ราชวงศ์กาเปเซียง

ราชวงศ์กาเปเซียง (ฝรั่งเศส: Capétiens) หรือ ราชวงศ์คาพีเชียน (อังกฤษ: Capetians) คือ ราชวงศ์ที่ปกครองอาณาจักรฝรั่งเศสในสมัยกลาง มีพระเจ้าอูก กาแป (Hugh Capet) แห่งฝรั่งเศสเป็นต้นพระราชวงศ์ ปัจจุบันราชวงศ์กาเปเซียงที่ยังคงมีพระชนม์ชีพและถือพระราชสมบัติอยู่ คือ กษัตริย์แห่งสเปนและแกรนด์ดยุกแห่งลักเซมเบิร์กผ่านทางราชวงศ์บูร์บง

ราชวงศ์กาเปเซียง
พระราชอิสริยยศกษัตริย์ฝรั่งเศส
ดยุคแห่งออร์เลออง
กษัตริย์แห่งสเปน
กษัตริย์แห่งนาวาร์
ดยุคแห่งเบอร์กันดี
กษัตริย์แห่งเนเปิลส์
กษัตริย์แห่งซิซิลี
แกรนด์ดยุกแห่งลักเซมเบิร์ก
กษัตริย์แห่งโปรตุเกส
ปกครองฝรั่งเศส
เชื้อชาติแฟรงก์
สาขาตระกูลเบอร์กันดี

ราชวงศ์วาลัว
ราชวงศ์บูร์บง

ราชวงศ์อาวิซ (นอกสมรส)

ประมุขพระองค์แรกพระเจ้าอูก กาแป
สถาปนาค.ศ. 987

คำว่า "คาพีเชียน" มาจากพระนามพระเจ้าอูก กาแป ทั้งที่ "กาแป" มิได้เป็นนามสกุลแต่เป็นฉายานาม แต่กษัตริย์ฝรั่งเศสก็ทรงใช้ "กาแป" เป็นพระนามของพระราชสกุล เช่นเมื่อ พระเจ้าหลุยส์ที่ 16 แห่งฝรั่งเศส ทรงถูกประหารด้วยกิโยตีนใน ค.ศ. 1793 การปกครองปฏิวัติในสมัยนั้นบันทึกในมรณบัตรว่า "หลุยส์ กาแป"

บรรพบุรุษของราชวงศ์กาเปเซียง คือ ตระกูลรอแบร์ (Robertian) ซึ่งดำรงตำแหน่งเป็นเคานต์แห่งปารีสในอาณาจักรแฟรงก์ตะวันตก ปัจจุบันคือฝรั่งเศส ในคริสต์ศตวรรษที่ 9 และ 10 ตระกูลรอแบร์อภิเษกกับราชวงศ์การอแล็งเฌียง (Carolingian dynasty) ราชวงศ์ที่ปกครองอาณาจักรแฟรงก์ตะวันตกขณะนั้น ทำให้ตระกูลรอแบร์บางคนได้ขึ้นเป็นกษัตริย์ด้วย แต่ใน ค.ศ. 987 ราชวงศ์การอแล็งเฌียงสิ้นสุดลงในอาณาจักรแฟรงก์ตะวันตก อูก กาแป เคานต์แห่งปารีสที่สืบเชื้อสายจากตระกูลรอแบร์นั้น ได้ขึ้นครองราชย์เป็นปฐมกษัตริย์แห่งราชวงศ์กาเปเซียง

ราชวงศ์กาเปเซียงในสายตรงฝรั่งเศสสิ้นสุดลงใน ค.ศ. 1328 ด้วยการสิ้นพระชนม์ของพระเจ้าชาร์ลที่ 4 ที่ทรงไร้ทายาท แต่ ราชวงศ์วาลัว (Valois dynasty) และราชวงศ์บูร์บง (Bourbon dynasty) อันเป็นสาขาย่อยของราชวงศ์กาเปเซียงยังคงปกครองฝรั่งเศสต่อไป

ประวัติศาสตร์

แก้

ชาวแกเปเตียงทุกคนสืบเชื้อสายมาจากรอแบต์ผู้แข็งแกร่ง เคานต์แห่งอ็องฌูและบลัวส์ ที่มีบุตรชายสองคนที่มักถูกเรียกว่าชาวรอแบเตียงมากกว่าแกเปเตียง ทั้งคู่ได้รับการสวมมงกุฎเป็นกษัตริย์ของชาวแฟรงก์ อูดส์ในปี ค.ศ. 888 และรอแบต์ที่ 1 ในปี ค.ศ. 922

ผ่านทางพระโอรสของรอแบต์ที่ 1 อูกมหาราช กอบกู้ราชวงศ์การอแล็งเฌียงกลับมาในปี ค.ศ. 936 บุตรชายของเขา อูก แกเปต์ ได้รับเลือกเป็นกษัตริย์ในปี ค.ศ. 987 อันเป็นการถอนรากถอนโคนชาวการอแล็งเฌียงไปตลอดกาล

กษัตริย์ 13 คน ตั้งแต่อูก กาแปต์จนถึงทารกน้อย จอห์นที่ 1 ที่สืบทอดต่อ ๆ กันจากพระบิดาสู่พระโอรส กับพระปิตุลาสองคนของพระเจ้าจอห์นที่ 1 พระเจ้าฟิลิปที่ 5 กับพระเจ้าชาร์ลส์ที่ 6 ถูกเรียกว่าเป็นชาวแกเปเตียง "สายตรง" ที่ถูกสืบทอดต่อโดยกษัตริย์แกเปเตียงอีก 13 คนของราชวงศ์วาลัวส์ เจ็ดในสิบสามคน (ตั้งแต่พระเจ้าฟิลิปที่ 6 ถึงพระเจ้าชาร์ลส์ที่ 8) เป็นการสืบทอดจากพระบิดาสู่พระโอรส หลังจากนั้นก็เป็นสายตระกูลวาลัวส์-เออร์ลีย็องส์ (ที่มีตัวแทนคือพระเจ้าหลุยส์ที่ 12) กับสายตระกูลวาลัวส์-อ็องกูแลม (กษัตริย์ 5 คน ตั้งแต่พระเจ้าฟร็องซัวส์ที่ 1 ถึงพระเจ้าอ็องรีที่ 3) จนถึงปี ค.ศ. 1589 จากนั้นชาวแกเปเตียงของบูร์บงก็สืบทอดต่อ

การปกครองของพระเจ้าอูก แกเปต์ถูกจำกัดอำนาจอยู่แค่รอบ ๆ ปารีส ขณะที่ราชอาณาจักรฝรั่งเศสที่เหลืออยู่ในมือของลอร์ดท้องถิ่นผู้ทรงอำนาจ ผู้สืบทอดสายตรงของพระองค์ค่อย ๆ เพิ่มอาณาเขตให้ครอบคลุมพื้นที่ที่ได้มาจากการพิชิตบ้าง การสืบทอดต่อบ้าง การใช้ประโยชน์จากสิทธิ์ชอบธรรมในฐานะผู้ครองอำนาจเหนือกว่าในพื้นที่บ้าง

ภายใต้ชาวแกเปเตียง องค์กรบริหารปกครองพื้นฐานมากมายของระบอบกษัตริย์ฝรั่งเศส ประกอบด้วยปาร์เลอม็องต์ส์ (ศาลหลวง) อีแตต์ส์-เจเนโรซ์ (คณะผู้แทน) และไบล์ยีส์ (เจ้าพนักงานท้องถิ่นหลวง) เริ่มพัฒนาขึ้นมา

ชาวแกเปเตียงที่โดดเด่นที่สุดคือพระเจ้าฟิลิปที่ 2 (ครองราชย์ ค.ศ. 1180 – 1223) ที่แย่งพื้นที่มากมายของจักรวรรดิที่ชาวอ็องฌูแว็งสร้างขึ้นมาในฝรั่งเศสตะวันตกมาจากผู้ปกครองอ็องฌูแว็งแห่งอังกฤษได้ ชาวแกเปเตียงที่โดดเด่นอีกคนคือพระเจ้าหลุยส์ที่ 9 หรือนักบุญหลุยส์ (ครองราชย์ ค.ศ. 1226 – 1270) ที่การอุทิศตนให้กับความยุติธรรมและการใช้ชีวิตเยี่ยงนักบุญของพระองค์เพิ่มความเกรียงไกรให้กับระบอบกษัตริย์

ราชวงศ์เบอร์กันดี

แก้

ใน ค.ศ. 1035 พระโอรสของพระเจ้ารอแบร์ที่ 2 แห่งฝรั่งเศส คือ รอแบร์ ได้ครองแคว้นเบอร์กันดีเป็นดยุคแห่งเบอร์กันดี ราชวงศ์เบอร์กันดี ครองอาณาจักรดยุคแห่งเบอร์กันดี ไปอีกหลายร้อยปี จนใน ค.ศ. 1361 พระเจ้าจอห์นที่ 2 แห่งฝรั่งเศส จึงได้รับ อาณาจักรดยุคแห่งเบอร์กันดีไปเพราะราชวงศ์ในเบอร์กันดีสิ้นสุดลง

บุตรชายของดุ๊กแห่งเบอร์กันดี คือ อองรี ต้องการแสวงหาความยิ่งใหญ่ เมื่อไม่ได้ครองแคว้นเบอร์กันดี จึงหนีไปสเปนเพื่อช่วยกษัตริย์แห่งคาสตีลขับไล่ชาวมุสลิมสเปน จนใน ค.ศ. 1093 ได้เป็นเคานต์แห่งโปรตุเกส ต่อมาใน ค.ศ. 1139 ลูกชายของอองรี คือ อาฟงซู เองรีกิช (Afonso Henriques) ได้ปราบดาภิเษกตนเองเป็น พระเจ้าอาฟองโซที่ 1 แห่งโปรตุเกส ปฐมกษัตริย์แห่งโปรตุเกส ราชวงศ์เบอร์กันดี

สาขาย่อยต่าง ๆ ของราชวงศ์กาเปเซียง

แก้
  • ตระกูลเบอร์กันดี (House of Burgundy)
    • สาขาอาฟงซีน (Afonsine House of Burgundy)
  • ตระกูลแวร์มองดัว (House of Vermandois) ; เคานต์แห่งแวร์มองดัว
  • ตระกูลดเรอ (House of Dreux) ; เคานต์แห่งดเรอ
    • สาขาบริตตานี; ดุ๊กแห่งบริตตานี
      • ตระกูลมงฟอร์ (Monfort) ; ดุ๊กแห่งบริตตานี
  • ตระกูลกูร์เตอเน (House of Courtenay)
  • ตระกูลอาร์ตัว (House of Artois) ; เคานต์แห่งอาร์ตัว
  • ตระกูลอองชู (House of Anjou) ; เคานต์แห่งอองชู
  • ตระกูลบูร์บง (House of Bourbon) ; แซญอร์แห่งบูร์บง (Seignor of Bourbon) ; ดุ๊กแห่งบูร์บง (Duke of Bourbon)
    • สาขาลามาร์ช (La Marche branch) ; เคานต์แห่งลามาร์ช; ดุ๊กแห่งว็องโดม (Duke of Vendôme) ; กษัตริย์แห่งนาวาร์ (King of Navarre) จนกลายเป็น ราชวงศ์บูร์บง แห่งฝรั่งเศส
  • ราชวงศ์วาลัว (House of Valois) ; เคานต์แห่งวาลัว
  • ตระกูลเอวเรอ (House of Évreux) ; เคานต์แห่งเอวเรอ; กษัตริย์แห่งนาวาร์

แหล่งข้อมูล

แก้

https://www.britannica.com/topic/Capetian-dynasty