พ่อขุนผาเมือง
บทความนี้ยังต้องการเพิ่มแหล่งอ้างอิงเพื่อพิสูจน์ความถูกต้อง |
พ่อขุนผาเมือง[4] หรือ พญาผาเมือง เป็นเจ้าเมืองราด[2] (มีราชทินนามตามยศเขมรว่า “กมรเตงอัญศรีอินทรปตินทราทิตย์”) ร่วมกับพ่อขุนบางกลางหาวเจ้าเมืองบางยาง ขับไล่ขอมที่ก่อการจลาจลวุ่นวายให้ออกไปจากเมืองสุโขทัย แต่พระองค์ไม่ทรงขึ้นครองราชย์เป็นเจ้าเมืองสุโขทัยต่อจากพระราชบิดา หากแต่ทรงมอบราชสมบัติ ราชทินนาม และพระแสงขรรค์ไชยศรีเครื่องแสดงสิทธิอำนาจให้แก่พ่อขุนบางกลางหาวแทน เหตุเพราะทรงมีความใกล้ชิดกับทางราชสำนักยโศธรปุระ และเจ้าเมืองยโศธรปุระเคยพระราชทานพระราชธิดาคือพระนางสุขรมหาเทวีเป็นพระชายา[5]
กมรเตงอัญผาเมือง[1] | |
---|---|
ขุนในเมืองราด[2] | |
![]() พระบรมรูปพ่อขุนผาเมืองขณะทรงออกศึก ค่ายพ่อขุนผาเมือง จังหวัดเพชรบูรณ์ | |
คู่อภิเษก | พระนางสุขรมหาเทวี |
พระราชบุตร | พระยาคำแหงพระราม |
ราชวงศ์ | ราชวงศ์ศรีนาวนำถุม |
พระราชบิดา | พ่อขุนศรีนาวนำถุม[3] |
พ่อขุนผาเมืองอาจมีน้องสาวคือนางเสือง เป็นพระมเหสีของพ่อขุนบางกลางหาว (ต่อมาเฉลิมพระนามเป็นพ่อขุนศรีอินทราทิตย์)[6]
พระราชประวัติ
แก้พ่อขุนผาเมืองเป็นพระราชโอรสของพ่อขุนศรีนาวนำถม[2] ทรงอยู่ในสถานะรัชทายาทแห่งราชอาณาจักร และได้เสด็จไปครองอยู่เมืองราด ซึ่งเป็นเมืองอยู่ทางด้านตะวันออกของเชลียงในลุ่มแม่น้ำน่าน คนในชั้นหลังยังปรากฏเรียก "เมืองราดเก่าหั้น" สืบมาไม่นานก่อนการสร้างเขื่อนขนาดใหญ่ปิดกั้นลำแม่น้ำน่าน
นอกจากนั้นยังปรากฏหลักฐานใน นิทานโบราณคดี ของสมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระยาดำรงราชานุภาพ ที่ทรงสันนิษฐานว่าเหตุจะเกิดเมืองหล่มเก่า เห็นจะเป็นด้วยพวกราษฎรที่หลบหนีภัยอันตรายในอาณาจักรล้านช้าง มาตั้งซ่องมั่วสุมกันอยู่ก่อน แต่เป็นที่ดินดีมีน้ำบริบูรณ์เหมาะแก่การเพาะปลูก ทำเรือกทำสวนไร่นาและเลี้ยงโคกระบือ จึงมีพวกตามมาอยู่มากขึ้นโดยลำดับจนเป็นเมือง แต่เป็นเมืองมาครั้งสุโขทัย มีปรากฏในจารึกพ่อขุนรามคำแหงว่า เมืองลุ่ม ต่อมาภายหลังมาเรียกว่าเมือง หล่ม และยังเป็นอีกท่านที่กอบกู้แผ่นดินเอาไว้
ในวัฒนธรรมสมัยนิยม
แก้มีนักแสดงผู้รับบท พ่อขุนผาเมือง ได้แก่
- สิรคุปต์ เมทะนี จากละครเรื่อง นางเสือง (2535)
อ้างอิง
แก้- ↑ ฐานข้อมูลจารึกในประเทศไทย (2555). กมรเตง. กรุงเทพฯ: ศูนย์มานุษยวิทยาสิรินธร (องค์การมหาชน).[ลิงก์เสีย]
- ↑ 2.0 2.1 2.2 "จารึกวัดศรีชุม ด้านที่ ๑". ศูนย์มานุษยวิทยาสิรินธร (องค์การมหาชน). 17 กุมภาพันธ์ 2555. สืบค้นเมื่อ 2019-09-19.
- ↑ "ตำนานเมืองพิษณุโลกสมัยก่อนอาณาจักรสุโขทัย จากเว็บไซต์จังหวัดพิษณุโลก". คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2007-06-20. สืบค้นเมื่อ 2007-07-12.
- ↑ "ประวัติศาสตร์ก่อนสมัยสุโขทัย จากเว็บไซด์จังหวัดสุโขทัย". คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2007-07-02. สืบค้นเมื่อ 2007-07-12.
- ↑ พระยาอินทรมนตรี. "อธิบายยศศักดิ์ของไทย". vajirayana.org. สืบค้นเมื่อ February 16, 2023.
- ↑ มูลนิธิสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดา (2011). นามานุกรมพระมหากษัตริย์ไทย (PDF). กรุงเทพฯ: มูลนิธิสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดา. p. 19. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม (PDF)เมื่อ 2017-09-13. สืบค้นเมื่อ 2017-10-08.