วรรณกรรมเยาวชน

วรรณกรรมเยาวชน (อังกฤษ: Young-adult fiction; บางครั้งเรียกย่อว่า YA fiction หรือ YA) เป็นนวนิยาย หรือ เรื่องสั้น ที่เขียนขึ้นสำหรับกลุ่มผู้อ่านที่มีอายุโดยประมาณระหว่าง 12-18 ปี ซึ่งมีลักษณะเฉพาะตัวที่แตกต่างจากวรรณกรรมสำหรับวัยอื่น คือวรรณกรรมสำหรับผู้ใหญ่ วรรณกรรมยุวชน และวรรณกรรมเด็ก ตัวละครหลักของวรรณกรรมเยาวชนมักเป็นวัยรุ่น มีส่วนน้อยที่ใช้ตัวเอกเป็นผู้ใหญ่หรือเด็ก เนื้อหามักเกี่ยวข้องกับสิ่งที่พึงประสบด้วยวัยและประสบการณ์ของตัวเอกของนวนิยายนั้น ๆ ส่วนเนื้อหาของเรื่องอาจครอบคลุมลักษณะของนวนิยายหลากหลายประเภท แต่มักเน้นไปที่ประเด็นซึ่งท้าทายความเป็นวัยรุ่น รวมไปถึงนวนิยายประเภทการเปลี่ยนผ่านของวัย (coming of age) นอกเหนือจากนี้แล้ว วรรณกรรมเยาวชนก็มีลักษณะพื้นฐานเช่นเดียวกับนวนิยายประเภทอื่น ๆ ทั้งเรื่องของตัวละคร พล็อต ฉาก แนวทางของเรื่อง และวิธีการเล่าเรื่อง

ประวัติ

ผู้ให้ความสำคัญแก่กลุ่ม "วัยรุ่น" เป็นคนแรก เห็นจะได้แก่ ซาราห์ ทริมเมอร์ ซึ่งเขียนอธิบายความถึง "ผู้ใหญ่ในวัยเยาว์" (Young Adulthood) อันเป็นกลุ่มคนที่มีอายุระหว่าง 14 ถึง 21 ปี แต่วงการวรรณกรรมในยุคคริสต์ศตวรรษที่ 19 ยังไม่ได้ให้ความสำคัญแก่กลุ่มผู้อ่านในวัยนี้มากนัก ถึงกระนั้นก็มีหนังสือหลายเล่มที่เขียนขึ้นในยุคคริสต์ศตวรรษที่ 19 ที่ดึงดูดผู้อ่านกลุ่มนี้ เช่น ครอบครัวโรบินสัน โอลิเวอร์ ทวิสต์ อลิซท่องแดนมหัศจรรย์ สี่ดรุณี ทอม ซอเยอร์ เกาะมหาสมบัติ และ เมาคลีลูกหมาป่า เป็นต้น

การจัดกลุ่มผู้อ่านวรรณกรรมยุคใหม่เริ่มเห็นความสำคัญของกลุ่มเยาวชน ในราวคริสต์ทศวรรษที่ 1950 ซึ่งบรรดาสำนักพิมพ์และนักเขียนเริ่มผลิตงานเพื่อกลุ่มผู้อ่านกลุ่มนี้ ขณะเดียวกันก็มีการแบ่งแยกวรรณกรรมสำหรับผู้ใหญ่ และสำหรับเด็ก ชัดเจนขึ้น

รางวัลด้านวรรณกรรมเยาวชน

มีการมอบรางวัลสำหรับวรรณกรรมเยาวชนเป็นการเฉพาะหลายรายการ เช่น Michael L. Printz Award ซึ่งเริ่มตั้งแต่ปี ค.ศ. 1930 ดำเนินการโดย Young Adult Library Services Association (YALSA), รางวัล Margaret A. Edwards Award โดย YALSA เช่นกัน แต่เป็นรางวัลสำหรับนักเขียนวรรณกรรมเยาวชนยอดเยี่ยม เริ่มตั้งแต่ปี ค.ศ. 1988 , รางวัล William C. Morris YA Debut Award และ Boston Globe-Horn Book Award ที่ถือว่าเป็นรางวัลที่ทรงเกียรติที่สุดสำหรับผลงานในสหรัฐอเมริกา

นอกจากนี้มีการประกวดรายการอื่นๆ ที่มีสาขาวรรณกรรมเยาวชนด้วย ได้แก่

• National Book Award สำหรับสาขาวรรณกรรมเยาวชน (Young People’s Literature)
• Los Angeles Times Book Prize สำหรับสาขานวนิยายเยาวชน (Young Adult Fiction)
• Edgar Allan Poe Award สำหรับสาขานวนิยายเยาวชนยอดเยี่ยม (Best Young Adult Novel)
• Royal Society Prize สำหรับสาขาหนังสือวิทยาศาสตร์เยาวชน (Junior Science Book)