พระบรมนิพพานบท
พระบรมนิพพานบท (เขมร: និព្វានបាទ, 1834-1888) หรือพระบาทสมเด็จพระศรีสุริโยพันธ์ุ ที่ 2 กษัตริย์แห่งเขมรครองสิริราชสมบัติจาก พ.ศ. 1883-1888 เป็นเวลาทั้งสิ้น 5 ปี
| พระบาทสมเด็จพระศรีสุริโยพันธุ์ที่ 2 (พระบรมนิพพานบท) | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| กษัตริย์ แห่ง จักรวรรดิเขมร | |||||||||
| ครองราชย์ | 1883-1888 | ||||||||
| ก่อนหน้า | พระเจ้าแตงหวาน | ||||||||
| ถัดไป | พระสิทธานราชา | ||||||||
| ประสูติ | พ.ศ. 1834 ศรียโศธรปุระ | ||||||||
| สวรรคต | พ.ศ. 1888 | ||||||||
| พระราชบุตร | •พระบรมลำพงษ์ราชา •พระศรีสุริโยทัย •พระนางแก้วกัญญา( แก้วเก็งยา ) •พระศรีสุริโยวงษ์ | ||||||||
| |||||||||
| ราชวงศ์ | ราชวงศ์ตระซ็อกประแอม | ||||||||
| พระราชบิดา | พระเจ้าแตงหวาน | ||||||||
| พระราชมารดา | พระนางจันทรวรเทวี | ||||||||
| ศาสนา | พุทธศาสนาเถรวาท | ||||||||
พระราชประวัติ แก้
พระบรมนิพพานบท ( เขมร: ព្រះបាទនិព្វានបាទ อักษรโรมัน: Nippean Bat ) ครองราชย์: ค.ศ. 1340 - ค.ศ. 1346 พระบรมนิพพานบท หรือ พระบรมนิพันทบท หรือ พระบรมนิภาร พระมหากษัตริย์แห่งกรุงพระนครหลวงพระองค์ทรงเป็นพระราชโอรสใน พระเจ้าแตงหวาน หรือ พระเจ้าตระซ็อกประแอมกับพระนางจันทรวรเทวี พระองค์ทรงสืบเชื้อสายมาจากสองราชสกุล ฝ่ายทางพระราชบิดา(จามปา) และฝ่ายทางพระราชมารดา(ขะแมร์) เมื่อพระเจ้าตา(พระเจ้าชัยวรมันที่ 9)เสด็จสวรรคตพระราชบิดาของพระองค์(พระเจ้าตระซ็อกประแอม)จึงได้ขึ้นสืบราชสมบัติเป็นพระมหากษัตริย์แห่งกรุงพระนครหลวง และโปรดสถาปนาพระองค์ขึ้นเป็นพระอุปราชขณะมีพระชนมายุได้ 44 พรรษาเมื่อพระราชบิดาเสด็จสวรรคตในปี พ.ศ. 1883 พระองค์จึงขึ้นสืบราชบัลลังก์เมื่อพระชนมายุได้ 49 พรรษา เฉลิมพระนาม "พระบาทสมเด็จพระศรีสุริโยพันธุ์ บรมราชาธิราช ธรรมิกราชบรมนาถบพิตร" เมื่อพระองค์ครองราชสมบัติได้เพียง 5 ปีทรงประชวรเสด็จสวรรคต สิริพระชนมายุได้ 54 พรรษาภายหลังเสด็จสวรรคตได้รับการเฉลิมพระนาม "พระบรมนิพพานบท" อันแปลว่าผู้เสด็จไปแล้วโดยสุคติสุข ตลอดรัชสมัยของพระองค์มีการเผยแผ่พระพุทธศาสนาอย่างแพร่หลาย มีการสร้างพระพุทธรูป และสร้างวัดวาอารามทั่วพระราชอาณาจักร พระองค์ทรงส่งเสริมพระพุทธศาสนาไม่เหมือนกษัตริย์องค์ก่อนๆ ที่นับถือฮินดู ช่วงปลายรัชกาลเกิดศึกสงครามและเกิดการจลาจลไปทั่ว
เมื่อพระองค์เสด็จสวรรคตในปี พ.ศ. 1888 จึงเป็นการสิ้นสุดตำนานภาคแรกของ เอกสารมหาบุรุษเขมร ตามพระราชพงศาวดารกัมพูชาที่ได้บันทึกพระราชวงศ์วรมัน ส่วนพระราชอนุชาของพระองค์จึงขึ้นสืบราชบัลลังก์ต่อมาเป็น พระสิทธานราชา พระสิทธานราชาครองราชสมบัติได้เพียง 1 ปีจึงมอบราชสมบัติให้ พระบรมลำพงษ์ราชา พระราชโอรสในพระบรมนิพพานบท
สวรรคต แก้
พระบรมนิพพานบททรงขึ้นครองราชสมบัติเป็นพระมหากษัตริย์แห่งกรุงยโศธรปุระต่อจากพระราชบิดาในปี ค.ศ. 1340 ตรงกับรัชสมัยของสมเด็จพระรามาธิบดีที่ 1 แห่งกรุงศรีอยุธยา ทางกรุงศรีอยุธยาได้ส่งเจ้าใส้เทวดาเข้ามาเป็นราชฑูตเพื่อเจริญพระราชสัมพันธไมตรีกับกรุงพระนครหลวงแต่พระบรมนิพพานบทมิไว้วางพระทัยสั่งให้จับเจ้าใส้เทวดาสังหารเสีย โดยพระราชพงศาวดารฉบับนักองค์เอง[1]ระบุว่า "ศักราช ๑๒๖๘ ปีจ่ออัฐศก สมเดจ์พระมหานิภารเสวยราชสมบัติพระนครศรีโสทรราชธานี ทรงพระราชสั้ทธาทำนุบำรุงพระสาศหนา คะณะนั้นสมเดจ์พระรามาธิบดีผู้เปนพระราชบุตร สมเดจ์พระมหาจักรพัทตราธิราช ได้เสวยราชสมบัติกรุงพระนครศรีอยุทธยา สมเดจ์พระรามาธิบดีมีพระราชโองการตรัสให้เจ้าไส้เจ้าเทวดาจำทูลพระราชสารเปนทางพระราชไม้ตรี มายังกรุงกำภูชาธิบดี สมเด็จพระมหานิภารหมิไว้พระไท ให้จับเจ้าไส้เจ้าเทวดาฆ่าเสีย”[2] เหตุการณ์นี้ได้สร้างความบาดหมางระหว่างกรุงศรีอยุธยากับพระนครหลวงเป็นเหตุให้กรุงศรีอยุธยายกทัพเข้าโจมตีเมืองพระนครหลวงในเวลาต่อมา เมื่อพระบรมนิพพานบทครองราชสมบัติได้เพียง 4 ปีกรุงศรีอยุธยายกทัพมาล้อมเมืองพระนครหลวงได้ 1 ปีแต่ยังโจมตีเอาเมืองมิได้ ภายในเมืองเกิดการจราจลไปทั่วพระนครเนื่องจากขาดแคลนเสบียงอาหาร พระบรมนิพพานบททรงตรอมพระทัยประชวรเสด็จทิวงคตในปี ค.ศ.1346 สิริพระชนมายุ 54 พรรษา อยู่ในราชสมบัติ 5 ปี พระสิทธานราชาพระอนุชาจึงขึ้นสืบราชสมบัติเพื่อรักษาพระนครกรุงศรีอยุทธยาจึงยกทัพกลับ และยกทัพกลับมาอีกครั้งในรัชสมัยพระบรมลำพงษ์ราชา