หมากฮอส

หมากฮอส (ภาษาอังกฤษแบบบริติช: draughts, ภาษาอังกฤษแบบอเมริกัน: checkers) เป็นกลุ่มเกมกระดานวางแผนสำหรับผู้เล่นสองคน ซึ่งเกี่ยวข้องกับการเดินหมากเหมือนกันในแนวทแยงและการยึดบังคับโดยโดดข้ามหมากฝั่งตรงข้าม หมากฮอสพัฒนามาจาก Alquerque

หมากฮอส

ตำแหน่งเริ่มต้นของหมากรุกอังกฤษบนตาราง 8×8
คำที่มีความหมายเหมือนกัน	Checkers Chequers
อายุของเกม	อย่างน้อย 5,000 ปี
ประเภทของเกม	เกมกระดาน เกมกลยุทธ์แบบนามธรรม Mind sport
จำนวนผู้เล่น	2
ระยะเวลาติดตั้ง	<1 นาที
ระยะเวลาเล่น	30 นาที – 2 ชั่วโมง
โอกาสสุ่ม	ไม่มี
ทักษะที่จำเป็น	เกมกลยุทธ์, ยุทธวิธี

ประวัติ

ประวัติกีฬาหมากฮอส เชื่อกันว่า หมากฮอส ก็คือกีฬาที่ดัดแปลงมาจาก หมากรุก นั่นเอง โดยดัดแปลงนำเอามาแต่เบี้ย และกำหนดกฎกติกาให้มีความง่ายขึ้น เล่นง่ายขึ้น แม้แต่เด็กยังเรียนรู้การเล่นหมากฮอสได้อย่างรวดเร็ว ซึ่งการเดินของหมากฮอส จะคล้ายกับการเดินของควีน ในหมากรุก แต่ไม่สามารถเดินถอยหลังได้ จนกว่าจะเดินไปยังสุดกระดาน ก็จะเกิดการเปลี่ยนแปลงการเดินตามกติกาที่ตั้งไว้ หมากรุกมีต้นกำเนิดจากประเทศอินเดียทางตอนเหนือ เมื่อประมาณปี พ.ศ. 1113 ส่วนหมากฮอสเริ่มเล่นกันที่ประเทศสเปน เมื่อ พ.ศ. 2090 ก่อนที่จะเริ่มแพร่หลายและได้รับความนิยมไปทั่วโลก ในระยะแรก หมากฮอสยังไม่ได้รับการยอมรับ และได้รับการขนานนามว่าเป็นหมากสำหรับผู้หญิง และกติกาของหมากฮอสแต่ละท้องถิ่นก็ไม่เหมือนกัน เช่น บางประเทศ หมากจะกินฮอสไม่ได้ บางประเทศใช้ตาราง 10 x 10 ช่อง มีหมากข้างละ 20 เป็นต้น หมากฮอสสากล มีการแข่งขันในระดับประเทศและต่างประเทศ ได้รับการยอมรับกันทั่วโลก ผู้เล่นจะมีหมากข้างละ 12 ตัว ฝ่ายสีดำจะเป็นผู้เริ่มเล่นก่อน เมื่อฝ่ายใดเข้าฮอส ก็จะนำหมากสีเดียวกัน วางซ้อนกันอีก 1 ตัว ฮอสจะเดินหน้าหรือถอยหลังกี่ช่องก็ได้ แต่ได้แค่แนวทแยงแนวเดียวเท่านั้น และการเล่นหมากฮอสในปัจจุบันได้ถูกค้นคว้าทดลองการเดินในแง่มุมต่าง ๆ มาแล้วหมดสิ้น นักเล่นหมากฮอสที่เก่ง ๆ สามารถเดินเพื่อให้เสมอกันได้กี่กระดานก็ได้ ยกเว้นต้องการเดินเสี่ยงเพื่อเอาชนะ ในการแข่งขันหมากฮอส จึงเต็มไปด้วยการเล่นที่เสมอกัน เช่นการแข่งขันชิงแชมป์ระหว่างแอนดรูว์ แอนเดอสัน แชมป์โลกหมากฮอสคนแรก กับเจมส์ วิลลีย์ นักหมากฮอสที่มีชื่อเสียงที่สุดในอดีต มีการเสมอกันถึง 54 กระดาน กีฬาหมากฮอสจึงได้ฉายาว่า เป็นกีฬาแห่งการเสมอกัน ภายหลังได้เปลี่ยนกติกามาใช้กติกา 2 ก้าวบังคับ 47 วิธี และ 3 ก้าวบังคับ 137 วิธี สำหรับการเปิดหมาก ซึ่งเราได้ดัดแปลงนำมาใช้ เมื่อปี พ.ศ. 2427 ได้มีการจัดการแข่งขันประเภททีมระหว่างประเทศขึ้นครั้งแรก ระหว่างอังกฤษกับสกอตแลนด์ ปี พ.ศ. 2448 อังกฤษแข่งกับสหรัฐอเมริกา ปัจจุบันยังจัดการแข่งขันกันอยู่

ตัวเดิน

• เบี้ย (อังกฤษ: Men) เป็นตัวเดินเริ่มแรกที่เดินได้ทีละช่องเท่านั้น
• ฮอส หรือ คิง (อังกฤษ: Kings) เมื่อเบี้ยเดินจนสุดกระดานของฝ่ายตรงข้ามเบี้ยตัวนั้นจะเป็นฮอสสามารถเดินได้จนสุดกระดานแต่บางประเทศเดินได้ทั้งข้างหน้าและหลังได้ทีละช่อง
• การกินสองต่อ ถ้ากินไปหนึ่งตัวแล้วในแถวนั้นยังมีหมากซึ่งด้านหลังไปหนึ่งช่องต้องไม่มีหมากหรือขอบกระดาน ถ้าตัวนั้นเป็นฮอส

ประเภท

ประเภทเบี้ยกินได้แค่ข้างหน้าและพอเป็นฮอสจะเดินได้ทั้งข้างหน้าและหลังได้จนสุดกระดาน

ชื่อหมากฮอส	คนละกี่ตัว	ตารางหมากฮอส	ใครเดินก่อน	คำอธิบายเพิ่มเติม
หมากฮอสมาเลเซีย/หมากฮอสสิงคโปร์	30	12x12	ไม่แน่นอน
หมากฮอสตุรกี	16	8x8	ขาว	การจัดหมากเหมือนหมากรุกสากลแต่แค่ไปข้างหน้าอีก 1 ช่องการเดินก็ไม่เหมือนกับหมากฮอสทั่วไป
หมากฮอสพม่า	12	8x8	ขาว
หมากฮอสเช็ก	12	8x8	ขาว

ประเภทเบี้ยกินข้างหน้าและหลังได้พอเป็นฮอสจะเดินได้ทั้งข้างหน้าและหลังได้จนสุดกระดาน

ชื่อหมากฮอส	คนละกี่ตัว	ตารางหมากฮอส	ใครเดินก่อน	คำอธิบายเพิ่มเติม
หมากฮอสรัสเซีย	12	8x8	ขาว
หมากฮอสสากล	20	10x10	ขาว
หมากฮอสบราซิล	12	8x8	ขาว
หมากฮอสแคนาดา	30	12x12	ขาว

ประเภทเบี้ยกินได้แค่ข้างหน้าเท่านั้นพอเป็นฮอสเดินได้ทั้งข้างหน้าและหลังได้แต่เดินได้แค่ 1 ช่อง

ชื่อหมากฮอส	คนละกี่ตัว	ตารางหมากฮอส	ใครเดินก่อน	คำอธิบายเพิ่มเติม
หมากฮอสอังกฤษ	12	8x8	ดำ	เป็นหมากฮอสที่คนส่วนใหญ่เข้าใจผิดคิดว่าเป็นหมากฮอสสากล
หมากฮอสอิตาลี	12	8x8	ขาว

หมากฮอสที่รูปร่างตัวกระดานและการเล่นแตกต่างจากหมากฮอสอื่น

• หมากฮอสจีนหรือหมากข้ามตัวกระดานจะเป็นรูปดาวในกระดานสี่เหลี่ยม
• ฮาลมะ
• โคนานี

• 
  การเริ่มหมากฮอสสากล
• 
  การเริ่มหมากฮอสตุรกี
• 
  การเริ่มหมากฮอสอิตาลี
• 
  การเริ่มหมากฮอสไทย

สนามแข่งขันในปัจจุบัน

หมากฮอสเป็นกีฬาในร่มที่นิยมเล่นกันมานาน มีสนามแข่งขันหมากฮอสใหญ่ๆ หลายสนาม เช่นการแข่งขันของการไฟฟ้าส่วนภูมิภาค การแข่งขันของสมาคมกีฬาไทยแห่งประเทศไทยการแข่งขันระดับภูมิภาค จังหวัด หรือประเทศ ตลอดจนการแข่งขันระดับโรงเรียน มหาวิทยาลัย ภาครัฐ เป็นต้น อีกทั้งในปัจจุบันกีฬาหมากฮอสได้มาการแพร่หลายอย่างต่อเนื่องโดยเฉพาะในทางภาคตะวันออกเฉียงเหนือ ทำให้มีรายการแข่งขันเพิ่มขึ้นเป็นจำนวนมาก ตัวอย่างรายการกีฬาหมากฮอส กีฬานักเรียน อปท. กีฬาเยาวชนชิงแชมป์ประเทศไทย กีฬารัฐวิสาหกิจ กีฬาสาธิตสามัคคี กีฬามหาวิทยาลัย กีฬาประจำจังหวัด เป็นต้น

หมากฮอสนั้นได้ชื่อว่าเป็นกีฬาระดับปัญญาชน เป็นกีฬาที่ไม่ได้ใช้กำลัง แต่ใช้ความคิดและสติปัญญาเข้ามาประลองกัน เล่นเพื่อความสนุกสนานเพลิดเพลินก็ได้ หรือเล่นเพื่อฝึกสมองอย่างจริงจังก็ได้เช่นกัน นับเป็นกีฬาที่เล่นง่าย และน่าเล่นเป็นอย่างยิ่ง

หมากฮอสไทยเริ่มมีการแพร่หลายทั่วทั้งประเทศ ไม่ว่าจะเป็นเด็กเยาวชน จนกระทั่งผู้สูงอายุก็ตาม มีการขยายตัวตามสถาบันการศึกษาต่าง ๆ ทั้งในภาครัฐและเอกชน ในขณะที่การแข่งขันกีฬาหมากฮอสไทยนั้นมีรายการแข่งขันในแต่ละปีค่อนข้างจำกัด อีกทั้งยังไม่สามารถเข้าถึงผู้เล่นได้มากนัก เนื่องจากการประชาสัมพันธ์ที่ไม่ดีเท่าที่ควร ทำให้นักกีฬาลงแข่งขันแต่ละประเภทค่อนข้างน้อย และการจัดการแข่งขันอาจจะยังไม่ได้มาตรฐานเท่าที่ควร มีโอกาสเกิดเหตุการณ์ที่ไม่คาดฝันต่าง ๆ หลังจากมีการประเมินผลหลังจากจัดการแข่งขันแล้ว ไม่ว่าจะเป็นเรื่องเวลา สถานที่ เจ้าหน้าที่หรือบุคลากร การตัดสิน แม้กระทั่งสิ่งอำนวยความสะดวกต่าง ๆ

ข้อมูลเมื่อ 2563

อ้างอิง

สมาคมกีฬากีฬาไทยแห่งประเทศไทย