วัดโพธิ์ปฐมาวาส

วัดโพธิ์ปฐมาวาส เป็นพระอารามหลวงชั้นตรีชนิดสามัญ สังกัดคณะสงฆ์มหานิกาย ตั้งอยู่ในตำบลบ่อยาง อำเภอเมืองสงขลา จังหวัดสงขลา มีเนื้อที่จำนวน 7 ไร่ 3 งาน 22.4 ตารางวา

วัดโพธิ์ปฐมาวาส
ชื่อสามัญ	วัดโพธิ์ปฐมาวาส, วัดโพ, วัดโภค์,
ที่ตั้ง	ตำบลบ่อยาง อำเภอเมืองสงขลา จังหวัดสงขลา
ประเภท	พระอารามหลวงชั้นตรีชนิดสามัญ
นิกาย	มหานิกาย
ส่วนหนึ่งของสารานุกรมพระพุทธศาสนา

ประวัติ

วัดโพธิ์ปฐมาวาสตั้งวัดเมื่อ พ.ศ. 2200 ในสมัยของสมเด็จพระนารายณ์มหาราช ไม่ปรากฏหลักฐานว่าใครเป็นผู้สร้าง บริเวณเดิมของวัดเป็นตลาดนัดเรียกว่า สถานที่ค้าโภค์ จึงเรียกวัดนี้ว่า วัดโภค์ ต่อมาได้เพี้ยนเป็นวัดโพธิ์ และในสมัยพระครูสังฆโศภน (อดีตเจ้าอาวาส) ได้เปลี่ยนชื่อเป็น "วัดโพธิ์ปฐมาวาส" วัดนี้เป็นวัดที่ที่เจ้าเมืองสงขลาได้เป็นผู้สร้างในบางส่วนและปฏิสังขรณ์สืบต่อกันมา นับตั้งแต่พระยาศรีสมบัติจางวาง (บุญชิ้น ณ สงขลา) เป็นผู้สร้างอุโบสถและศาลาการเปรียญ (โรงธรรม) ในรัชกาลของพระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัย

ต่อมาในรัชกาลพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว เจ้าพระยาวิเชียรคีรี (บุญสังข์ ณ สงขลา) ผู้สำเร็จราชการเมืองสงขลา ได้มาบูรณปฏิสังขรณ์สิ้นเงินไป 361 เหรียญ และในรัชกาลพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัวได้มีการบูรณปฏิสังขรณ์ครั้งใหญ่อีกครั้งหนึ่ง กรมศิลปากรได้ขึ้นทะเบียนเป็นโบราณสถานภายในวัดไว้เมื่อ พ.ศ. 2528 และได้ยกฐานะเป็นพระอารามหลวงเมื่อ พ.ศ. 2546

เสนาสนะและปูชนียวัตถุ

สิ่งก่อสร้างและเสนาสนะ ได้แก่ เจดีย์ 3 องค์ ซึ่งประดิษฐานอยู่ด้านหน้าอุโบสถ ไม่ปรากฏหลักฐานนามผู้สร้าง สันนิษฐานว่าสร้างขึ้นในสมัยรัตนโกสินทร์ หรือราว ๆ พุทธศตวรรษที่ 24–25 เพราะพิจารณาจากระบบฐานรองรับองค์ระฆังไม่เป็นระบบอย่างในอดีต แสดงให้เห็นถึงรูปแบบเฉพาะถิ่น ภายในองค์เจดีย์ประธาน มีพระบรมธาตุบรรจุอยู่ในผอบทองคำประดิษฐานในบุษบกสำริด เจดีย์ที่ 2 บรรจุพระธรรม และองค์ที่ 3 บรรจุพระพุทธรูป กรมศิลปากรสันนิษฐานว่าสร้างในสมัยรัตนโกสินทร์ตอนต้น พระอุโบสถ กว้าง 13.19 เมตร ยาว 20.49 เมตร หลังคาทรงไทยชั้นเดียว มุงกระเบื้องเคลียบดินเผาสีแดง ไม่มีช่อฟ้า ใบระกา มีเพียงชั่วและเหงาปั้นลม หน้าบันตกแต่งด้วยลวดลายปูนปั้นรูปพานวางซ้อนกัน 2 ชั้น รองรับพระอภิธรรมปิฎก ภายในมีจิตรกรรมฝาผนังภาพเทพชุมนุม พระอาทิตย์ทรงรถ นรกภูมิและภาพปริศนาธรรม และศาลาการเปรียญสร้างเมื่อ พ.ศ. 2360 โดยพระยาศรีสมบัติจางวาง (บุญชิ้น ณ สงขลา)

ปูชนียวัตถุมี พระพุทธรูปประธานในอุโบสถเป็นพระพุทธรูปปางมารวิชัย ศิลปะรัตนโกสินทร์ตอนต้นเป็นศิลปะของช่างท้องถิ่น มีพุทธลักษณะคือ พระพักตร์ใหญ่ยาว ลักษณะอย่างหุ่น พระขนงโก่งโค้ง มุมพระโอษฐ์ยกขึ้นเล็กน้อย พระกรรณใหญ่ เม็ดพระเกศามีขนาดเล็ก รัศมีเป็นเปลวสูง พระอังสาทั้ง 2 ข้าง ยกตั้งขึ้นระนาบกับพื้น ครองจีวรห่มเฉียง เรียบ มีชายสังฆาฏิขนาดใหญ่พาดอยู่ที่พระอังสาข้างซ้ายตกลงมาตรงกลางพระวรกาย ลงมาถึงพระนาภีปลายตัดตรง พระชงฆ์มีขนาดใหญ่หนา