ในทางคณิตศาสตร์ ภาวะลดรูป (อังกฤษ: degeneracy, degenerate case) หมายถึง กรณีจำกัดที่ทำให้คลาสของวัตถุหนึ่งๆ เปลี่ยนคุณสมบัติธรรมชาติไปจนกลายเป็นคลาสของวัตถุชนิดอื่น ซึ่งมักจะเป็นคลาสที่เรียบง่ายกว่า ตัวอย่างเช่น