รายการสาขาวิชา

บทความรายชื่อวิกิมีเดีย

รายชื่อสาขาวิชา หรือ สาขาการศึกษา (academic discipline หรือ field of study) หมายถึงสาขาความรู้ หรือ การวิจัยที่เปิดสอนในวิทยาลัยหรือมหาวิทยาลัย คำว่า สาขาวิชา ได้รับการนิยามและยอมรับโดย วารสารวิชาการที่ตีพิมพ์ผลงานวิจัย และโดยสมาคมผู้รู้ (learned societies) และโดยภาควิชาหรือคณะวิชาที่บุคคลผู้อยู่ในสาขาวิชานั้น ๆ สังกัด โดยปกติ สาขาการศึกษาต่าง ๆ มักมีสาขาย่อยหรือแขนงวิชาแตกออกไป เส้นแบ่งระหว่างสาขาย่อยมักยังมีความคลุมเครือและมีกฎเกณฑ์ที่ไม่ชัดเจน

ในยุโรปสมัยกลางซึ่งขณะนั้นยังมีการแบ่งคณะวิชาออกเป็น 4 คณะหรือสายวิชา ได้แก่เทววิทยา การแพทย์ ธรรมศาสตร์ นิติศาสตร์ และศิลปะ โดยคณะวิชาหลังมีสถานะไม่สูงเท่า 3 สาขาแรก การแบ่งสาขาวิชาในมหาวิทยาลัยสมัยนั้นมีรากสืบทอดมาจากขบวนการแยกอาณาจักรออกจากศาสนจักร (Secularization) ของมหาวิทยาลัยซึ่งเกิดขึ้นราวสมัยกลางช่วงปลายคริสต์ศตวรรษที่ 19 (ประมาณ พ.ศ. 2390 – พ.ศ. 2440) โดยได้เพิ่มวิชาภาษาศาสตร์ที่ไม่ใช่คลาสสิก วรรณคดี และวิชาสายวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี เช่น ฟิสิกส์ เคมี ชีววิทยาและวิศวกรรมศาสตร์เสริมเข้าไปในหลักสูตรแบบประเพณีโบราณ

ในต้นคริสต์ศตวรรษ ที่ 20 (ประมาณ พ.ศ. 2440 – พ.ศ. 2475) ได้มีการเพิ่มสาขาวิชาใหม่ ๆ เช่น การศึกษา สังคมวิทยา และจิตวิทยา ในมหาวิทยาลัยต่างๆ และในช่วงประมาณ พ.ศ. 2513 – พ.ศ. 2523) ได้เกิดปรากฏการณ์ "การระเบิด" ของสาขาวิชาใหม่ ๆ ที่เน้นเนื้อหาเฉพาะเจาะจง เช่น สื่อศึกษา สตรีศึกษา และชนผิวดำศึกษา สาขาใหม่ๆ เหล่านี้จัดขึ้นในมหาวิทยาลัยเพื่อรองรับอาชีพและวิชาชีพต่าง ๆ เช่น การพยาบาล การจัดการโรงพยาบาล การราชทัณฑ์ และหลังสุดก็ได้เห็นสาขาวิชาที่เป็นลักษณะ "สหสาขาวิชา" เช่น ชีวเคมี และ ธรณีฟิสิกส์เกิดเพิ่มขึ้นและได้รับการยอมรับว่าสาขาวิชาใหม่ ๆ ที่เกิดขึ้นเหล่านี้ได้ช่วยเพิ่มพูนความรู้ให้กว้างขวางขึ้น

เครื่องหมายดอกจัน * แสดงเป็นหมายเหตุว่าสาขาวิชานั้นยังเป็นที่ถกเถียงถึงสถานภาพว่าควรนับไว้ในสายวิชาใด เช่น วิชามานุษยวิทยา และวิชาภาษาศาสตร์ควรจัดไว้ในกลุ่มสังคมศาสตร์ หรือ มนุษยศาสตร์ เป็นที่สังเกตได้ว่าบางท่าน โดยเฉพาะนักทฤษฎีวิจารณ์มักให้ความสำคัญในการบ่งชี้การจัดกลุ่มที่เข้มงวดในทุกสายวิชา รวมทั้งความชัดเจนของโครงสร้างของแนวคิดโดยรวมของแต่ละวิชาซึ่งยังเป็นถกเถียงได้มากสำหรับบางคน

มนุษยศาสตร์ (Humanities) แก้

ประวัติศาสตร์ (History) แก้

ดูบทความประกอบ: แขนงของสาขาวิชาประวัติศาสตร์ (List of basic history topics)

ปรัชญา (Philosophy) แก้

ดูบทความประกอบ: แขนงของสาขาวิชาปรัชญา (List of basic philosophy topics)

ศาสนศึกษา (Religious studies) แก้

ดูบทความประกอบ: รายชื่อศาสนา (List of religions and spiritual traditions)

ภาษา (Languages) และ ภาษาศาสตร์ (Linguistics) แก้

ดูบทความประกอบ: แขนงของวิชาภาษา (List of Languages) , แขนงของวิชาภาษาศาสตร์ (List of basic linguistics topics) , แขนงของสาขาวิชาภาษาศาสตร์มานุษยวิทยา (Anthropological Linguistics)


วรรณกรรม (Literatures) แก้

วรรณคดีไทย (Thai literature) แก้

วรรณคดีอังกฤษ (English ) แก้

วรรณคดีโลก (World literatures) แก้

ทฤษฎีวรรณคดี (Literary theory) แก้

ทัศนศิลป์ (Visual arts) แก้

สถาปัตยกรรม (Architecture) การออกแบบ (Design) และ ศิลปะประยุกต์ (Applied Arts) แก้

ศิลปะการแสดง (Performing arts) แก้

ดนตรี (Music) แก้

นาฏศิลป์ (Dance) แก้

ภาพยนตร์ (Film) และ โทรทัศน์ (Television) แก้

การละคร (Theatre) แก้

สังคมศาสตร์ (Social sciences) แก้

มานุษยวิทยา (Anthropology) แก้

ดูบทความประกอบ: แขนงของสาขาวิชามานุษยวิทยา (Branches of Anthropology)

โบราณคดี (Archaeology) แก้

ดูบทความประกอบ: แขนงของสาขาวิชาโบราณคดี Branches of Archaeology


ภูมิภาคศึกษา (Area studies) แก้


ดูบทความประกอบ: แขนงของสาขาวิชาภูมิภาคศึกษา (Branches of Area Studies)

เศรษฐศาสตร์ (Economics) แก้

ดูบทความประกอบ: แขนงของสาขาวิชาเศรษฐศาสตร์ (Branches of Economics)


กลุ่มชาติพันธุ์ศึกษา (ethnic studies) แก้

ลิงก์และเพศสภาพศึกษา (Gender and Sexuality studies) แก้

ภูมิศาสตร์ (Geography) แก้

ดูบทความประกอบ: แขนงของสาขาวิชาภูมิศาสตร์ (Branches of Geography)

รัฐศาสตร์ (Political science) แก้

ดูบทความประกอบ: แขนงของสาขาวิชารัฐศาสตร์ (Branches of Political Science)

จิตวิทยา (Psychology) แก้

ดูบทความประกอบ แขนงของสาขาวิชาจิตวิทยา (Branches of Psychology) , ประเภทของจิตบำบัด (Types of psychotherapy)

สังคมวิทยา (Sociology) แก้

ดูบทความประกอบ: แขนงของสาขาวิชาสังคมวิทยา (Branches of Sociology)

วิทยาศาสตร์ธรรมชาติ (Natural sciences) แก้

วิทยาศาสตร์ปริภูมิ หรือ วิทยาศาสตร์อวกาศ (Space sciences) แก้

ดูบทความประกอบ: แขนงของสาขาวิชาดาราศาสตร์ (Branches of Astronomy)


วิทยาศาสตร์โลก (Earth Science) แก้

ดูบทความประกอบ: แขนงของสาขาวิชาวิทยาศาสตร์โลก (Branches of Earth Sciences)

วิทยาศาสตร์สิ่งมีชีวิต (Life sciences) แก้

ดูบทความประกอบ: แขนงของสาขาวิชาวิทยาศาสตร์สิ่งมีชีวิต และ จิตวิทยา

เคมี (Chemistry) แก้

ดูบทความประกอบ: แขนงของสาขาวิชาเคมี Branches of Chemistry)

ฟิสิกส์ (Physics) แก้

ดูบทความประกอบ: แขนงของสาขาวิชาฟิสิกส์ (Branches of Physics)

วิทยาศาสตร์รูปนัย (Formal science) แก้

คณิตศาสตร์ (Mathematics) แก้

ดูบทความประกอบ: แขนงของสาขาวิชาคณิตศาสตร์ (Branches of Mathematics) และ AMS Mathematics Subject Classification เก็บถาวร 2006-10-04 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน

วิทยาการคอมพิวเตอร์ (en:Computer Science) และ วิทยาการสารสนเทศ (en:Informatics/Information science) แก้


ดูบทความประกอบ: แขนงของสาขาวิชาวิทยาการคอมพิมเตอร์พื้นฐาน (Branches of Computer Science) และที่ ACM Computing Classification System เก็บถาวร 2008-07-08 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน

วิทยาศาสตร์ประยุกต์ (Applied science) แก้

เกษตรศาสตร์ (en:Agriculture) ประมง (Fisheries) และ วนศาสตร์ (en:forestry) แก้

ธุรกิจ (Business) แก้


การศึกษา (Education) แก้

วิศวกรรมศาสตร์ (Engineering) แก้

ดูบทความประกอบ: แขนงของสาขาวิชาวิศวกรรม (Branches of Engineering)

วิทยาศาสตร์ครอบครัวและการบริโภค (Family and consumer science) แก้

วิทยาศาสตร์สุขภาพ (Health sciences) แก้

ดูบทความประกอบ: แขนงของสาขาวิชาการแพทย์ (Branches of Medicine)

วารสารศาสตร์ (Journalism) สื่อ (media) และ การสื่อสาร (communication) แก้

นิติศาสตร์ (Law) แก้

บรรณารักษศาสตร์และสารสนเทศศาสตร์ (Library and information science) และ พิพิธภัณฑ์ศึกษา (museum studies) แก้

วิทยาศาสตร์การทหาร (Military Science) แก้

กิจการสาธารณะ (Public affairs) แก้

สังคมสงเคราะห์ (Social work) แก้

ดูเพิ่ม แก้


แหล่งข้อมูลอื่น แก้