อักษรจาม
อักษรจาม (จาม: ꨀꨇꩉ ꨌꩌ) เป็นอักษรพราหมีที่ใช้เขียนภาษาจาม ภาษาตระกูลออสโตรนีเซียนที่มีผู้พูดเป็นชาวจามประมาณ 245,000 คนในประเทศเวียดนามและกัมพูชา[3] ภาษานี้เขียนจากซ้ายไปขวา แนวนอนเหมือนอักษรพราหมีอื่น ๆ
| อักษรจาม | |
|---|---|
 | |
| ชนิด | อักษรสระประกอบ |
| ภาษาพูด | จาม, สันสกฤต |
| ช่วงยุค | คริสต์ศตวรรษที่ 4 -ปัจจุบัน[1] |
| ระบบแม่ | |
| ระบบพี่น้อง | เขมร, กวิ, มอญเก่า, ครันถะ, ทมิฬ |
| ช่วงยูนิโคด | U+AA00-U+AA5F |
| ISO 15924 | Cham |
| บทความนี้มีสัญลักษณ์สัทศาสตร์สัทอักษรสากล หากไม่มีการสนับสนุนเร็นเดอร์ที่เหมาะสม คุณอาจเห็นเครื่องหมายคำถาม กล่อง หรือสัญลักษณ์อื่นแทนอักขระยูนิโค้ด | |
ลักษณะ แก้
พยัญชนะ แก้
| ka | kha | ga | gha | ngâ | nga | ca | cha | ja | jha | nyâ | nya |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| ꨆ | ꨇ | ꨈ | ꨉ | ꨊ | ꨋ | ꨌ | ꨍ | ꨎ | ꨏ | ꨐ | ꨑ |
| nja | ta | tha | da | dha | nâ | na | nda | pa | pa | pha | ba |
| ꨒ | ꨓ | ꨔ | ꨕ | ꨖ | ꨗ | ꨘ | ꨙ | ꨚ | ꨛ | ꨜ | ꨝ |
| bha | mâ | ma | mba | ya | ra | la | wa | ṣa | sa | ha | |
| ꨞ | ꨟ | ꨠ | ꨡ | ꨢ | ꨣ | ꨤ | ꨥ | ꨦ | ꨧ | ꨨ |
พยัญชนะกลาง แก้
| -ia | -ra | -la | -ua | |
|---|---|---|---|---|
| เครื่องหมายเสริมสัทอักษร | ◌ꨳ | ◌ꨴ | ◌ꨵ | ◌ꨶ |
| ตัวอย่าง | ꨆꨳ kia |
ꨆꨴ kra |
ꨆꨵ kla |
ꨆꨶ kua |
พยัญชนะท้าย แก้
อักษรจามไม่ใช้ virama ไว้กำจัดสระ โดยพยัญชนะท้ายจะระบุด้วยหนึ่งในสามวิธี: แสดงตัวพยัญชนะท้าย, รวมเครื่องหมายเสริมสัทอักษร หรือใช้อักษร ꨥ
| -k | -ng | -c | -t | -n | -p | -y | -r | -l | -w | -ṣ |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| ꩀ | ꩂ | ꩄ | ꩅ | ꩆ | ꩇ | ꩈ | ꩉ | ꩊ | ꨥ | ꩋ |
| -ng | -m | -h | |
|---|---|---|---|
| เครื่องหมายเสริมสัทอักษร | ◌ꩃ | ◌ꩌ | ◌ꩍ |
| แสดงด้วยอักษร ꨌ (ca) | ꨌꩃ | ꨌꩌ | ꨌꩍ |
สระลอย แก้
สระหน้าหกตัวแสดงด้วยตัวอักษรที่ไม่ซ้ำกัน:[4]
| a | i | u | é | ai | o |
|---|---|---|---|---|---|
| ꨀ | ꨁ | ꨂ | ꨃ | ꨄ | ꨅ |
สระจม แก้
สระหน้าตัวอื่น ๆ จะแสดงด้วยการเติมตัวเครื่องหมายเสริมสัทอักษรบนอักษร ꨀ (a)[4] และอักษรอื่น ๆ เพื่อเปลี่ยนสระดั้งเดิมไปเป็นสระเสียงใหม่:
| -ā | -i | -ī | -ei | -u | -ū | -e | -ē | ||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| เครื่องหมายเสริมสัทอักษร | ◌ꨩ | ◌ꨪ | ◌ꨫ | ◌ꨬ | ◌ꨭ | ◌ꨭꨩ | ◌ꨮ | ◌ꨮꨩ | |
| แสดงด้วยอักษร ꨆ (ka) | ꨆꨩ | ꨆꨪ | ꨆꨫ | ꨆꨬ | ꨆꨭ | ꨆꨭꨩ | ꨆꨮ | ꨆꨮꨩ | |
| -é | -é | -o | -ō | -ai | -ao | -â | -â | -au | |
| เครื่องหมายเสริมสัทอักษร | ꨯꨮ | ꨯꨮꨩ | ꨯ | ꨯꨩ | ꨰ | ꨯꨱ | ◌ꨲ | ◌ꨲꨩ | ◌ꨮꨭ |
| แสดงด้วยอักษร ꨆ (ka) | ꨆꨯꨮ | ꨆꨯꨮꨩ | ꨆꨯ | ꨆꨯꨩ | ꨆꨰ | ꨆꨯꨱ | ꨆꨲ | ꨆꨲꨩ | ꨆꨮꨭ |
ตัวเลข แก้
อักษรจามมีชุดตัวเลขเป็นของตนเอง:[4]
| ตัวเลขอาหรับ | 0 | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| ตัวเลขจาม | ꩐ | ꩑ | ꩒ | ꩓ | ꩔ | ꩕ | ꩖ | ꩗ | ꩘ | ꩙ |
| ชื่อ | thaoh ꨔꨯꨱꩍ |
sa ꨧ |
dua ꨕꨶ |
klau ꨆꨵꨮꨭ |
pak ꨚꩀ |
limâ ꨤꨪꨟ |
nam ꨗꩌ |
tajuh ꨓꨎꨭꩍ |
dalapan ꨕꨤꨚꩆ |
salapan ꨧꨤꨚꩆ |
สัญลักษณ์อื่น ๆ แก้
_symbol.svg)
| สัญลักษณ์ | ชื่อ | การใช้งาน |
|---|---|---|
| ꩜ | เกลียว | จุดเริ่มต้นข้อความ |
| ꩝ | Danda | แยกข้อความ |
| ꩞ | Danda สองครั้ง | ตัวแบ่งข้อความที่มีค่าขั้นสูงสุดดีกว่า |
| ꩟ | Danda สามครั้ง | ตัวแบ่งข้อความที่มีค่าขั้นสูงสุดดีกว่า |
ยูนิโคด แก้
มีการเพิ่มอักษรจามในยูนิโคดมาตรฐานในเดือนเมษายน ค.ศ. 2008 ในรุ่น 5.1.[4]
บล็อกยูนิโคดของอักษรจามคือ U+AA00-U+AA5F:
| จาม Unicode.org chart (PDF) | ||||||||||||||||
| 0 | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 | A | B | C | D | E | F | |
| U+AA0x | ꨀ | ꨁ | ꨂ | ꨃ | ꨄ | ꨅ | ꨆ | ꨇ | ꨈ | ꨉ | ꨊ | ꨋ | ꨌ | ꨍ | ꨎ | ꨏ |
| U+AA1x | ꨐ | ꨑ | ꨒ | ꨓ | ꨔ | ꨕ | ꨖ | ꨗ | ꨘ | ꨙ | ꨚ | ꨛ | ꨜ | ꨝ | ꨞ | ꨟ |
| U+AA2x | ꨠ | ꨡ | ꨢ | ꨣ | ꨤ | ꨥ | ꨦ | ꨧ | ꨨ | ꨩ | ꨪ | ꨫ | ꨬ | ꨭ | ꨮ | ꨯ |
| U+AA3x | ꨰ | ꨱ | ꨲ | ꨳ | ꨴ | ꨵ | ꨶ | |||||||||
| U+AA4x | ꩀ | ꩁ | ꩂ | ꩃ | ꩄ | ꩅ | ꩆ | ꩇ | ꩈ | ꩉ | ꩊ | ꩋ | ꩌ | ꩍ | ||
| U+AA5x | ꩐ | ꩑ | ꩒ | ꩓ | ꩔ | ꩕ | ꩖ | ꩗ | ꩘ | ꩙ | ꩜ | ꩝ | ꩞ | ꩟ | ||
หมายเหตุ แก้
- ↑ ꨀꨯꨱꩌ (U+AA00 & U+AA2F & U+AA31 & U+AA4C)
อ้างอิง แก้
- ↑ Marrison 1975, pp. 52–59.
- ↑ Handbook of Literacy in Akshara Orthography, R. Malatesha Joshi, Catherine McBride(2019),p.29
- ↑ Cham. In The Unicode Standard, Version 11.0 (p. 661). Mountain View, CA: Unicode Consortium.
- ↑ 4.0 4.1 4.2 4.3 Everson, Michael (2006-08-06). "Proposal for encoding the Cham script in the BMP of the UCS" (PDF).
บรรณานุกรม แก้
- Marrison, Geoffrey Edward (1975), "The Early Cham language and its relation to Malay", Journal of the Malaysian Branch of the Royal Asiatic Society, 48 (2 (228)): 52–59, JSTOR 41492110
- Etienne Aymonier, Antoine Cabaton (1906). Dictionnaire čam-français. Vol. 7 of Publications de l'École française d'Extrême-Orient. E. Leroux. สืบค้นเมื่อ 2011-05-15.
- Blood, Doris (1980a). Cham literacy: the struggle between old and new (a case study). Notes on Literacy 12, 6-9.
- Blood, Doris (1980b). The script as a cohesive factor in Cham society. In Notes from Indochina, Marilyn Gregersen and Dorothy Thomas (eds.), 35-44. Dallas: International Museum of Cultures.
- Blood, Doris E. 2008. The ascendancy of the Cham script: how a literacy workshop became the catalyst. International Journal of the Sociology of Language 192:45-56.
- Brunelle, Marc. 2008. Diglossia, Bilingualism, and the Revitalization of Written Eastern Cham. Language Documentation & Conservation 2.1: 28-46. (Web based journal)
- Moussay, Gerard (1971). Dictionnaire Cam-Vietnamien-Français. Phan Rang: Centre Culturel Cam.
- Trankell, Ing-Britt and Jan Ovesen (2004). Muslim minorities in Cambodia. NIASnytt 4, 22-24. (Also on Web)
- R. Malatesha Joshi, Catherine McBride(2019). Handbook of Literacy in Akshara Orthography
แหล่งข้อมูลอื่น แก้
วิกิมีเดียคอมมอนส์มีสื่อเกี่ยวกับ Cham script