ยี่สุ่น สนิทวงศ์ ณ อยุธยา

ยี่สุ่น สนิทวงศ์ ณ อยุธยา (สกุลเดิม มังกรพันธุ์; 5 มีนาคม พ.ศ. 2436 – 16 มีนาคม พ.ศ. 2529) เป็นภรรยาของหม่อมราชวงศ์สุวพันธุ์ สนิทวงศ์ เป็นมารดาของหม่อมหลวงสร้อยระย้า ยุคล และท่านผู้หญิงพวงร้อย อภัยวงศ์ เป็นพระปัยยิกาฝ่ายพระชนนีของพระเจ้าวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าโสมสวลี กรมหมื่นสุทธนารีนาถ

ยี่สุ่น สนิทวงศ์ ณ อยุธยา
เกิด	ยี่สุ่น มังกรพันธุ์ 5 มีนาคม พ.ศ. 2436
เสียชีวิต	16 มีนาคม พ.ศ. 2529 (93 ปี) โรงพยาบาลสมิติเวช กรุงเทพมหานคร ประเทศไทย
คู่สมรส	หม่อมราชวงศ์สุวพันธุ์ สนิทวงศ์
บุตร	4 คน
บิดามารดา	กิมเฮง มังกรพันธุ์ ทองอยู่ ปักษานนท์

ประวัติ

ชีวิตช่วงต้นและการศึกษา

ยี่สุ่นเกิดเมื่อวันที่ 5 มีนาคม พ.ศ. 2436 เป็นธิดาของศาสนาจารย์ กิมเฮง มังกรพันธุ์ กับทองอยู่ (สกุลเดิม ปักษานนท์) ในครอบครัวเชื้อสายจีน บิดาเป็นอาจารย์สอนศาสนาคริสต์นิกายโปรเตสแตนต์ เป็นศิษยาภิบาลประจำคริสตจักรวัฒนา และคริสตจักรที่ 1 สำเหร่ บิดาเห็นความสำคัญของการศึกษาจึงส่งให้บุตรสาวไปเรียนที่โรงเรียนกุลสตรีวังหลัง (ปัจจุบันเป็นที่ตั้งของอาคารคณะพยาบาลศาสตร์ โรงพยาบาลศิริราช) เธอพูดภาษาอังกฤษได้คล่อง แต่งกายดี วางตัวเหมาะสมตามธรรมเนียมร่วมสมัย พร้อมกับรักษาคุณลักษณะของหญิงไทยได้อย่างไร้ข้อบกพร่อง

ชีวิตสมรส

หลังเข้าสู่วัยสาวได้ไม่นาน ยี่สุ่นสมรสกับหม่อมราชวงศ์สุวพันธุ์ สนิทวงศ์ โอรสในพระวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าสายสนิทวงศ์ ซึ่งสำเร็จวิชาแพทย์จากยุโรปท่านแรกของเมืองไทย ผู้เพียบพร้อมไปด้วยวัยวุฒิ คุณวุฒิ โภคสมบัติ ทรัพย์สิน และบริวาร ตามความต้องการของผู้ใหญ่ ตามประวัติส่วนตัวของยี่สุ่นระบุว่า "...ต้องใช้คุณสมบัติหลายประการเป็นเครื่องรักษาฐานะ ต้องใช้ความมีน้ำใจเมตตากรุณาเป็นเครื่องผูกไมตรี และต้องใช้ความอุตสาหะวิริยะอย่างมาก เพื่อที่จะอดกลั้น อดทน และข่มใจให้ได้ต่อเนื่อง กระทั่งเหตุอันไม่พึงปรารถนาผ่านพ้นไป และความน่ายินดีทั้งหลายทั้งปวงเข้ามาแทนที่" ในครอบครัวของสามี ยี่สุ่นวางตัวได้อย่างเหมาะสมและมีใจเอื้ออารี เป็น "คุณพี่" ของบรรดาภรรยาของสามี และเป็น "แม่เลี้ยง" ของลูกต่างภรรยาที่อาศัยร่วมเรือนเดียวกันอย่างกลมเกลียว

ยี่สุ่นมีบุตรกับหม่อมราชวงศ์สุวพันธ์ทั้งหมด 4 คน ดังนี้

1. หม่อมหลวงสร้อยระย้า ยุคล (4 ตุลาคม พ.ศ. 2452 – 24 ธันวาคม พ.ศ. 2527) เสกสมรสกับพระเจ้าวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าภาณุพันธุ์ยุคล
2. หม่อมหลวงซัง สนิทวงศ์ (ไม่มีข้อมูล – พ.ศ. 2520) สมรสกับรำไพศรีสอางค์ สนิทวงศ์ (พระนามเดิม หม่อมเจ้ารำไพศรีสอางค์ รพีพัฒน์)
3. ท่านผู้หญิงพวงร้อย อภัยวงศ์ (28 ธันวาคม พ.ศ. 2457 – 17 สิงหาคม พ.ศ. 2543) สมรสกับเชียด อภัยวงศ์
4. หม่อมหลวงคงคา สนิทวงศ์ – เสียชีวิตตั้งแต่ยังเยาว์

พระธิดาคนหนึ่งของหม่อมหลวงสร้อยระย้า คือ หม่อมเจ้าพันธุ์สวลี ยุคล สมรสกับหม่อมราชวงศ์อดุลกิติ์ กิติยากร มีธิดาด้วยกัน คือ พระเจ้าวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าโสมสวลี กรมหมื่นสุทธนารีนาถ อภิเษกสมรสกับพระบาทสมเด็จพระวชิรเกล้าเจ้าอยู่หัว มีพระธิดาเพียงพระองค์เดียว คือ สมเด็จพระเจ้าลูกเธอ เจ้าฟ้าพัชรกิติยาภา นเรนทิราเทพยวดี กรมหลวงราชสาริณีสิริพัชร มหาวัชรราชธิดา

ปัจฉิมวัย

ยี่สุ่นเริ่มมีอาการเจ็บป่วยและรักษาตัวที่โรงพยาบาลสมิติเวช การนี้สมเด็จพระเจ้าน้องนางเธอ เจ้าฟ้าจุฬาภรณวลัยลักษณ์ อัครราชกุมารี กรมพระศรีสวางควัฒน วรขัตติยราชนารีได้ประทานแจกันดอกไม้เยี่ยม ส่วนพระเจ้าวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าโสมสวลี กรมหมื่นสุทธนารีนาถ และสมเด็จพระเจ้าลูกเธอ เจ้าฟ้าพัชรกิติยาภา นเรนทิราเทพยวดี กรมหลวงราชสาริณีสิริพัชร มหาวัชรราชธิดา ทรงเยี่ยมและประทานเกียรติแก่ยี่สุ่นอย่างสูง

ยี่สุ่นถึงแก่กรรมลงเมื่อเวลา 19.30 น. ของวันที่ 16 มีนาคม พ.ศ. 2529 ที่โรงพยาบาลสมิติเวช ศพบำเพ็ญกุศลที่ศาลากวีนิรมิต วัดเทพศิรินทราวาส กรุงเทพมหานคร การนี้พระบาทสมเด็จพระมหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร โปรดเกล้าฯ พระราชทานหีบกุดั่นเทียบเท่าผู้ได้รับเครื่องราชอิสริยาภรณ์จุลจอมเกล้า ชั้นจตุตถจุลจอมเกล้า พระราชทานพวงมาลาวางหน้าหีบศพ ทรงรับศพไว้ในพระบรมราชานุเคราะห์ และพระราชทานเพลิงเป็นกรณีพิเศษ สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวง พระบาทสมเด็จพระวชิรเกล้าเจ้าอยู่หัว สมเด็จพระศรีนครินทราบรมราชชนนี สมเด็จพระกนิษฐาธิราชเจ้า กรมสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี พระราชทานพวงมาลา สมเด็จพระเจ้าน้องนางเธอ เจ้าฟ้าจุฬาภรณวลัยลักษณ์ อัครราชกุมารี กรมพระศรีสวางควัฒน วรขัตติยราชนารี และพระเจ้าวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าโสมสวลี กรมหมื่นสุทธนารีนาถ ประทานพวงมาลา

การทำงาน

ยี่สุ่นแต่งงานกับหม่อมราชวงศ์สุวพันธุ์ในช่วงที่เขามุ่งมั่นในการทำเกษตรกรรม ยี่สุ่นติดตามสามีไปทุกหนแห่ง หากเป็นท้องที่ทุรกันดารก็ต้องขี่ม้าเข้าไป สังเกตได้จากนามของบุตร คือ "สร้อยระย้า" โดยตั้งตามชื่อข้าวที่หม่อมราชวงศ์สุวพันธ์ผสมขึ้นใหม่ ซึ่งออกรวงเป็นระย้า เขาจึงตั้งชื่อข้าวพันธุ์ดังกล่าวว่า "สร้อยระย้า" บุตรสาวคนนี้เกิดขึ้นมาในช่วงที่ข้าวพันธุ์นี้ออกรวงพอดี จนกระทั่งช่วง 16 ปีสุดท้ายในการทำงานของหม่อมราชวงศ์สุวพันธุ์ ยี่สุ่นจะทำงานประดุจผู้ช่วยพยาบาล ด้วยการใช้ความสามารถด้านภาษาให้เกิดประโยชน์ มีบทบาทสำคัญในการเขียนใบสั่งยาเป็นภาษาอังกฤษ และทำเอกสารส่งผู้ป่วยจากพื้นที่เกษตรกรรมเข้าโรงพยาบาลในเขตเมือง การทำงานสนับสนุนสามีนี้สามารถช่วยเหลือผู้ป่วยที่เป็นเด็กและสตรีได้จำนวนมาก

นอกจากนี้ยี่สุ่นยังมีความสามารถด้านการประกอบอาหาร โดยเขียนตำราอาหาร ตำราอาหารของคุณยี่สุ่น ถูกรวบรวมไว้ในตำราอาหาร ตำหรับสายเยาวภา ได้แก่ เยลลี่ผลฝรั่ง แกงอันโจวี แกงตะพาบน้ำเทียม น้ำพริกผัด ขาหมูต้มเค็ม แบบไหหลำ และแกงฮังเล

ลำดับสาแหรก

ลำดับสาแหรกของยี่สุ่น สนิทวงศ์ ณ อยุธยา
4. ไข่ มังกรพันธุ์                             2. กิมเฮง มังกรพันธุ์                                   5. สุ่น มังกรพันธุ์                             1. ยี่สุ่น สนิทวงศ์ ณ อยุธยา                                         3. ทองอยู่ ปักษานนท์