สงครามกลางเมืองรัสเซีย
สงครามกลางเมืองรัสเซีย[k] (7 พฤศจิกายน ค.ศ. 1917 — 16 มิถุนายน ค.ศ. 1923) เป็นความขัดแย้งทางการเมืองที่ต่อสู้กันหลายฝ่ายในพื้นที่จักรวรรดิรัสเซียเดิม ซึ่งเหตุการณ์เริ่มต้นจากการล้มล้างอำนาจรัฐบาลชั่วคราวรัสเซียที่เป็นประชาธิปไตยสังคมนิยมในระหว่างการปฏิวัติเดือนตุลาคม โดยมีหลายฝ่ายที่ประสงค์จะแย่งชิงอำนาจเพื่อกำหนดอนาคตทางการเมืองของรัสเซีย ผลที่ตามมาจากความขัดแย้งนี้นำไปสู่การก่อตั้งสหพันธ์สาธารณรัฐสังคมนิยมโซเวียตรัสเซียและสหภาพโซเวียตในภายหลังในพื้นที่ส่วนใหญ่ของอดีตจักรวรรดิ สงครามกลางเมืองถือเป็นจุดสิ้นสุดของการปฏิวัติรัสเซียและเป็นหนึ่งในเหตุการณ์สำคัญที่เกิดขึ้นในคริสต์ศวรรษที่ 20
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
ระบอบราชาธิปไตยรัสเซียยุติลงหลังการสละราชสมบัติของซาร์นีโคไลที่ 2 ในระหว่างการปฏิวัติเดือนกุมภาพันธ์ และประเทศเข้าสู่สถานะรัฐทวิอำนาจ ซึ่งความตึงเครียดของอำนาจควบคู่สิ้นสุดลงเมื่อเกิดการปฏิวัติเดือนตุลาคมที่นำโดยบอลเชวิค โดยได้ล้มล้างอำนาจของรัฐบาลชั่วคราวของสาธารณรัฐรัสเซียใหม่ บอลเชวิคเข้ายึดอำนาจโดยไม่ได้รับการรับรองในระดับสากลและสถานการณ์ภายในประเทศจุดประกายให้เกิดสงครามกลางเมือง ซึ่งสองกองกำลังที่ใหญ่ที่สุดประกอบด้วย กองทัพแดงที่ต่อสู้เพื่อการก่อตั้งรัฐสังคมนิยมซึ่งนำโดยบอลเชวิคของวลาดีมีร์ เลนิน และกองกำลังพันธมิตรอย่างหลวม ๆ ที่เรียกขานกันว่ากองทัพขาว ซึ่งเป็นแนวหลักของฝ่ายการเมืองที่ต่อต้านบอลเชวิคทั้งฝ่ายขวาและฝ่ายซ้าย นอกจากนี้ยังมีกลุ่มสังคมนิยมที่ขัดแย้งกับบอลเชวิค โดยเฉพาะอย่างยิ่งกลุ่มอนาธิปไตยยูเครนมัคนอวช์ชีนาและพรรคปฏิวัติสังคมนิยมฝ่ายซ้าย เช่นเดียวกันกับกองทัพเขียวซึ่งไม่ฝักใฝ่อุดมการณ์ใด ๆ ต่อต้านบอลเชวิค ขบวนการขาว และการแทรกแซงของต่างชาติ[7] มีทั้งหมดสิบสามชาติที่เข้าแทรกแซงประเทศเพื่อต่อต้านกองทัพแดง โดยที่โดดเด่นคือการแทรกแซงของฝ่ายสัมพันธมิตร ซึ่งมีเป้าประสงค์หลักคือการสร้างแนวรบด้านตะวันออกของสงครามโลกครั้งที่หนึ่งอีกครั้ง สามชาติมหาอำนาจกลางได้เข้าแทรกแซงรัสเซียเช่นกัน เพื่อคานกับการแทรกแซงของฝ่ายสัมพันธมิตร โดยมีเป้าประสงค์หลักในการรักษาดินแดนที่พวกเขาได้รับในสนธิสัญญาเบรสท์-ลีตอฟสก์ที่ลงนามกับรัสเซียโซเวียต
ในช่วงแรกของสงคราม บอลเชวิคสามารถรวมอำนาจควบคุมเหนือพื้นที่ส่วนใหญ่ของอดีตจักรวรรดิ การลงนามในสนธิสัญญาเบรสท์-ลีตอฟสก์ ซึ่งเป็นการสงบศึกอย่างเร่งด่วนกับจักรวรรดิเยอรมัน ส่งผลให้รัสเซียถูกยึดครองดินแดนอันกว้างใหญ่ในระหว่างความโกลาหลจากการปฏิวัติ ในเดือนพฤษภาคม ค.ศ. 1918 หน่วยทหารเชโกสโลวักในรัสเซียกระทำการกบฏในไซบีเรีย ซึ่งการตอบสนองต่อเหตุการณ์นี้ ฝ่ายสัมพันธมิตรเริ่มเข้าแทรกแซงรัสเซียเหนือและไซบีเรีย และได้รวมกับกองกำลังอื่นในการจัดตั้งรัฐบาลชั่วคราวแห่งรัสเซียทั้งปวง ทำให้บอลเชวิคสูญเสียการควบคุมดินแดนเหลือเพียงพื้นที่ส่วนใหญ่ของรัสเซียยุโรปและบางส่วนของเอเชียกลาง ใน ค.ศ. 1919 กองทัพขาวดำเนินการรุกหลายแนวรบจากฝั่งตะวันออกในเดือนมีนาคม จากฝั่งใต้ในเดือนกรกฎาคม และฝั่งตะวันตกในเดือนตุลาคม อย่างไรก็ตาม การรุกของกองทัพขาวถูกตอบโต้จากการรุกกลับแนวรบด้านตะวันออก การรุกกลับแนวรบด้านใต้ และความพ่ายแพ้ของกองทัพตะวันตกเฉียงเหนือ
ในระหว่าง ค.ศ. 1919 กองทัพขาวถอยทัพและในช่วงเริ่มต้น ค.ศ. 1920 ได้ปราชัยทั้งหมดสามแนวรบ[8] แม้ว่าบอลเชวิคจะเป็นฝ่ายชนะ แต่ขอบเขตของรัฐรัสเซียนั้นลดลง อันเนื่องจากกลุ่มชาติพันธุ์ที่ไม่ใช่รัสเซียจำนวนมากถือโอกาสขณะประเทศระส่ำระสายผลักดันการประกาศเอกราชของชาติตนเอง[9] ในเดือนมีนาคม ค.ศ. 1921 ระหว่างสงครามโปแลนด์–โซเวียต ได้มีการลงนามในสนธิสัญญาสันติภาพรีกา ซึ่งแบ่งแยกดินแดนพิพาทในเบลารุสและยูเครนระหว่างสาธารณรัฐโปแลนด์กับรัสเซียโซเวียต ทางการโซเวียตพยายามที่จะรวมประเทศเอกราชทั้งหมดที่แยกตัวออกจากอดีตจักรวรรดิอีกครั้ง แต่ก็ประสบผลสำเร็จเพียงบางส่วนเท่านั้น เอสโตเนีย ฟินแลนด์ ลัตเวีย และลิทัวเนียสามารถขับไล่การบุกครองของโซเวียตได้สำเร็จ ในขณะที่ยูเครน เบลารุส (อันเป็นผลมาจากสงครามโปแลนด์–โซเวียต) อาร์มีเนีย อาเซอร์ไบจาน และจอร์เจียถูกยึดครองโดยกองทัพแดง[10][11] ในระหว่าง ค.ศ. 1921 รัสเซียโซเวียตสามารถพิชิตขบวนการชาตินิยมยูเครนและยึดครองคอเคซัส แม้ว่ายังมีการก่อการกำเริบต่อต้านบอลเชวิคในเอเชียกลางที่ดำเนินไปจนกระทั่งปลายทศวรรษ 1920[12]
กองทัพภายใต้การบัญชาการของอะเลคซันดร์ คอลชัคถูกบีบบังคับให้ล่าถอยกำลังไปทางตะวันออก กองทัพแดงรุกหน้าต่อไปทางตะวันออก แม้จะพบการต้อต้านในชีตา ยาคุต และมองโกเลีย ในแนวรบทางใต้ กองทัพแดงสามารถแยกกองทัพดอนกับกองทัพอาสาสมัครและบีบบังคับให้อพยพไปยังโนโวรอสซีสค์ในเดือนมีนาคม และไปยังไครเมียในเดือนพฤศจิกายน ค.ศ. 1920 หลังจากนั้นมีการต่อต้านบอลเชวิคเป็นระยะ ๆ เป็นเวลาหลายปีกระทั่งการล่มสลายของกองทัพขาวในยาคูเตียในเดือนมิถุนายน ค.ศ. 1923 แต่ขบวนการบาสมาชิในเอเชียกลางและดินแดนฮาบารอฟสค์ยังคงดำเนินต่อกระทั่ง ค.ศ. 1934 สงครามกลางเมืองรัสเซียสร้างความเสียหายต่อมนุษยชาติเป็นอย่างมาก โดยมีผู้เสียชีวิตจากสงครามประมาณ 7 ถึง 12 ล้านคน ซึ่งส่วนใหญ่ล้วนเป็นพลเมืองทั้งสิ้น[13]
เชิงอรรถ แก้
- ↑ เป็นฝ่ายเดียวกับบอลเชวิคจนถึงเดือนมีนาคม ค.ศ. 1918 เมื่อทั้งสองฝ่ายแตกแยกกันเนื่องจากสนธิสัญญาเบรสท์-ลีตอฟสก์ สมาชิกพรรคส่วนใหญ่หันมาต่อต้านบอลเชวิค แต่ก็ยังมีส่วนน้อยที่ยังคงเป็นพันธมิตรกับบอลเชวิคในภายหลังต่อมา
- ↑ เป็นฝ่ายเดียวกับบอลเชวิคจนถึง ค.ศ. 1919 และเป็นปรปักษ์ในเวลาต่อมา
- ↑ เป็นฝ่ายเดียวกับบอลเชวิคจนถึง ค.ศ. 1920 และเป็นปรปักษ์ในเวลาต่อมา
- ↑ สนับสนุนบอลเชวิคในสงครามโปแลนด์–โซเวียต
- ↑ ในทางพฤตินัยถูกล้มล้างภายหลังการปฏิวัติบอลเชวิคในเดือนพฤศจิกายน ค.ศ. 1917 แต่แท้จริงแล้วถูกยกเลิกอย่างเป็นทางการในเดือนมกราคม ค.ศ. 1918 หลังจากการยุบสภาร่างรัฐธรรมนูญ
- ↑ สงครามกลางเมืองฟินแลนด์
- ↑ สนับสนุนโปแลนด์ในสงครามโปแลนด์–โซเวียต
- ↑ กองทัพญี่ปุ่นยังคงอยู่ในซาฮาลินเหนือจนถึง ค.ศ. 1925
- ↑ ขบวนการบาสมาชิ
- ↑ แม้ว่าสงครามหลักจะยุติลงตั้งแต่วันที่ 25 ตุลาคม ค.ศ. 1922 แต่ยังคงมีกบฏต่อต้านบอลเชวิคดำเนินต่อไปในเอเชียกลางและตะวันออกไกลตลอดช่วงทศวรรษ 1920 ถึงทศวรรษ 1930
- ↑ รัสเซีย: Гражданская война в России, อักษรโรมัน: Grazhdanskaya voyna v Rossii
อ้างอิง แก้
- ↑ Mawdsley, Evan (2007). The Russian Civil War. New York: Pegasus Books. ISBN 9781681770093.
- ↑ Последние бои на Дальнем Востоке. М., Центрполиграф, 2005.
- ↑ Bullock, David (2008). The Russian Civil War 1918–22. Oxford: Osprey Publishing. ISBN 978-1-84603-271-4. เก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 28 July 2020. สืบค้นเมื่อ 26 December 2017.
- ↑ Erickson 1984, p. 763.
- ↑ Belash, Victor & Belash, Aleksandr, Dorogi Nestora Makhno, p. 340
- ↑ Damien Wright, Churchill's Secret War with Lenin: British and Commonwealth Military Intervention in the Russian Civil War, 1918–20, Solihull, UK, 2017, pp. 394, 526–528, 530–535; Clifford Kinvig, Churchill's Crusade: The British Invasion of Russia 1918–1920, London 2006, ISBN 1-85285-477-4, p. 297; Timothy Winegard, The First World Oil War, University of Toronto Press (2016), p. 229
- ↑ Russian Civil War เก็บถาวร 26 สิงหาคม 2009 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน Encyclopædia Britannica Online 2012
- ↑ Leggett 1981, p. 184; Service 2000, p. 402; Read 2005, p. 206.
- ↑ Hall 2015, p. 83.
- ↑ Lee 2003, pp. 84, 88.
- ↑ Goldstein 2013, p. 50.
- ↑ Hall 2015, p. 84.
- ↑ Mawdsley 2007, p. 287. sfn error: multiple targets (2×): CITEREFMawdsley2007 (help)
บรรณานุกรม แก้
- Allworth, Edward (1967). Central Asia: A Century of Russian Rule. New York: Columbia University Press. OCLC 396652.
- Avrich, Paul (1970). Kronstadt, 1921 (ภาษาอังกฤษ). Princeton, N.J.: Princeton University Press. ISBN 0-691-08721-0. OCLC 67322.
- Avrich, Paul (2004). Kronstadt, 1921 (ภาษาสเปน). Buenos Aires: Libros de Anarres. ISBN 9872087539.
- Andrew, Christopher; Mitrokhin, Vasili (1999). The Sword and the Shield: The Mitrokhin Archive and the Secret History of the KGB. New York: Basic Books. p. 28. ISBN 978-0465003129.
kgb cheka executions probably numbered as many as 250,000.
- Bullock, David (2008). The Russian Civil War 1918–22. Oxford: Osprey Publishing. ISBN 978-1-84603-271-4. เก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 28 July 2020. สืบค้นเมื่อ 26 December 2017.
- Calder, Kenneth J. (1976). Britain and the Origins of the New Europe 1914–1918. International Studies. Cambridge: Cambridge University Press. ISBN 978-0521208970. สืบค้นเมื่อ 2017-10-06.
- Carr, E. H. (1985). The Bolshevik Revolution 1917–1923. W. W. Norton & Company. ISBN 9780393301953.
- Chamberlin, William (1935). The Russian Revolution, 1917–1921, Volume Two. New York: The Macmillan Company.
- Chamberlin, William Henry (1987). The Russian Revolution, Volume II: 1918–1921: From the Civil War to the Consolidation of Power. Princeton, NJ: Princeton University Press. ISBN 978-1400858705. เก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 27 December 2017. สืบค้นเมื่อ 27 December 2017 – โดยทาง Project MUSE.
- Coates, W. P.; Coates, Zelda K. (1951). Soviets in Central Asia. New York: Philosophical Library. OCLC 1533874.
- Daniels, Robert V. (1993). A Documentary History of Communism in Russia: From Lenin to Gorbachev. Hanover, NH: University Press of New England. ISBN 978-0-87451-616-6.
- Daniels, Robert V. (December 1951). "The Kronstadt Revolt of 1921: A Study in the Dynamics of Revolution". American Slavic and East European Review. 10 (4): 241–254. doi:10.2307/2492031. ISSN 1049-7544. JSTOR 2492031.
- Eidintas, Alfonsas; Žalys, Vytautas; Senn, Alfred Erich (1999), Lithuania in European Politics: The Years of the First Republic, 1918–1940 (Paperback ed.), New York: St. Martin's Press, ISBN 0-312-22458-3
- Erickson, John. (1984). The Soviet High Command: A Military-Political History, 1918–1941: A Military Political History, 1918–1941. Westview Press, Inc. ISBN 978-0-367-29600-1.
- Figes, Orlando (1997). A People's Tragedy: A History of the Russian Revolution. New York: Viking. ISBN 978-0670859160.
- Gellately, Robert (2007). Lenin, Stalin, and Hitler: The Age of Social Catastrophe. New York: Knopf. ISBN 978-1-4000-4005-6.
- Goldstein, Erik (2013). The First World War Peace Settlements, 1919–1925. London: Routledge. ISBN 978-1-31-7883-678.
- Graziosi, Andrea (2007). L'URSS di Lenin e Stalin. Storia dell'Unione Sovietica 1914–1945 (ภาษาอิตาลี). Bologna: il Mulino. ISBN 978-88-15-13786-9.
- Grebenkin, I.N. (2017). "The Disintegration of the Russian Army in 1917: Factors and Actors in the Process". Russian Studies in History. 56 (3): 172–187. doi:10.1080/10611983.2017.1392213. S2CID 158643095.
- Hall, Richard C. (2015). Consumed by War: European Conflict in the 20th Century. Lexington: University Press of Kentucky. ISBN 978-0-81-3159-959.
- Haupt, Georges & Marie, Jean-Jacques (1974). Makers of the Russian revolution. London: George Allen & Unwin. ISBN 978-0801408090.
- Holquist, Peter (2002). Making War, Forging Revolution: Russia's Continuum of Crisis, 1914–1921. Cambridge: Harvard University Press. ISBN 0-674-00907-X.
- Kenez, Peter (1977). Civil War in South Russia, 1919–1920: The Defeat of the Whites. Berkeley: University of California Press. ISBN 978-0520033467.
- Kenez, Peter (2004a). Red Attack, White Resistance; Civil War in South Russia 1918. Washington, DC: New Academia Publishing. ISBN 9780974493442.
- Kenez, Peter (2004b). Red Advance, White Defeat: Civil War in South Russia 1919–1920. Washington, DC: New Academia Publishing. ISBN 9780974493459.
- Kinvig, Clifford (2006). Churchill's Crusade: The British Invasion of Russia, 1918–1920. London: Hambledon Continuum. ISBN 978-1847250216.
- Krivosheev, G. F. (1997). Soviet Casualties and Combat Losses in the Twentieth Century. London: Greenhill Books. ISBN 978-1-85367-280-4.
- Lee, Stephen J. (2003). Lenin and Revolutionary Russia. London: Routledge. ISBN 978-0-415-28718-0.
- Leggett, George (1981). The Cheka: Lenin's Political Police. Oxford: Oxford University Press. ISBN 978-0-19-822552-2.
- Lowe, Norman (2002). Mastering Twentieth Century Russian History. Palgrave. ISBN 9780333963074.
- Mawdsley, Evan (2007). The Russian Civil War. New York: Pegasus Books. ISBN 978-1681770093.
- Overy, Richard (2004). The Dictators: Hitler's Germany and Stalin's Russia. New York: W.W. Norton & Company. ISBN 978-0-393-02030-4.
- Rakowska-Harmstone, Teresa (1970). Russia and Nationalism in Central Asia: The Case of Tadzhikistan. Baltimore: Johns Hopkins Press. ISBN 978-0801810213.
- Read, Christopher (1996). From Tsar to Soviets. Oxford: Oxford University Press. ISBN 978-0195212419.
- Read, Christopher (2005). Lenin: A Revolutionary Life. Routledge Historical Biographies. London: Routledge. ISBN 978-0-415-20649-5.
- Rosenthal, Reigo (2006). Loodearmee [Northwestern Army] (ภาษาเอสโตเนีย). Tallinn: Argo. ISBN 9949-415-45-4.
- Ryan, James (2012). Lenin's Terror: The Ideological Origins of Early Soviet State Violence. London: Routledge. ISBN 978-1-138-81568-1. เก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 11 November 2020. สืบค้นเมื่อ 15 May 2017.
- Service, Robert (2000). Lenin: A Biography. London: Macmillan. ISBN 978-0-333-72625-9.
- Smele, Jonathan D. (2016) [2015]. The 'Russian' Civil Wars, 1916–1926: Ten Years That Shook the World. Oxford University Press. ISBN 9780190613211.
- Smele, Jonathan D. (2015). Historical Dictionary of the Russian Civil Wars, 1916–1926 (2 Vol.). Rowman & Littlefield. ISBN 9781442252813.
- Stewart, George (2009). The White Armies of Russia A Chronicle of Counter-Revolution and Allied Intervention. Naval & Military Press. ISBN 978-1847349767.
- Smith, David A.; Tucker, Spencer C. (2014). "Faustschlag, Operation". World War I: The Definitive Encyclopedia and Document Collection. Santa Barbara, CA: ABC-CLIO. pp. 554–555. ISBN 978-1851099658. เก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 15 February 2017. สืบค้นเมื่อ 27 December 2017.
- Thompson, John M. (1996). A Vision Unfulfilled. Russia and the Soviet Union in the Twentieth Century. Lexington, MA. ISBN 978-0669282917.
- Volkogonov, Dmitri (1996). Trotsky: The Eternal Revolutionary. Translated and edited by Harold Shukman. London: HarperCollins Publishers. ISBN 978-0002552721.
- Werth, Nicolas; Bartosek, Karel; Panne, Jean-Louis; Margolin, Jean-Louis; Paczkowski, Andrzej; Courtois, Stephane (1999). Black Book of Communism: Crimes, Terror, Repression. Harvard University Press. ISBN 0-674-07608-7.
- Wheeler, Geoffrey (1964). The Modern History of Soviet Central Asia. New York: Frederick A. Praeger. OCLC 865924756.
หนังสืออ่านเพิ่ม แก้
- Acton, Edward, V. et al. eds. Critical companion to the Russian Revolution, 1914–1921 (Indiana UP, 1997).
- Brovkin, Vladimir N. (1994). Behind the Front Lines of the Civil War: Political Parties and Social Movements in Russia, 1918–1922. Princeton UP. excerpt เก็บถาวร 28 กรกฎาคม 2020 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน
- Dupuy, T. N. The Encyclopedia of Military History (many editions) Harper & Row Publishers.
- Ford, Chris. "Reconsidering the Ukrainian Revolution 1917–1921: The Dialectics of National Liberation and Social Emancipation." Debatte 15.3 (2007): 279–306.
- Peter Kenez. Civil War in South Russia, 1918: The First Year of the Volunteer Army (U of California Press, 1971).
- Lincoln, W. Bruce. Red victory: A history of the Russian Civil War (1989).
- Luckett, Richard. The White Generals: An Account of the White Movement and the Russian Civil War (Routledge, 2017).
- Marples, David R. Lenin's Revolution: Russia, 1917–1921 (Routledge, 2014).
- Moffat, Ian, ed. The Allied Intervention in Russia, 1918–1920: The Diplomacy of Chaos (2015)
- Polyakov, Yuri. The Civil War in Russia: Its Causes and Significance (Novosti, 1981).
- Serge, Victor. Year One of the Russian Revolution (Haymarket, 2015).
- Smele, Jonathan D. "Still Searching for the 'Third Way': Geoffrey Swain's Interventions in the Russian Civil Wars". Europe-Asia Studies 68.10 (2016): 1793–1812. doi:10.1080/09668136.2016.1257094.
- Smele, Jonathan D. "'If Grandma had Whiskers...': Could the Anti-Bolsheviks have won the Russian Revolutions and Civil Wars? Or, the Constraints and Conceits of Counterfactual History." Revolutionary Russia (2020): 1–32. doi:10.1080/09546545.2019.1675961.
- Stewart, George. The White Armies of Russia: A Chronicle of Counter-Revolution and Allied Intervention (2008) excerpt เก็บถาวร 27 มิถุนายน 2015 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน
- Stone, David R. "The Russian Civil War, 1917–1921," in The Military History of the Soviet Union.
- Swain, Geoffrey (2015). The Origins of the Russian Civil War excerpt เก็บถาวร 28 กรกฎาคม 2020 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน
แหล่งข้อมูลปฐมภูมิ แก้
- Butt, V. P., et al., eds. The Russian Civil War: Documents from the Soviet Archives (Springer, 2016).
- McCauley, Martin, ed. The Russian Revolution and the Soviet State 1917–1921: Documents (Springer, 1980).
- Murphy, A. Brian, ed. The Russian Civil War: Primary Sources (Springer, 2000) online review เก็บถาวร 27 มิถุนายน 2020 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน
แหล่งข้อมูลอื่น แก้
- Newsreels about Russian Civil War // Net-Film Newsreels and Documentary Films Archive
- Sumpf, Alexandre: Russian Civil War, in: 1914–1918 online. International Encyclopedia of the First World War.
- Mawdsley, Evan: International Responses to the Russian Civil War (Russian Empire), in: 1914–1918 online. International Encyclopedia of the First World War.
- Read, Christopher: Revolutions (Russian Empire), in: 1914–1918 online. International Encyclopedia of the First World War.
- Peeling, Siobhan: War Communism, in: 1914–1918 online. International Encyclopedia of the First World War.
- Beyrau, Dietrich: Post-war Societies (Russian Empire), in: 1914–1918 online. International Encyclopedia of the First World War.
- Brudek, Pawe³: Revolutions (East Central Europe), in: 1914–1918 online. International Encyclopedia of the First World War.
- Melancon, Michael S.: Social Conflict and Control, Protest and Repression (Russian Empire), in: 1914–1918 online. International Encyclopedia of the First World War.
- Russian Revolution and Civil War archive at libcom.org/library เก็บถาวร 7 กันยายน 2014 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน
- "BBC History of the Russian Revolution" (3 February 2007)
- "Russian Civil War" (Spartacus History, downloaded 3 January 2006)
- "Russian Civil War 1918–1920" (On War website, downloaded 4 January 2006)
- "Civil War of 1917–1922 at Encyclopedia of Russian History (3 February 2007)
 | บทความสหภาพโซเวียตนี้ยังเป็นโครง คุณสามารถช่วยวิกิพีเดียได้โดยการเพิ่มเติมข้อมูล |