ภาษามลายูบางกอก
ภาษามลายูบางกอก, ภาษามลายูกรุงเทพ (อักษรยาวี: بڠكوق ملايو; บาซอนายูบาเกาะ) บ้างเรียก มลายูบางบัวทอง เป็นภาษามลายูถิ่นที่ใช้พูดกันในชุมชนชาวไทยเชื้อสายมลายูที่พำนักบริเวณชานเมืองของกรุงเทพมหานคร บ้างก็เป็นชนที่อาศัยมาแต่เดิม บ้างก็เป็นกลุ่มที่ถูกกวาดต้อนขึ้นภาคกลางของไทยช่วงต้นกรุงรัตนโกสินทร์
| ภาษามลายูบางกอก | |
|---|---|
| بڠكوق ملايو 'نايو | |
| ประเทศที่มีการพูด | ประเทศไทย |
| ภูมิภาค | กรุงเทพมหานคร |
| ชาติพันธุ์ | ไทยเชื้อสายมลายู |
| จำนวนผู้พูด | ประมาณ 5,000 คน (2550) |
| ตระกูลภาษา | |
| ระบบการเขียน | อักษรไทย, อักษรยาวี |
| รหัสภาษา | |
| ISO 639-3 | – |
ปัจจุบันมีผู้ใช้ภาษามลายูบางกอกไม่มากนักเมื่อเปรียบเทียบกับจำนวนประชากรเชื้อสายมลายูในกรุงเทพมหานครและปริมณฑล ส่วนใหญ่อาศัยอยู่ในจังหวัดปทุมธานี และนนทบุรี และมีจำนวนมากที่หันมาใช้ภาษาไทยมาตรฐาน
ประวัติ แก้
มีประวัติการตั้งถิ่นฐานของชาวไทยเชื้อสายมลายูบริเวณภาคกลางของไทยมาช้านาน บ้างก็ตั้งถิ่นฐานมาตั้งแต่ช่วงกรุงศรีอยุธยาซึ่งรับราชการเป็นขุนนางเดิม[1] บ้างก็มาจากการค้าขาย ดังพบว่ามีการใช้ภาษามลายูเป็นภาษากลางสำหรับการติดต่อค้าขายกับประชาคมต่างประเทศ[2] ก่อนอพยพลงมาลุ่มแม่น้ำเจ้าพระยาตอนล่างพร้อมกับมุสลิมกลุ่มอื่น ๆ หลังกรุงศรีอยุธยาถูกพม่าตีแตก[1][3][4] บางส่วนก็สืบสันดานมาแต่บรรพบุรุษเชลยที่ถูกกวาดต้อนจากหัวเมืองแขกอันได้แก่ปัตตานี ไทรบุรี ยะหริ่ง กลันตัน และสตูล ช่วงต้นกรุงรัตนโกสินทร์ในรัชกาลพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลก และในรัชกาลพระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว[4][5] รวมทั้งหมด 6 ครั้ง[6] และได้รับโปรดเกล้าให้ตั้งถิ่นฐานบ้านเรือนทั้งในและรอบพระนคร[7] ทั้งนี้ก็เพื่อเพิ่มประชากรในพระนคร และลดกำลังพลของหัวเมืองแขกมิให้ก่อกบฏต่อสยามอีก[4] ทำให้ประชาคมมลายูกลายเป็นชุมชนมุสลิมขนาดใหญ่ของกรุงเทพมหานครมาแต่อดีตจนถึงปัจจุบัน[3] บางกลุ่มเช่นกลุ่มมุสลิมบ้านสมเด็จเป็นกลุ่มเชื้อสายเจ้าเมืองและขุนนาง มีการใช้ราชาศัพท์ และมักสมรสกับผู้มีฐานันดรสูงด้วยกัน แต่ในระยะหลัง หญิงมุสลิมในแถบนี้มักตกเป็นภรรยาของขุนนางที่ไม่ใช่มุสลิม[8] นอกจากนี้ชาวมลายูที่มาจากไทรบุรีและสตูลบางส่วนใช้ภาษาไทยถิ่นใต้ ไม่ใช้ภาษามลายู[9]
ในกรุงเทพมหานคร มีกลุ่มชนเชื้อสายมลายู ทั้งกลุ่มแขกเก่า (คือกลุ่มที่อาศัยบริเวณภาคกลางมาแต่เดิม) กับกลุ่มแขกใหม่ที่โยกย้ายมาคราวต้นกรุงรัตนโกสินทร์ ทั้งที่อพยพมาเพื่อค้าขายและถูกกวาดต้อนมา[6] อาศัยอยู่กระจายตัวตั้งแต่สี่แยกบ้านแขก ในฝั่งเขตธนบุรี ทุ่งครุ บางคอแหลม มหานาค พระโขนง คลองตัน มีนบุรี หนองจอก เรื่อยไปจนถึงอำเภอบางน้ำเปรี้ยว จังหวัดฉะเชิงเทรา และยังมีคนเชื้อสายมลายูรอบ ๆ ปริมณฑลด้วย ดังพบในจังหวัดพระนครศรีอยุธยา จังหวัดนครนายก จังหวัดปทุมธานี จังหวัดนนทบุรี จังหวัดสมุทรปราการ จังหวัดอ่างทอง และจังหวัดเพชรบุรี[3][10] ภายหลังได้มีการขยับขยายออกมาทางจังหวัดชลบุรี[4] ซึ่งชาวมลายูบางส่วนมีพัฒนาการด้านภาษา[6] หรือแม้แต่ด้านพิธีกรรมทางศาสนาบางประการต่างจากมาตุภูมิ[7] และอนุชนส่วนใหญ่ถือตนว่าเป็นมุสลิมกรุงเทพฯ เสียมากกว่ามุสลิมเชื้อสายมลายู[11] พวกเขาผสมกลมกลืนไปกับคนส่วนใหญ่ บางคนตักบาตรแก่พระสงฆ์ แต่จะเรียกว่า "ให้อาหารพระ" เป็นต้น[12]
สถานะปัจจุบัน แก้
ผู้พูดภาษามลายูบางกอกมีอยู่ประมาณ 5,000 คน[ต้องการอ้างอิง] ส่วนมากจะมีอายุเกินกว่า 40 ปีเท่านั้นที่ยังพอพูดภาษามลายูได้ แต่ความสามารถในการใช้ภาษาแตกต่างกันออกไป อย่างไรก็ตามปัจจุบันภาษาของพวกเขาเหล่านั้นมีความแตกต่างจากภาษามลายูปัตตานีบ้าง ไม่ว่าจะเป็นด้านเสียง ความหมาย และโครงสร้างประโยค ทั้งนี้เนื่องจากมีวิวัฒนาการทางภาษาที่แตกต่างกัน[13] ชุมชนเชื้อสายมลายูหลายแห่งยุติการคุตบะห์หรือการบรรยายธรรมเป็นมลายู การศึกษากีตาบยาวี หรือแม้แต่การใช้ภาษามลายูสำหรับสื่อสารในชีวิตประจำวันเสียแล้ว[1][3][14]
ปัจจุบันจังหวัดปทุมธานียังมีการใช้ภาษามลายูแบบปัตตานีในการสื่อสาร[15] โดยเฉพาะในอำเภอคลองหลวง[16] และพบในอำเภอลาดหลุมแก้ว[17] ส่วนในนนทบุรีท้องที่ที่ยังใช้ภาษามลายู ได้แก่ ตำบลท่าอิฐ อำเภอปากเกร็ด[11] และพบที่ตำบลละหาร อำเภอบางบัวทอง[14] ส่วนในโรงเรียนสุเหร่าบ้านดอน เขตวัฒนา กรุงเทพมหานคร ยังมีการเรียนการสอนด้วยภาษามลายูอยู่เพื่อสืบทอดภาษาสู่ชนรุ่นต่อไป[6]
ชนรุ่นหลังส่วนใหญ่หันมาใช้ภาษาไทยมากขึ้น แต่ยังคงศัพท์เฉพาะจำพวกคนและสิ่งของต่างจากภาษาไทยมาตรฐาน และคงสำเนียงถิ่นเข้าผสมกับภาษาไทย เช่นชุมชนเชื้อสายมลายูในอำเภอลำลูกกา จังหวัดปทุมธานี จะเรียกพ่อว่า ป๊ะ เป๊าะ เยาะห์ ป๋า ส่วนคำไทยอื่นจะมีเสียงแปร่ง เช่น เป็ด เป็น เป๊ด, ขยะ เป็น ขะยะ และ สะอาด เป็น ซะอั๊ด เป็นต้น[18]
ตัวอย่าง แก้
ตัวอย่างคำในภาษามลายูบางกอก ในอำเภอบางบัวทอง จังหวัดนนทบุรี[19]
| มลายูบางกอก | มลายูปัตตานี | มลายูมาตรฐาน | คำแปล |
|---|---|---|---|
| มาเกียง | มาแก | มากัน | กิน |
| อีเกียง | อีแก | อีกัน | ปลา |
| อาเญียง | อาแย | อายัม | ไก่ |
| ซมีเลียง | ซิมิแล | เซิมบีลัน | เก้า |
| มาเลียง | มาแล | มาลัม | กลางคืน |
| ออเรียง | ออแฆ | โอรัง | คน |
| เซียง | ซีแย | เซียม | สยาม |
| ดาออ | ดอออ | โดอา | ดุอา (บทสวด) |
| กูบา | กูบา | เกอเบา | ควาย |
| ตาเนาะฮ์ | ตาเนาะฮ์ | ตานะฮ์ | ดิน |
| บารู | บารู | บารู | ใหม่ |
| นาซิ | นาซิ | นาซี | ข้าว |
| อาญิง | อาญิง | อันจิง | หมา |
| ฮาตู | ฮาตู | ฮันตู | ผี |
| อะการะฮ์ | ไอร์บาตู | ไอซ์ | น้ำแข็ง |
อ้างอิง แก้
- ↑ 1.0 1.1 1.2 เมธินีย์ ชอุ่มผล และเกสรบัว อุบลสวรรค์ (30 มีนาคม 2559). "ชุมชนมุสลิม ร่วมสร้างพระนคร". มูลนิธิเล็ก-ประไพ วิริยะพันธุ์. สืบค้นเมื่อ 6 ตุลาคม 2559.
{{cite web}}: ตรวจสอบค่าวันที่ใน:|accessdate=(help)[ลิงก์เสีย] - ↑ กัณหา แสงรายา (3 สิงหาคม 2554). "คำเรียก มลายู มลายูมุสลิม ไทย ไทยมุสลิม ไทยมลายู และ 'แขก' ในสังคมไทย (1)". สำนักข่าวอิศรา. สืบค้นเมื่อ 3 ตุลาคม 2559.
{{cite web}}: ตรวจสอบค่าวันที่ใน:|accessdate=(help) - ↑ 3.0 3.1 3.2 3.3 "ค้นหารากเหง้า 'มลายูกรุงเทพ มุสลิมบางกอก' ผ่านมุมมองของ 'ศุกรีย์ สาเร็ม' เลขาฯ สโมสรมลายูแห่งลุ่มน้ำเจ้าพระยา". ประชาไท. 16 มกราคม 2558. สืบค้นเมื่อ 30 กันยายน 2559.
{{cite web}}: ตรวจสอบค่าวันที่ใน:|accessdate=(help) - ↑ 4.0 4.1 4.2 4.3 "มุสลิมในประเทศไทย". กรมเอเชียใต้ ตะวันออกกลางและแอฟริกา. 27 พฤศจิกายน 2554. สืบค้นเมื่อ 3 ตุลาคม 2559.
{{cite web}}: ตรวจสอบค่าวันที่ใน:|accessdate=(help) - ↑ ปราณี กล่ำส้ม. ย่านเก่าในกรุงเทพฯ [เล่ม 1]. กรุงเทพฯ : เมืองโบราณ, พิมพ์ครั้งที่ 2, หน้า 88
- ↑ 6.0 6.1 6.2 6.3 ณัฐวิทย์ พิมพ์ทอง (25 พฤษภาคม 2558). "มลายูบางกอก:ที่มา การกระจายตัว และวัฒนธรรมการเปลี่ยนแปลง". วรสารเมืองโบราณ. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2021-12-02. สืบค้นเมื่อ 6 ตุลาคม 2559.
{{cite web}}: ตรวจสอบค่าวันที่ใน:|accessdate=(help) - ↑ 7.0 7.1 สุดารา สุจฉายา (26 พฤษภาคม 2559). "พิธีสุหนัตของบรรดาลูกหลานแขกมอญ ทุ่งครุ". มูลนิธิเล็ก-ประไพ วิริยะพันธุ์. สืบค้นเมื่อ 3 ตุลาคม 2559.
{{cite web}}: ตรวจสอบค่าวันที่ใน:|accessdate=(help)[ลิงก์เสีย] - ↑ เสาวนีย์ จิตต์หมวด, ผศ. (2531). กลุ่มชาติพันธุ์ : ชาวไทยมุสลิม (PDF). กรุงเทพฯ: กองทุนสง่ารุจิระอัมพร. p. 115.
- ↑ เสาวนีย์ จิตต์หมวด, ผศ. (2531). กลุ่มชาติพันธุ์ : ชาวไทยมุสลิม (PDF). กรุงเทพฯ: กองทุนสง่ารุจิระอัมพร. p. 114.
- ↑ "Wed Guide: เรื่องความเป็นมาของศาสนาอิสลามในประเทศไทย". คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2016-10-02. สืบค้นเมื่อ 2009-09-26.
- ↑ 11.0 11.1 วลัยลักษณ์ ทรงศิริ (26 พฤษภาคม 2559). "คนตานี คนมลายูที่ถูกลืม". มูลนิธิเล็ก-ประไพ วิริยะพันธุ์. สืบค้นเมื่อ 30 กันยายน 2559.
{{cite web}}: ตรวจสอบค่าวันที่ใน:|accessdate=(help)[ลิงก์เสีย] - ↑ ประคอง นิมมานเหมินท์และอื่น ๆ. "คติความเชื่อและศาสนา" (PDF). คลังข้อมูลน้ำและภูมิอากาศแห่งชาติ. สืบค้นเมื่อ 15 สิงหาคม 2564.
{{cite web}}: ตรวจสอบค่าวันที่ใน:|accessdate=(help) - ↑ http://www.isranews.org/cms/index.php?option=com_content&task=view&id=3908&Itemid=86[ลิงก์เสีย]
- ↑ 14.0 14.1 "ย้อนรอยมลายูบางกอก...ที่สุเหร่าแดง". วอยซ์ทีวี. 26 มีนาคม 2559. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2016-06-12. สืบค้นเมื่อ 3 ตุลาคม 2559.
{{cite web}}: ตรวจสอบค่าวันที่ใน:|accessdate=(help) - ↑ "ชุมชนมุสลิมปทุมฯ จัดงาน "มลายูปทุมธานี ไม่มีวันตาย"". สำนักข่าวอะลามี่. สืบค้นเมื่อ 3 ตุลาคม 2559.
{{cite web}}: ตรวจสอบค่าวันที่ใน:|accessdate=(help) - ↑ "'ปทุมธานีโมเดล' การแก้ปัญหารุกริมคลอง". คมชัดลึก. 12 กรกฎาคม 2558. สืบค้นเมื่อ 3 ตุลาคม 2559.
{{cite web}}: ตรวจสอบค่าวันที่ใน:|accessdate=(help) - ↑ "มลายูพลัดถิ่น : รายการทางนำชีวิต อิสลาม ชุด สลามประเทศไทย". ฮาลาลไลฟ์. 16 มิถุนายน 2559. สืบค้นเมื่อ 3 ตุลาคม 2559.
{{cite web}}: ตรวจสอบค่าวันที่ใน:|accessdate=(help) - ↑ "ความรู้เรื่องชาวมุสลิมในจังหวัดปทุมธานี". เครือข่ายกาญจนภิเษก. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2008-12-01. สืบค้นเมื่อ 3 ตุลาคม 2559.
{{cite web}}: ตรวจสอบค่าวันที่ใน:|accessdate=(help) - ↑ Umaiyah Haji Umar (2005). "Bang Bua Thong Dialect – A Lexicon Study". Journal of Language and Culture. 24 (2): 5–22. สืบค้นเมื่อ 28 September 2016.
แหล่งข้อมูลอื่น แก้
- Umaiyah Haji Umar (2005), Bang Bua Thong Melayu Dialect - a Lexicon Study, Journal Language and Culture, Bangkok:The Research Institute for Languages and Cultures of Asia (RILCA), Mahidol University, online edition