ภาษาซะราอีกี
ภาษาซะราอีกี ( سرائیکی Sarā'īkī) หรือภาษาเสไรกิ ภาษามันตานี ภาษาปัญจาบใต้ ในอดีตเรียกเป็น ภาษามุนตานี (อักษรชาห์มูขี: ملتانی, อักษรคุรมุขี: ਮੁਲਤਾਨੀ, อักษรเทวนาครี: मुल्तानी) เป็นภาษาที่ใช้พูดในจังหวัดสินธ์ และปัญจาบ ประเทศปากีสถาน มีผู้พูดราว 14 ล้านคน นอกจากนี้มีผู้พูดอีก 20,000 คนในอินเดียและอังกฤษ ที่มาของคำว่า “ซะราอีกี” ยังไม่แน่นอน อาจมาจากภาษาสินธี แปลว่า “เหนือ” หรือภาษาสันสกฤต แปลว่า “พระอาทิตย์”
| ภาษาซะราอีกี | |
|---|---|
| سرائیکی | |
 ซะราอีกี ในอักษรชาห์มุขี (แบบแนสแทอ์ลีก) | |
| ประเทศที่มีการพูด | ปากีสถาน |
| ภูมิภาค | แคว้นปัญจาบและแคว้นสินธ์ |
| ชาติพันธุ์ | ชาวซะราอีกี |
| จำนวนผู้พูด | 26 ล้านคน (2017)[1] |
| ตระกูลภาษา | |
| ระบบการเขียน | เปอร์เซีย-อาหรับ (อักษรซะราอีกี) |
| สถานภาพทางการ | |
| ผู้วางระเบียบ | ไม่มีหน่วยงาน |
| รหัสภาษา | |
| ISO 639-3 | skr |
 | |
การแพร่กระจายทางภูมิศาสตร์และจำนวนผู้พูด แก้
ปัจจุบันผู้พูดภาษาซะราอีกีส่วนใหญ่อยู่ในปากีสถาน ภาษานี้เป็นภาษากลางของผู้คนในบริเวณนั้นคือชาวบาโลช ชาวพาซตุน ชาวสินธ์และชาวปัญจาบ นอกจากนั้น ยังเป็นภาษาทางการค้าจนถึงปัจจุบัน ปัจจุบันมีประชาชนในบริเวณต่างๆของปัญจาบและเดรา อิสมาอิล ข่าน ใช้พูดเป็นภาษาแม่ เป็นภาษาที่ใช้พูดและเข้าใจอย่างกว้างขวางในฐานะภาษาที่สองทางเหนือและทางตะวันตกของสินธ์ไปจนถึงการาจี ที่ราบกัจฉิในบาลูชิสถาน ในอินเดีย รายงานใน พ.ศ. 2544 มีผู้พูดภาษาซะราอีกีในอินเดียราว 70,000 คน ซึ่งเป็นลูกหลานของผู้อพยพมาจากปัญจาบตะวันตกหลังจากการแบ่งแยกอินเดียใน พ.ศ. 2490 ในอัฟกานิสถานมีผู้พูดภาษาซะราอีกี สำเนียงกันดาฮารีในหมู่ชาวอัฟกานิสถานที่นับถือศาสนาฮินดู
ในปากีสถานรายงานไว้เมื่อ พ.ศ. 2524 ซึ่งมีผู้พูดภาษาซะราอีกีเป็นภาษาแม่ 9.38% ต่อมาใน พ.ศ. 2541 เพิ่มเป็น 10.53% ในอินเดียมีผู้พูดสำเนียงมูลตานี 56,096 คน พูดสำเนียงพหาวัลปุรีอีกราว 11,873 คน ที่เหลือพูดสำเนียงอื่นๆ
ชื่อของภาษา แก้
คำว่าซะราอีกีเริ่มใช้ครั้งแรกเมื่อ พ.ศ. 2503 โดยผู้นำทางการเมืองและสังคมที่พยายามจะสร้างกลุ่มชาติพันธุ์ซะราอีกีและสร้างมาตรฐานของภาษาเขียนขึ้นมา คำว่าซะราอีกีมาจากคำว่าเสาวีรา (سوویرا) ซึ่งเป็นชื่อรัฐเก่าในอินเดีย และเมื่อเติมปัจจัย –ki ให้คำว่าเสาวีรา ทำให้กลายเป็นเสาวีรากี และเกิดการลดเสียงเหลือเพียงซะราอีกี ส่วน George Abraham Grierson รายงานว่าซะราอีกีมาจากภาษาสินธี สิโรหมายถึงทางเหนือ ส่วนในมหาวิทยาลัยในปากีสถานที่เปิดสอนภาษานี้ จะใช้ชื่อภาษาว่าซะราอีกี
การจัดจำแนก แก้
ภาษาซะราอีกี ภาษาสินธี และภาษาปัญจาบเป็นภาษาในกลุ่มภาษาอินโด-อารยันเช่นเดียวกัน ภาษาปัญจาบและภาษาซะราอีกีสามารถเข้าใจกันได้ดี มีความแตกต่างกันเฉพาะเสียงพยัญชนะ และโครงสร้างของกริยา
ระบบการเขียน แก้
ภาษาซะราอีกีมีระบบการเขียน 3 แบบคือ อักษรเปอร์เซีย โดยมีอักษร 42 ตัว ยืมมาจากอักษรอูรดู 37 ตัว และพิเศษเฉพาะภาษาซะราอีกี 5 ตัว ผู้นับถือศาสนาฮินดูจะใช้อักษรคุรมุขีหรืออักษรเทวนาครี และมีการปริวรรตระหว่างภาษาซะราอีกีที่เขียนด้วยอักษรเปอร์เซียและเทวนาครี
อ้างอิง แก้
บรรณานุกรม แก้
- Asif, Saiqa Imtiaz. 2005. Siraiki Language and Ethnic Identity. Journal of Research (Faculty of Languages and Islamic Studies), 7: 9-17. Multan (Pakistan): Bahauddin Zakariya University.
- Awan, Muhammad Safeer; Baseer, Abdul; Sheeraz, Muhammad (2012). "Outlining Saraiki Phonetics: A Comparative Study of Saraiki and English Sound System" (PDF). Language in India. 12 (7): 120–136. ISSN 1930-2940. สืบค้นเมื่อ 2016-10-21.
- Bahl, Parmanand (1936). Étude de phonetique historique et experimentale des consonnes injectives du Multani, dialecte panjabi occidental. Paris: Adrien-Maisonneuve.
- Bashir, Elena; Conners, Thomas J.; Hefright, Brook (2019). A descriptive grammar of Hindko, Panjabi, and Saraiki. Hefright, Brook. De Gruyter Mouton. pp. 62, 77. ISBN 978-1-61451-296-7. OCLC 1062344143.
- Dani, A.H. (1981). "Sindhu – Sauvira : A glimpse into the early history of Sind". ใน Khuhro, Hamida (บ.ก.). Sind through the centuries : proceedings of an international seminar held in Karachi in Spring 1975. Karachi: Oxford University Press. pp. 35–42. ISBN 978-0-19-577250-0.
- Gardezi, Hassan N. (1996). "Saraiki Language and its poetics: An Introduction". คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 21 April 2009.
{{cite journal}}: Cite journal ต้องการ|journal=(help) - แม่แบบ:Cite LSI
- Javaid, Umbreen (2004). "Saraiki political movement: its impact in south Punjab" (PDF). Journal of Research (Humanities). Lahore: Department of English Language & Literature, University of the Punjab. 40 (2): 45–55. (This PDF contains multiple articles from the same issue.)
- Latif, Amna (2003). "Phonemic Inventory of Siraiki Language and Acoustic Analysis of Voiced Implosives" (PDF). CRULP Annual Student Report, 2002-2003. Center for Research in Urdu Language Processing.
- Lewis, M. Paul; Simons, Gary F.; Fennig, Charles D., บ.ก. (2016). "Saraiki". Ethnologue (19 ed.). คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 25 April 2019.
- Masica, Colin P. (1991). The Indo-Aryan languages. Cambridge language surveys. Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-23420-7.
- Rahman, Tariq (1995). "The Siraiki Movement in Pakistan". Language Problems & Language Planning. 19 (1): 1–25. doi:10.1075/lplp.19.1.01rah.
- —— (1996). Language and politics in Pakistan. Oxford University Press. ISBN 978-0-19-577692-8.
- —— (1997). "Language and Ethnicity in Pakistan". Asian Survey. 37 (9): 833–839. doi:10.2307/2645700. ISSN 0004-4687. JSTOR 2645700.
- Shackle, Christopher (1976). The Siraiki language of central Pakistan : a reference grammar. London: School of Oriental and African Studies.
- —— (1977). "Siraiki: A Language Movement in Pakistan". Modern Asian Studies. 11 (3): 379–403. doi:10.1017/s0026749x00014190. ISSN 0026-749X. JSTOR 311504.
- —— (2003). "Panjabi". ใน Cardona, George; Jain, Dhanesh (บ.ก.). The Indo-Aryan languages. Routledge language family series. Y. London: Routledge. pp. 581–621. ISBN 978-0-7007-1130-7.
- —— (2007). "Pakistan". ใน Simpson, Andrew (บ.ก.). Language and national identity in Asia. Oxford linguistics Y. Oxford University Press. ISBN 978-0-19-922648-1.
- —— (2014a). "Lahnda language". Encyclopædia Britannica. สืบค้นเมื่อ 2016-10-24.
- —— (2014b). "Siraiki language". Encyclopædia Britannica. สืบค้นเมื่อ 2016-10-18.
- Wagha, Muhammad Ahsan (1997). The development of Siraiki language in Pakistan (Ph.D.). School of Oriental and African Studies. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2017-02-14. สืบค้นเมื่อ 2022-02-23.
แหล่งข้อมูลอื่น แก้
- A review of the linguistic literature on Saraiki[ลิงก์เสีย]
- Saraiki Alphabet เก็บถาวร 2017-11-30 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน with Gurmukhi equivalents
- Download Saraiki font and keyboard for Windows and Android เก็บถาวร 2015-04-03 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน
- Saraiki online transliteration เก็บถาวร 2014-10-22 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน
 | บทความภาษานี้ยังเป็นโครง คุณสามารถช่วยวิกิพีเดียได้โดยการเพิ่มเติมข้อมูล |