รูปในทางพุทธศาสนา มีหลายความหมาย ดังนี้

  1. เป็นธรรมะคำหนึ่งอย่างเช่นในคำว่า
  2. นามธรรม แปลว่า สิ่งชำรุดทรุดโทรม, สิ่งที่แตกสลาย, สิ่งที่ผันแปรได้
  3. หมายถึงรูปร่างที่มองเห็นด้วยตา คือร่างกายหรือตัวตนของคน สัตว์สิ่งของ อันเกิดขึ้นจากการรวมตัวของธาตุ 4 คือ ดิน น้ำ ไฟ ลม จัดเป็นหนึ่งในขันธ์ 5 (รูป เวทนา สัญญา สังขาร วิญญาณ) มีสภาวะเกิดดับคือ เกิด แก่ เจ็บ และ ตาย
  4. ใช้เป็นคำแสดงลักษณะหรือลักษณะนามของภิกษุสามเณร เช่นภิกษุ 3 รูป สามเณร 5 รูป
  5. ในสมัยก่อนใช้เป็นคำแทนตัวเองของภิกษุสามเณรที่พูดกับคฤหัสถ์ เช่นเดียวกับคำว่า อาตมา, ฉัน เช่น "วันนี้รูปไปไม่ได้หรอกโยม รูปไม่ว่าง" หมายความว่า "อาตมาไปไม่ได้ ไม่ว่าง" นั่นเอง

รูป๒๘ แก้

รูป ในปรมัตถธรรม4 มี 28 แบ่งเป็น มหาภูตรูป 4 และอุปาทยรูป24

มหาภูตรูป๔ แก้

ปฐวี ธาตุดิน , อาโป ธาตุน้ำ , วาโย ธาตุลม , เตโช ธาตุไฟ

อุปาทายรูป๒๔ แก้

ปสาทรูป๕ แก้

จักขุปสาท การรับรู้ทางตา , โสตปสาท การรับรู้ทางหู , ฆานปสาท การรับรู้ทางจมูก , ชิวหาปสาท การรับรู้ทางลิ้น , กายปสาท การรับรู้ทางกาย

โคจรรูป๔ แก้

รูปะ รูป , สัททะ เสียง , คันธะ กลิ่น , รสะ รส

ภาวรูป๒ แก้

ปุริสภาวะ ภาวะแห่งบุรุษ อิตถีภาวะ ภาวะแห่งสตรี

หทยรูป๑ แก้

หทยรูปเป็นรูปที่เกิดจากกรรมเป็นสมุฏฐาน ตั้งอยู่ภายในช่องเนื้อเยื่อหัวใจโตเท่าเมล็ดดอกบุนนาค เป็นที่อาศัยเกิดของจิต (จิตประเภทมโนธาตุ และมโนวิญญาณธาตุ) เพื่อการรู้ธรรมารมณ์

ชีวิตรูป๑ แก้

ชีวิตรูป ความเป็นชีวิต (ชีวิตินทรีย์) ที่เกิดจากกฎพีชนิยามคือ สมตา (ปรับให้เหมาะสม) ชีวิตา (มีกระบวนการทำงาน) วัฏฏตา (มีระบบสืบพันธุ์)

อาหารรูป๑ แก้

อาหารรูป อาหารที่หล่อเลี้ยงร่างกาย น้ำและลมหายใจ

ปริจเฉทรูป๑ แก้

ปริจเฉทรูป ช่องว่างต่างๆภายในกาย

วิญญัติรูป๒ แก้

กายวิญญัติ การกระทำทางกาย วจีวิญญัติ การกระทำทางวาจา

วิการรูป๓ แก้

รูปัสสะ ลหุตา ความเบาแห่งรูป รูปัสสะมุทุตา ความอ่อนแห่งรูป รูปัสสะ กัมมัญญตา ความควรแก่การงาน พอเหมาะ พอประมาณ แห่งรูป

ลักขณรูป๔ แก้

รูปัสสะ อุจจโย ความเติบโตแห่งรูป รูปัสสะ สันตติ ความสืบต่อแห่งรูป รูปัสสะ ชรตา ความทรุดโทรมแห่งรูป รูปัสสะ อนิจจัง ความแปรปรวนแห่งรูป

อ้างอิง แก้