคม 2549	21 ธันวาคม 2553
1 (3)	บวรศักดิ์ อุวรรณโณ	22 ธันวาคม 2553	21 ธันวาคม 2557
3	วุฒิสาร ตันไชย	22 ธันวาคม 2557	21 ธันวาคม 2565
4	วิทวัส ชัยภาคภูมิ	22 ธันวาคม 2565	ปัจจุบัน

อ้างอิง

↑ ราชกิจจานุเบกษา, พระราชบัญญัติงบประมาณรายจ่ายประจำปีงบประมาณ พ.ศ. 2559 เล่ม 132 ตอนที่ 91ก วันที่ 25 กันยายน 2558
↑ ราชกิจจานุเบกษา, พระราชบัญญัติสถาบันพระปกเกล้า พ.ศ. 2541 เล่ม 115 ตอนที่ 47ก วันที่ 4 กันยายน 2541
↑ ราชกิจจานุเบกษา, พระราชบัญญัติสถาบันพระปกเกล้า (ฉบับที่ 2) พ.ศ. 2543 เก็บถาวร 2021-01-16 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน เล่ม 117 ตอนที่ 111ก วันที่ 29 พฤศจิกายน 2543
↑ สถาบันพระปกเกล้า, ประวัติสถาบันพระปกเกล้า เก็บถาวร 2015-09-04 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน
↑ พระบรมราชโองการ ประกาศ แต่งตั้งประธานและรองประธานสภาผู้แทนราษฎร
↑ ราชกิจจานุเบกษา, ประกาศ แต่งตั้งประธานและรองประธานสภาผู้แทนราษฎร เล่ม ๑๑๘, ตอนพิเศษ ๙ ง, ๖ กุมภาพันธ์ ๒๕๔๔
↑ ราชกิจจานุเบกษา, ประกาศ แต่งตั้งประธานและรองประธานสภาผู้แทนราษฎร เก็บถาวร 2011-11-20 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน เล่ม ๑๒๒, ตอนพิเศษ ๑๙ ง, ๘ มีนาคม ๒๕๔๘
↑ ราชกิจจานุเบกษา, พระราชกฤษฎีกายุบสภาผู้แทนราษฎร พ.ศ. ๒๕๔๙ เล่ม ๑๒๓, ตอนที่ ๒๐ ก, ๒๔ กุมภาพันธ์ ๒๕๔๙
↑ ราชกิจจานุเบกษา, ประกาศ แต่งตั้งประธานและรองประธานสภาผู้แทนราษฎร เล่ม ๑๒๕, ตอนพิเศษ ๒๒ ง, ๓๑ มกราคม ๒๕๕๑
↑ ราชกิจจานุเบกษา, ประกาศ แต่งตั้งประธานสภาผู้แทนราษฎร เล่ม ๑๒๕, ตอนพิเศษ ๘๒ ง, ๑๖ พฤษภาคม ๒๕๕๑
↑ ราชกิจจานุเบกษา, พระราชกฤษฎีกา ยุบสภาผู้แทนราษฎร พ.ศ. ๒๕๕๔ เล่ม ๑๒๘, ตอนที่ ๓๓ ก, ๑๐ พฤษภาคม ๒๕๕๔
↑ ราชกิจจานุเบกษา, ประกาศ แต่งตั้งประธานและรองประธานสภาผู้แทนราษฎร เล่ม ๑๒๘, ตอนพิเศษ ๘๕ ง , ๒ สิงหาคม พ.ศ. ๒๕๕๔, หน้า ๑
↑ พระบรมราชโองการ ประกาศ แต่งตั้งประธานและรองประธานสภาผู้แทนราษฎร
↑ "ประกาศ แต่งตั้งประธานและรองประธานสภาผู้แทนราษฎร" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 140 (พิเศษ 161 ง): 1. 2023-07-07. สืบค้นเมื่อ 2023-07-07.

แหล่งข้อมูลอื่น

สถาบันพระปกเกล้า

[10] ลาออกจากตำแหน่งเมื่อวันที่ 30 เมษายน 2551 หลังจากหยุดการปฏิบัติหน้าที่ตั้งแต่วันที่ 19 กุมภาพันธ์ 2551 เมื่อศาลฎีการับคำฟ้องจาก กกต. กรณีทุจริตเลือกตั้ง 23 ธ.ค. 50

[13] ก่อนหน้านั้นสังกัดพรรคพลังประชาชน ในระหว่างการเป็นประธานสภาผู้แทนราษฎรช่วงระหว่างวันที่ 15 พฤษภาคม - 2 ธันวาคม 2551 ซึ่งเป็นพรรคแกนนำจัดตั้งรัฐบาลหลังจากการเลือกตั้งวันที่ 23 ธันวาคม 2550 แต่ถูกศาลรัฐธรรมนูญวินิจฉัยให้ยุบพรรคจึงต้องย้ายพรรคสังกัด โดยนายชัย ชิดชอบ ในนามกลุ่มเพื่อนเนวินจึงย้ายเข้าสังกัดพรรคภูมิใจไทย ซึ่งเป็นพรรคร่วมรัฐบาลในรัฐบาลนายอภิสิทธิ์ เวชชาชีวะ

[1] ราชกิจจานุเบกษา, พระราชบัญญัติงบประมาณรายจ่ายประจำปีงบประมาณ พ.ศ. 2559 เล่ม 132 ตอนที่ 91ก วันที่ 25 กันยายน 2558

[2] ราชกิจจานุเบกษา, พระราชบัญญัติสถาบันพระปกเกล้า พ.ศ. 2541 เล่ม 115 ตอนที่ 47ก วันที่ 4 กันยายน 2541

[3] ราชกิจจานุเบกษา, พระราชบัญญัติสถาบันพระปกเกล้า (ฉบับที่ 2) พ.ศ. 2543 เก็บถาวร 2021-01-16 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน เล่ม 117 ตอนที่ 111ก วันที่ 29 พฤศจิกายน 2543

[4] สถาบันพระปกเกล้า, ประวัติสถาบันพระปกเกล้า เก็บถาวร 2015-09-04 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน

[5] พระบรมราชโองการ ประกาศ แต่งตั้งประธานและรองประธานสภาผู้แทนราษฎร

[6] ราชกิจจานุเบกษา, ประกาศ แต่งตั้งประธานและรองประธานสภาผู้แทนราษฎร เล่ม ๑๑๘, ตอนพิเศษ ๙ ง, ๖ กุมภาพันธ์ ๒๕๔๔

[7] ราชกิจจานุเบกษา, ประกาศ แต่งตั้งประธานและรองประธานสภาผู้แทนราษฎร เก็บถาวร 2011-11-20 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน เล่ม ๑๒๒, ตอนพิเศษ ๑๙ ง, ๘ มีนาคม ๒๕๔๘

[8] ราชกิจจานุเบกษา, พระราชกฤษฎีกายุบสภาผู้แทนราษฎร พ.ศ. ๒๕๔๙ เล่ม ๑๒๓, ตอนที่ ๒๐ ก, ๒๔ กุมภาพันธ์ ๒๕๔๙

[9] ราชกิจจานุเบกษา, ประกาศ แต่งตั้งประธานและรองประธานสภาผู้แทนราษฎร เล่ม ๑๒๕, ตอนพิเศษ ๒๒ ง, ๓๑ มกราคม ๒๕๕๑

[11] ราชกิจจานุเบกษา, ประกาศ แต่งตั้งประธานสภาผู้แทนราษฎร เล่ม ๑๒๕, ตอนพิเศษ ๘๒ ง, ๑๖ พฤษภาคม ๒๕๕๑

[12] ราชกิจจานุเบกษา, พระราชกฤษฎีกา ยุบสภาผู้แทนราษฎร พ.ศ. ๒๕๕๔ เล่ม ๑๒๘, ตอนที่ ๓๓ ก, ๑๐ พฤษภาคม ๒๕๕๔

[14] ราชกิจจานุเบกษา, ประกาศ แต่งตั้งประธานและรองประธานสภาผู้แทนราษฎร เล่ม ๑๒๘, ตอนพิเศษ ๘๕ ง , ๒ สิงหาคม พ.ศ. ๒๕๕๔, หน้า ๑

[15] พระบรมราชโองการ ประกาศ แต่งตั้งประธานและรองประธานสภาผู้แทนราษฎร

[16] "ประกาศ แต่งตั้งประธานและรองประธานสภาผู้แทนราษฎร" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 140 (พิเศษ 161 ง): 1. 2023-07-07. สืบค้นเมื่อ 2023-07-07.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[a]

[10]

[11]

[b]

[12]

[13]

[14]