สงครามโลกครั้งที่สองในยูโกสลาเวีย

ปฏิบัติการทางทหารในสงครามโลกครั้งที่สองในยูโกสลาเวียได้เริ่มต้นขึ้นเมื่อวันที่ 6 เมษายน ค.ศ. 1940 เมื่อราชอาณาจักรยูโกสลาเวียได้ถูกยึดครองอย่างรวดเร็วโดยกองทัพฝ่ายอักษะและได้ถูกแบ่งแยกออกจากกันระหว่างเยอรมนี อิตาลี ฮังการี บัลแกเรีย และเครือข่ายการปกครอง ต่อมาภายหลัง สงครามการปลดปล่อยแบบกองโจรเป็นการสู้รบเพื่อต่อกรกับกองกำลังการยึดครองของฝ่ายอักษะและรัฐบาลหุ่นเชิดที่พวกเขาได้ก่อตั้งขึ้น รวมทั้งรัฐเอกราชโครเอเชียและรัฐผู้พิทักษ์แห่งเซอร์เบีย โดยสันนิบาติแห่งคอมมิวนิสต์แห่งยูโกสลาเวีย(KPJ)-ได้นำเหล่าผู้นิยมระบอบสาธารณรัฐ พลพรรคยูโกสลาเวีย ในเวลาเดียวกัน สงครามกลางเมืองหลายฝ่ายได้เกิดขึ้นระหว่างพลพรรคของพรรคคอมมิวนิสต์ยูโกสลาเวีย, ชาวเซิร์บผู้นิยมกษัตริย์ เชทนิกส์ (Chetniks), ชาวโครเอเชียผู้นิยมฟาสซิสต์ อูสตาซี (Ustaše) และผู้พิทักษ์บ้านเกิด (Home Guard) เช่นเดียวกันกับทหารผู้พิทักษ์บ้านเกิดสโลวีน

สงครามโลกครั้งที่สองในยูโกสลาเวีย
ส่วนหนึ่งของ สงครามโลกครั้งที่สอง
หมุนตามนาฬิกาจากบนซ้าย: อานเต ปาเวลิช ได้เข้าพบอดอล์ฟ ฮิตเลอร์ที่แบร์กฮอฟ, สเตจปาน ฟิลิโพวิก ถูกแขวนคอโดยกองกำลังยึดครอง, เดรซา มิเฮลโรวิก ได้ให้ขวัญกำลังใจแก่ทหารของเขา, กลุ่มของเชทนิกส์ กับทหารเยอรมันในหมู่บ้านเซอร์เบีย, ยอซีป บรอซ ตีโต กับสมาชิกของภารกิจอังกฤษ
วันที่ 6 เมษายน ค.ศ. 1941 – 15 พฤษภาคม ค.ศ. 1945 (4 ปี 1 เดือน 1 สัปดาห์ 2 วัน) สถานที่ ยูโกสลาเวีย ผล ฝ่ายสัมพันธมิตรได้รับชัยชนะ ความปราชัยของนาซีเยอรมนีในคาบสมุทรบอลข่าน ความปราชัยและถูกโค่นอำนาจของรัฐเอกราชโครเอเชีย, รัฐผู้พิทักษ์แห่งเซอร์เบีย, เชทนิกส์ และอื่นๆที่ให้ความร่วมมือแก่ฝ่ายอักษะ การสถาปนาก่อตั้งสหพันธ์สาธารณรัฐสังคมนิยมยูโกสลาเวีย
คู่สงคราม
เมษายน 1941: เยอรมนี อิตาลี ราชอาณาจักรฮังการี	เมษายน 1941: ยูโกสลาเวีย
1941–43: Germany อิตาลี NDH VNS CG ราชอาณาจักรฮังการี บัลแกเรีย แอลเบเนีย Pećanac Chetniks	1941–43: เชทนิกส์ Supported by: สหราชอาณาจักร สหรัฐ	1941–43: พลพรรค Supported by: สหภาพโซเวียต
1943–45: เยอรมนี NDH VNS (until 1944) CG (until 1944) ราชอาณาจักรฮังการี บัลแกเรีย (until 1944) แอลเบเนีย (until 1944) ผู้พิทักษ์บ้านเกิดสโลวีน เชทนิกส์		1943–45: พลพรรค สหราชอาณาจักร สหภาพโซเวียต (1944–45) Bulgaria (1944–45) Albania (1944–45) สหรัฐ (limited involvement)
ผู้บังคับบัญชาและผู้นำ
มักซีมีเลียน ฟอน ไวชส์ Alexander Löhr  (เชลย) Edmund Glaise von Horstenau Mario Roatta มิกโลช โฮร์ตี อานเต ปาเวลิช Slavko Kvaternik Milan Nedić Sekula Drljević Kosta Pećanac  † Leon Rupnik Bogdan Filov Xhemo Hasa †	Dušan Simović Danilo Kalafatović เดรซา มิเฮลโรวิก Ilija Trifunović-Birčanin Dobroslav Jevđević Pavle Đurišić  Momčilo Đujić Zaharije Ostojić  Petar Baćović  Vojislav Lukačević Jezdimir Dangić	ยอซีป บรอซ ตีโต Mihajlo Apostolski Milovan Đilas Aleksandar Ranković Kosta Nađ Peko Dapčević Koča Popović Petar Drapšin Svetozar Vukmanović Tempo Arso Jovanović Sava Kovačević † Ivan Gošnjak Boris Kidrič Franc Rozman Stane † ฟิโอดอร์ ตอลบูคิน Vladimir Stoychev
กำลัง
300,000 (1944) 321,000 (1943) 170,000 (1943) 130,000 (1945) 40,000 (1943) 70,000 (1943) 12,000 (1944)	93,000 (1943)	100,000 (1943) 800,000 (1945) 580,000 (1944)
ความสูญเสีย
Germany: 19,235 killed 14,805 missing; Italy: 9,065 killed 15,160 wounded 6,306 missing; NDH: 99,000 killed		Partisans: 245,549 killed 399,880 wounded 31,200 died from wounds 28,925 missing
Civilians killed: ~514,000–581,000 Total Yugoslav casualties: ~850,000–1,200,000 a ^ Axis puppet regime established on occupied Yugoslav territory b ^ Resistance movement. Engaged in collaboration with Axis forces from mid-1942 onward, lost official Allied support in 1943. Full names: initially "Chetnik Detachments of the Yugoslav Army", then "Yugoslav Army in the Fatherland". c ^ Casualties in the Balkan area, including Greece, from April 1941 to January 1945 d ^ Including casualties in the April invasion of Yugoslavia

ทั้งพลพรรคยูโกสลาเวียและกลุ่มเคลื่อนไหวเชทนิกส์ในช่วงแรกนั้นได้ต่อต้านการยึดครอง อย่างไรก็ตาม ภายหลังในปี ค.ศ. 1941 เชทนิกส์ได้ขยายตัวอย่างกว้างขวางและร่วมมืออย่างเป็นระบบกับกองกำลังการยึดครองของอิตาลีจนกระทั่งอิตาลียอมจำนน และยังมีกองกำลังเยอรมันและอูสตาซี ฝ่ายอักษะได้วางแผนในการโจมตีที่หมายจะทำลายพลพรรค การจะทำเช่นนั้นได้ใกล้เข้ามาในช่วงฤดูหนาวและฤดูใบไม้ผลิในปี ค.ศ. 1943

แม้ว่าจะต้องประสบความปราชัย พลพรรคยังคงเป็นกองกำลังที่ได้รับความน่าเชื่อถือ ได้รับการยอมรับจากฝ่ายสัมพันธมิตรตะวันตกและได้วางรากฐานสำหรับรัฐยูโกสลาเวียหลังสงคราม ด้วยการสนับสนุนทางด้านยุทธภัณฑ์ทางทหารและอำนาจเหนือน่านฟ้าของฝ่ายสัมพันธมิตรตะวันตก และกลุ่มทหารโซเวียตในการรุกเบลเกรด ในที่สุด พลพรรคก็ได้รับชัยชนะและควบคุมทั้งประเทศและบริเวณชายแดนของอิตาลีและออสเตรีย

ด้วยจำนวนผู้เสียชีวิตในสงครามนั้นมีมากมายมหาศาล จำนวนเหยื่อสงครามยังคงมีการถกเถียงกัน แต่โดยทั่วไปแล้วได้มีการเห็นพ้องกันว่า มีจำนวนอย่างน้อยหนึ่งล้านคน เหยื่อที่ไม่ได้เกี่ยวข้องกับการสู้รบรวมทั้งประชากรชาวยิวส่วนใหญ่ของประเทศ,มีจำนวนหลายคนล้วนเสียชีวิตในค่ายกักกันและค่ายมรณะ (เช่น Jasenovac, Banjica) ได้ดำเนินโดยเครือข่ายการปกครอง

ระบอบการปกครองโครเอเชียอูสตาซีนั้นได้ก่อให้เกิดการฆ่าล้างเผ่าพันธุ์ต่อชาวเซิร์บ, ชาวโรมานี และชาวโครแอต ส่วนเชทนิกส์ของชาวเซิร์บนั้นได้กระทำการไล่ล่าในการฆ่าล้างเผ่าพันธุ์ต่อชาวมุสลิมและชาวโครเอเชียและชาวเซิร์บผู้นิยมพลพรรค และเจ้าหน้าที่ชาวอิตาลีผู้ยึดครองก็ได้กระทำการไล่ล่าทำลายล้างต่อชาวสโลวีนและชาวโครแอต ส่วนกองทัพเวร์มัคท์ได้ดำเนินการสังหารหมู่ต่อพลเรือนจำนวนมากเพื่อแก้แค้นจากการเคลื่อนไหวต่อต้าน เช่น การสังหารหมู่ Kragujevac ทหารฮังการีที่ยึดครองได้ทำการสังหารหมู่พลเรือน (ส่วนใหญ่เป็นชาวเซิร์บและชาวยิว) ในช่วงการโจมตีที่สำคัญทางตอนใต้ของ Bačka, ภายใต้ข้ออ้างสำหรับการเคลื่อนไหวต่อต้าน

ในที่สุด ในช่วงระหว่างนั้นและภายหลังขั้นตอนสุดท้ายของสงคราม เจ้าหน้าที่ยูโกสลาเวียและทหารพลพรรคก็ได้ดำเนินการตอบโต้รวมทั้งการขับไล่เนรเทศประชากรชาว Danube Swabian บังคับให้เดินขบวนเป็นแถวและประหารชีวิตนับพันของทหารเชลยศึกและพลเรือนก็หลบหนีจากการโจมตีของพวกเขา (การส่งกลับคืน Bleiburg) การกระทำโหดร้ายกับชาวอิตาลีในอิสเตรียและกวาดล้างชาวเซิร์บ ชาวฮังการีและชาวเยอรมันที่มีความเกี่ยวข้องกับกองกำลังฟาสซิสต์