วิกิพีเดีย

รายพระนามข่านแห่งคาซัค

บทความรายชื่อวิกิมีเดีย

เดิมทีชาวคาซัคเป็นหนึ่งในชนเผ่าเร่ร่อนในรัฐข่านอุซเบกภายใต้การนำของแอเบิลคาเยิร์ข่าน (อาบูลไฆร์ฆอน, อุซเบก: Abulxayrxon), ซึ่งอพยพมาจากทางตะวันออกเฉียงเหนือของ สมาพันธรัฐคูมัน-คิปชัก (แดชเตเคปชอค, เปอร์เซีย: دشت قبچاق; Dasht-e Qebčâq) ทางใต้สู่ มา วาราอุน-นาห์รในทศวรรษ 1430 ถึง 1440s และโจมตีบางส่วนของจักรวรรดิติมูริด[1] ผู้นำเผ่าทั้ง 2 คนได้แก่เคเรย์และฌาเนอเบคผู้สืบเชื้อสายจากอูเริสข่านและเจงกิสข่านตัดสินใจที่จะแยกออกจากแอเบิลคาเยิร์ข่าน เหล่าผู้ติดตามเคเรย์และฌาเนอเบคเป็นที่รู้จักในนาม อุซเบก-คาซัค, คาซัค เป็นคำภาษาเติร์กซึ่งแปลว่า "คนเร่ร่อน" หรือ "คนจรจัด"[1] แอเบิลคาเยิร์ข่านสิ้นพระชนม์ใน 1468, ในอีกสามทศวรรษต่อมาผู้ติดตามของเขาหลายคนเริ่มยอมรับถึงอำนาจของอุซเบก - คาซัคข่าน - เคเรย์, ฌาเนอเบค, และบุตรของเคเรย์ บูเรินเดิค[2] ใน 1500, อย่างไรก็ดี, ผู้นำคนใหม่ซึ่งเป็นที่รู้จักในนาม มูฮัมมัด ไชบอนีย์ ข่าน (อุซเบก: Muhammad Shayboniyxon) ได้รวบรวมชาวอุซเบกจำนวนมากไว้ด้วยกันภายใต้การควบคุมของเขาและอพยพไปทางใต้สู่อุซเบกิสถานในปัจจุบัน, ขณะที่ชาวอุซเบก-คาซัค, ซึ่งต่อมาถูกเรียกอย่างสั้นว่าคาซัคยังคงอยู่ในที่ราบกว้างใหญ่[2] อุซเบกยังคงถูกปกครองโดยมูฮัมมัด ไชบอนีย์ ข่านและเชื้อสายของเขา ขณะที่คาซัคถูกปกครองโดยเชื้อสายของเคเรย์และฌาเนอเบค

หลังแทวเคข่านสิ้นพระชนม์ใน 1718 อาณาจักรข่านแห่งคาซัคเริ่มเสื่อมอำนาจและไม่เป็นปึกแผ่นอีกต่อไป อาณาจักรแตกเป็น 3 กระโจมหรือฌึซ (คาซัค: Жүз; Jüz),แต่ละกระโจมเป็นอิสระต่อกันและมีข่านของตัวเอง[3] ตลอดศตวรรษที่ 18 รัสเซียยังคงขยายอิทธิพลไปสู่ดินแดนแถบนี้ในส่วนความสัมพันธ์ทางการทูตกับเหล่าข่านแห่งคาซัค, โดยเฉพาะกับกลุ่มกระโจมน้อยทางตะวันตกที่ประกาศตนสวามิภักดิ์ต่อรัสเซียและพระเจ้าซาร์ แม้ว่าคำประกาศเหล่านี้จะไม่ส่งผลกระทบที่แท้จริงเกินกว่าคำพูด[4] เมื่อเข้าสู่ศตวรรษที่ 19, อย่างไรก็ดีรัสเซียเริ่มใช้อำนาจเหนือชาวคาซัคและตำแหน่งของข่าน ชาวรัสเซียเลือกที่จะไม่แต่งตั้งข่านคนใหม่แห่งฝ่ายกระโจมกลางหลังปี ค.ศ. 1819 และยกเลิกตำแหน่งข่านในกระโจมน้อยหลังจากเชร์ฆาเซอข่านเสียชีวิตใน 1824

รัสเซียยังมีอิทธิพลในการจัดตั้งข่านสายใหม่คือ "กระโจมใน" หรือ "เบอเคย์ฌึซ" ประกอบด้วยสมาชิกของกลุ่มกระโจมน้อยซึ่งได้รับอนุญาตใน 1801 ให้ใช้ทุ่งหญ้าทางตะวันตกของแม่น้ำยูราลในดินแดนรัสเซีย ตำแหน่งข่านแห่งกระโจมในดำรงมาถึง 1845 เมื่อรัสเซียล้มล้างระบบข่าน[5]

ทศวรรษ 1840 เคเนซาเรอผู้สืบเชื้อสายจากอับเลข่าน ก่อกบฏต่อต้านการปกครองของรัสเซีย ซึ่งในเวลานี้ขยายไปทั่วส่วนใหญ่ของคาซัคสถานสมัยใหม่ เขาได้รับการยอมรับจากผู้นำคาซัคส่วนใหญ่ในชื่อเคเนซาเรอข่าน และถือได้ว่าเป็นข่านอย่างเป็นทางการในประวัติศาสตร์ของคาซัคในปัจจุบัน แม้ว่าเขาไม่เคยได้รับการยอมรับจากทางการรัสเซียเช่นนี้ แม้ว่าชาวรัสเซียจะไล่ตามเคเนซาเรอมาหลายปีทั่วทั้งที่ราบกว้างใหญ่ เขาก็ได้รับการสนับสนุนอย่างกว้างขวางจากชาวคาซัค และผลที่ตามมาก็คือสามารถหลบเลี่ยงการจับกุมได้จนถึงปี 1847 เมื่อเขาถูกประหารชีวิตในภาคเหนือของคีร์กีซสถาน[5]

นี่คือรายพระนามข่านตั้งแต่ 1456 - 1847.

พื้นที่โดยประมาณที่ครอบครองโดยชาวคาซัคทั้ง 3 กระโจมในช่วงต้นศตวรรษที่ 20
  กระโจมน้อย
  กระโจมกลาง
  กระโจมใหญ่
ข่านก่อนแตกแยกเป็น 3 กระโจม:
พระนาม รัชกาล พระนามภาษาคาซัค
เคเรย์ 1456–1473 Керей
แฌเนอเบค 1473–1480 Жәнібек
บูเรินเดิค 1480–1511 Бұрындық (Мұрындық)
คาเซิม 1511–1518 Қасым
มามาช 1518–1523 Мамаш
ทาเยิร์ 1523–1533 Тайыр
บูยดาช 1533–1534 Бұйдаш
โคฌามคูต 1534–1535 Қожамқұт
โทเคิม 1535–1537 Тоғым
ฮัคนาซาร์ 1538–1580 Хақназар
เชอไฆ 1580–1582 Шығай
แทเวียเคล 1582–1598 Тәуекел
เยเซิม 1598–1628 Есім
แฌงเกิร์ 1628–1652 Жәңгір
บาเติร์ 1652–1680 Батыр
แทวเค 1680–1715 Тәуке
คาเยิป 1715–1718 Қайып
โบลาท 1718–1729 Болат
แอเบิลแมมเบต 1729–1771 Әбілмәмбет
อาเบอไล 1771–1781 Абылай
เคเนซาเรอ 1841–1847 Кенесары
แสตมป์ของคาซัคสถานอุทิศให้แอเบิลคาเยิร์ข่าน
ข่านแห่งกระโจมน้อย
พระนาม รัชกาล พระนามภาษาคาซัค
แอเบิลคาเยิร์ 1718–1748 Әбілқайыр
นูราเลอ 1748–1786 Нұралы
เยราเลอ 1791–1794 Ералы
เยเซิม 1795–1797 Есім
ไอชูวัค 1797–1805 Айшуақ
เชร์ฆาเซอ 1812–1824 Шерғазы


ข่านแห่งโบเก:
พระนาม รัชกาล พระนามภาษาคาซัค
เบอเคย์ 1801–1815 Бөкей
เชอไฆ 1815–1823 Шығай
แฌงเกิร์ 1823–1845 Жәңгір
แสตมป์ของคาซัคสถาน เป็นรูปอาเบอไลข่าน
ข่านแห่งกระโจมกลาง:
พระนาม รัชกาล พระนามภาษาคาซัค
แซเมเค 1719–1734 Сәмеке
แอเบิลแมมเบต 1734–1771 Әбілмәмбет
อาเบอไลข่าน 1771–1781 Абылай Хан
อุแวเลี 1781–1819 Уәли
ฆูไบโดลลา 1819–1822 Ғұбайдолла
ข่านอย่างเป็นทางการองค์สุดท้ายภายใต้ จักรวรรดิรัสเซีย:
พระนาม รัชกาล พระนามภาษาคาซัค
เคเนซาเรอ 1841–1847 Кенесары
กบฏเอเชียกลาง 1916 (ru:Среднеазиатское восстание 1916 года):
พระนาม รัชกาล พระนามภาษาคาซัค
แอบเดอฆัปปาร์ ฌานโบเซินูเลอ (ru:Абдулгафар Жанбосынов) 1916–1917 Әбдіғаппар Жанбосынұлы

เชิงอรรถ แก้

  1. ↑ 1.0 1.1 Bregel, p. 44.
  2. ↑ 2.0 2.1 Bregel, p. 50.
  3. ↑ Bregel, p. 58.
  4. ↑ Bregel, p. 60.
  5. ↑ 5.0 5.1 Bregel, p. 62.

อ้างอิง แก้

  • Bregel, Yuri. A Historical Atlas of Central Asia Handbook of Oriental Studies: Part 8 Uralic & Central Asian Studies. (Leiden: Brill) 2003.
  • Zholdaspaev, S. and D. Babaev. 7 klass - Istoriia srednevekogo Kazakhstana. (Almaty: Atamura) 2003.
  • Kasymbaev, Zh. K. 8 klass - Istoriia Kazakhstana (XVIII vek-1914). (Almaty: Mektep) 2004.
  • Test materials for History of Kazakhstan
เข้าถึงจาก "https://th.wikipedia.org/w/index.php?title=รายพระนามข่านแห่งคาซัค&oldid=11314804"