มณฑลจันทบุรี
มณฑลจันทบุรี เป็นอดีตเขตการปกครองระดับมณฑลเทศาภิบาลของประเทศไทยในภาคตะวันออก มีศูนย์กลางการปกครองอยู่ที่เมืองจันทบุรี ก่อตั้งขึ้นในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ในวันที่ 8 เมษายน พ.ศ. 2449[1] ตามประกาศกระทรวงมหาดไทยจัดตั้งมณฑลจันทบุรีและตั้งเมืองขลุง ในปีเดียวกันกับมณฑลปัตตานี หลังจากเสียมณฑลบูรพาให้แก่อินโดจีนฝรั่งเศสในปีนั้น ต่อมา มีการยุบมณฑลจันทบุรีให้ไปขึ้นกับมณฑลปราจีนบุรีในวันที่ 21 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2474[2] กระทั่ง พ.ศ. 2476 มีการตราพระราชบัญญัติการบริหารราชการส่วนภูมิภาค พุทธศักราช 2476 ส่งผลให้มณฑลทั้งหมดถูกยุบ เมืองในมณฑลจันทบุรีเดิมแยกออกเป็น จังหวัดจันทบุรี จังหวัดระยอง และจังหวัดตราด
| มณฑลจันทบุรี | |||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| มณฑลเทศาภิบาล | |||||||||||||||
| พ.ศ. 2449 – 2475 | |||||||||||||||
 ธง | |||||||||||||||
 แผนที่มณฑลจันทบุรี | |||||||||||||||
| เมืองหลวง | จันทบุรี | ||||||||||||||
| การปกครอง | |||||||||||||||
| • ประเภท | สมุหเทศาภิบาลต่างพระเนตรพระกรรณ | ||||||||||||||
| สมุหเทศาภิบาล | |||||||||||||||
• พ.ศ. 2449–2452 | พระยาวิชยาธิบดี (แบน บุนนาค) (คนแรก) | ||||||||||||||
• พ.ศ. 2457–2458 | หม่อมเจ้าธำรงสิริ ศรีธวัช | ||||||||||||||
• พ.ศ. 2459–2466 | หม่อมเจ้าสฤษดิเดช ชยางกูร | ||||||||||||||
• พ.ศ. 2472–2473 | พระยาศรีเสนา (ศรีเสนา สมบัติศิริ) | ||||||||||||||
• พ.ศ. 2473–2475 | พระยากัลยาณวัฒนวิศิษฐ์ (เชียร กัลยาณมิตร) (คนสุดท้าย) | ||||||||||||||
| ยุคทางประวัติศาสตร์ | รัตนโกสินทร์ | ||||||||||||||
• จัดตั้ง | 8 เมษายน พ.ศ. 2449 | ||||||||||||||
• รวมเมืองตราดไว้ในปกครอง | 15 กันยายน พ.ศ. 2450 | ||||||||||||||
• ยุบรวมกับมณฑลปราจิณบุรี | 1 เมษายน พ.ศ. 2475 | ||||||||||||||
| |||||||||||||||
| ปัจจุบันเป็นส่วนหนึ่งของ |  ไทย | ||||||||||||||
ประวัติ แก้
มณฑลจันทบุรีก่อตั้งขึ้นใน พ.ศ. 2449 โดยนำเมืองจันทบุรี เมืองระยอง และเมืองขลุง มารวมกัน[1] และในวันที่ 15 กันยายน 2450 เมื่อฝรั่งเศสคืนเมืองตราดให้แก่สยามแล้ว จึงยุบเมืองขลุงลงเป็นอำเภอ แล้วแยกอำเภอทุ่งใหญ่ที่ขึ้นอยู่กับเมืองขลุงไปขึ้นกับเมืองตราดที่ได้คืนมาใหม่[3] ส่งผลให้มณฑลจันทบุรีประกอบไปด้วยเมืองจันทบุรี เมืองระยอง และเมืองตราด
ข้าหลวงเทศาภิบาล/สมุหเทศาภิบาล แก้
| ลำดับ | ชื่อ[4] | เริ่มต้น | สิ้นสุด | รวมระยะเวลา |
|---|---|---|---|---|
| 1 | พระยาวิชยาธิบดี (แบน บุนนาค) | 2449 | 2452 | 3 ปี |
| 2 | พระยารณชัยชาญยุทธ (ถนอม บุณยเกตุ) | 2452 | 2457 | 5 ปี |
| 3 | หม่อมเจ้าธำรงศิริ ศรีธวัช | 2457 | 2458 | 1 ปี |
| 4 | หม่อมเจ้าประดิพัทธเกษมศรี เกษมศรี | 2458 | 2459 | 1 ปี |
| 5 | หม่อมเจ้าสฤษดิเดช ชยางกูร[5] | 2459 | 2466 | 7 ปี |
| 6 | พระยาไกรเพชรรัตนสงคราม (ชม โชติกะพุกกณะ)[6] | 2466 | 2471 | 5 ปี |
| 7 | พระยาอินทราธิบดีสีหราชรองเมือง (ทองย้อย เศวตศิลา) | 2471 | 2472 | 1 ปี |
| 8 | พระยาศรีเสนา (ฮะ สมบัติศิริ) | 2472 | 2473 | 1 ปี |
| 9 | พระยากัลยาณวัฒนวิศิษฐ์ (เชียร กัลยาณมิตร) | 2473 | 2475 | 2 ปี |
สถานศึกษาประจำมณฑล แก้
- โรงเรียนเบญจมราชูทิศ มณฑลจันทบุรี - โรงเรียนประจำมณฑลชาย
- โรงเรียนสตรีประจำมณฑลจันทบุรี "ศรียานุสรณ์" - โรงเรียนประจำมณฑลหญิง
รายการอ้างอิง แก้
- ↑ 1.0 1.1 "ประกาศกระทรวงมหาดไทย ประกาศตั้งมณฑลจันทบุรีและตั้งเมืองขลุง" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 23 (2): 33. April 8, 1906.
- ↑ "พระบรมราชโองการ ประกาศ ยุบรวมท้องที่บางมณฑลและบางจังหวัด" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 48 (0 ก): 576–578. February 21, 1931. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม (PDF)เมื่อ 2008-04-09. สืบค้นเมื่อ 2021-09-18.
- ↑ "แจ้งความกระทรวงมหาดไทย เรื่อง ตั้งอำเภอกบินทร์บุรีขึ้นเป็นเมืองกบินทร์บุรีขึ้นเมืองปราจีน ส่วนเมืองขลุงยกเลิกเสียตั้งเป็นอำเภอขึ้นเมืองจันทบุรีโอนอำเภอทุ่งใหญ่จากอำเภอขลุงขึ้นเมืองตราดตามเดิม" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 24 (24): 589–590. September 15, 1907.
- ↑ ขรรค์ชัย บุนปาน. (2545). เทศาภิบาล สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอกรมพระยาดำรงราชานุภาพ. กรุงเทพฯ: ศิลปวัฒนธรรม.
- ↑ ราชกิจจานุเบกษา,ประกาศย้ายตำแหน่งสมุหเทศาภิบาล เล่ม 33 หน้า 200 วันที่ 29 ตุลาคม 2459
- ↑ ราชกิจจานุเบกษา,ประกาศเปลี่ยนตำแหน่งสมุหเทศาภิบาลบางมณฑล เล่ม 40 หน้า 47 วันที่ 15 กรกฎาคม 2466
 | บทความประวัติศาสตร์นี้ยังเป็นโครง คุณสามารถช่วยวิกิพีเดียได้โดยการเพิ่มเติมข้อมูล |