ทบิลีซี
ลิงก์ข้ามภาษาในบทความนี้ มีไว้ให้ผู้อ่านและผู้ร่วมแก้ไขบทความศึกษาเพิ่มเติมโดยสะดวก เนื่องจากวิกิพีเดียภาษาไทยยังไม่มีบทความดังกล่าว กระนั้น ควรรีบสร้างเป็นบทความโดยเร็วที่สุด |
ทบิลีซี (จอร์เจีย: თბილისი, ออกเสียง: [ˈtʰbilisi] (
ฟังเสียง)) หรือชื่อเดิม ติฟลิส (จอร์เจีย: ტფილისი, อักษรโรมัน: t'pilisi) ซึ่งเรียกกันในช่วงก่อน ค.ศ. 1936 (บางภาษายังคงเรียกชื่อนี้)[a] เป็นเมืองหลวงและเมืองใหญ่ที่สุดของประเทศจอร์เจีย ตั้งอยู่ริมแม่น้ำคูรา มีประชากรประมาณ 1.5 ล้านคน ทบิลีซีก่อตั้งขึ้นในคริสต์ศตวรรษที่ 5 โดยพระเจ้าวาคตังที่หนึ่งแห่งไอบีเรีย และนับตั้งแต่นั้นเป็นต้นมา นครได้ทำหน้าที่เป็นเมืองหลวงของราชอาณาจักรและสาธารณรัฐจอร์เจีย ระหว่าง ค.ศ. 1801–1917 นครกลายเป็นส่วนหนึ่งของจักรวรรดิรัสเซีย โดยทำหน้าที่เป็นนครอุปราชหลวง ครอบคลุมพื้นที่ตอนเหนือและใต้ของดินแดนคอเคซัส[9][10]
ทบิลีซี თბილისი ติฟลิส | |
|---|---|
บนลงล่างและซ้ายไปขวา: ทบิลีซีเก่าและป้อมนารีกาลายามพลบค่ำ; จัตุรัสเสรีภาพ, ย่านเอลียา แลเห็นอาสนวิหารซาเมบากับวังอัฟลาบารีซึ่งส่องสว่างยามค่ำคืน; และอาสนวิหารซีออนี, โบสถ์นอราเชนกับสะพานสันติภาพ | |
 ธง  ตรา | |
 | |
  ทบิลีซี  ทบิลีซี  ทบิลีซี | |
| พิกัด: 41°43′21″N 44°47′33″E / 41.72250°N 44.79250°E | |
| ประเทศ |  จอร์เจีย |
| สถาปนา | ค.ศ. 455[2] |
| การปกครอง | |
| • ประเภท | นายก–สภา |
| • องค์กร | ทบิลีซีซาเกรบูโล |
| • นายกเทศมนตรี | กาคา กาลัดเซ (GD)[3] |
| พื้นที่[4] | |
| • เมืองหลวง | 504.2 ตร.กม. (194.7 ตร.ไมล์) |
| • รวมปริมณฑล | 726 ตร.กม. (280 ตร.ไมล์) |
| ความสูงจุดสูงสุด | 770 เมตร (2,530 ฟุต) |
| ความสูงจุดต่ำสุด | 380 เมตร (1,250 ฟุต) |
| ประชากร (2023) | |
| • เมืองหลวง | 1,241,709[1] คน |
| • ความหนาแน่น | 2,462.73 คน/ตร.กม. (6,378.4 คน/ตร.ไมล์) |
| • รวมปริมณฑล | 1,485,293 คน |
| ประชากรตามกลุ่มชาติพันธุ์[5] | |
| • จอร์เจีย | 89.9% |
| • อาร์มีเนีย | 4.8% |
| • อาเซอร์ไบจาน | 1.4% |
| • รัสเซีย | 1.2% |
| • ยาซีดี | 1.0% |
| • อื่น ๆ | 1.7% |
| จีดีพี[6] | |
| • นคร | 26.3 พันล้านลารี (10,000 ล้านดอลลาร์สหรัฐ) |
| • ต่อหัว | 21,900 ลารี (8,300 ดอลลาร์สหรัฐ) |
| เขตเวลา | UTC+4 (เวลาจอร์เจีย[7]) |
| รหัสพื้นที่ | +995 32 |
| เอชดีไอ (2021) | 0.824[8] – สูงมาก |
| เว็บไซต์ | tbilisi.gov.ge |
เนื่องจากมีที่ตั้งอยู่ระหว่างทวีปยุโรปกับทวีปเอเชีย และอยู่ใกล้กับทางสายไหม ทำให้ทบิลีซีกลายเป็นดินแดนกันชนของมหาอำนาจของโลก ส่วนในปัจจุบัน นครมีบทบาทสำคัญในฐานะศูนย์กลางการขนส่งและการค้า ประวัติศาสตร์ของทบิลีซีสะท้อนอยู่ภายใต้สถาปัตยกรรมของนคร ซึ่งเกิดจากการผสมผสานของสถาปัตยกรรมยุคกลาง ยุคฟื้นฟูคลาสสิก วิจิตรศิลป์ นวศิลป์ สตาลิน และสมัยใหม่
ประชากรในทบิลีซีมีภูมิหลังทางวัฒนธรรม ชาติพันธุ์ และศาสนาที่หลากหลาย โดยประชากรส่วนใหญ่นับถือศาสนาคริสต์นิกายอีสเทิร์นออร์ทอดอกซ์ สถานที่สำคัญอันเป็นจุดสนใจของนักท่องเที่ยว อาทิ ซาเมบาและซีโอนี จัตุรัสเสรีภาพ ถนนรุสตาเวลีและอักมาเชเนเบลี ประภาคารนารีกาลาที่สร้างในยุคกลาง โรงละครโอเปรามัวร์เทียม และพิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ จอร์เจีย อุณหภูมิของนครในฤดูร้อนอยู่ที่ 20–32 องศาเซลเซียส ส่วนในฤดูหนาวอยู่ที่ -1 ถึง 7 องศาเซลเซียส
ชื่อและศัพทมูลวิทยา แก้
ชื่อ "ทบิลีซี" มาจากภาษาจอร์เจียเก่า Tbilisi (Asomtavruli: ႧႡႨႪႨႱႨ, Mkhedruli: თბილისი) ซึ่งมาจากศัพท์ tpili (จอร์เจียสมัยใหม่: თბილი, อุ่น จากจอร์เจียเก่า: ႲႴႨႪႨ ṭpili) ดังนั้น จึงมีการให้ชื่อ Tbilisi (สถานที่แห่งความอบอุ่น) แก่นครนี้ เนื่องจากมีบ่อน้ำร้อนกำมะถันจำนวนมาก
ก่อนหน้า ค.ศ. 1936 ชื่อเมืองในภาษาอังกฤษและภาษาอื่น ๆ อิงจากรูปสะกดในภาษาเปอร์เซีย[11] ติฟลิส ส่วนชื่อในภาษาจอร์เจียคือ ტფილისი (Ṭpilisi)[12]
ณ วันที่ 17 สิงหาคม ค.ศ. 1936 ชื่อภาษารัสเซียของนครต่าง ๆ ได้รับการเปลี่ยนชื่อให้ใกล้เคียงกับภาษาท้องถิ่น ตามคำสั่งของผู้นำโซเวียต[12] นอกจากนี้ รูป Ṭpilisi ในภาษาจอร์เจียได้รับการปรับปรุงให้ทันสมัยบนพื้นฐานข้อเสนอของนักภาษาศาสตร์ชาวจอร์เจีย รูปประสม ტფილი (ṭpili, 'อุ่น') จึงถูกแทนที่ด้วย თბილი (tbili)[12] ชื่อนี้ยังเป็นพื้นฐานในชื่อภาษารัสเซียแบบใหม่ (Тбилиси Tbilisi) ภาษาอื่น ๆ ส่วนใหญ่หันมาใช้รูปใหม่ แต่ในบางภาษาอย่างตุรกี เปอร์เซีย กรีก สเปน และเยอรมัน ยังคงรูปของ Tiflis
ประวัติ แก้
วาคตัง กอร์กาซาลี (Vakhtang Gorgasali) กษัตริย์จอร์เจียแห่งคาร์ตลี (ไอบีเรีย) ได้ก่อตั้งเมืองนี้ขึ้นในคริสต์ศตวรรษที่ 4 ทบิลีซีเป็นศูนย์กลางอุตสาหกรรม สังคม และวัฒนธรรมในภูมิภาคคอเคซัส ในประวัติศาสตร์ เมืองนี้อยู่ในสายทางหนึ่งของเส้นทางสายไหม และปัจจุบันยังมีบทบาทสำคัญในฐานะศูนย์กลางการขนส่งและการค้า เนื่องจากความได้เปรียบทางยุทธศาสตร์ในแง่ที่ตั้งที่เป็นจุดตัดระหว่างทวีปเอเชียกับทวีปยุโรป
ทบิลีซีเป็นที่รู้จักในเรื่องการปฏิวัติกุหลาบ (Rose Revolution) ซึ่งเกิดขึ้นบริเวณจัตุรัสอิสรภาพ (Freedom Square) และสถานที่ใกล้เคียงหลังจากการเลือกตั้งรัฐสภาในปี ค.ศ. 2003 ได้นำไปสู่การลาออกของประธานาธิบดีเอดูอาร์ด เชฟเวิร์ดนาซี (Eduard Shevardnadze)
ภูมิประเทศ แก้
ทบิลีซี ตั้งอยู่ริมฝั่งแม่น้ำคูรา (Kura) หรือเรียกว่าแม่น้ำมตควารี (Mtkvari) ในภาษาท้องถิ่น บางครั้งถูกอ้างถึงในชื่อว่า ติฟลิส (Tiflis) หรือ ติฟฟลิส (Tifflis) ซึ่งเป็นชื่อเรียกในยุคกลางที่ไม่ใช่ชื่อท้องถิ่นของเมืองนี้ กรุงทบิลีซีมีเนื้อที่ 372 ตารางกิโลเมตร (144 ตารางไมล์)
ภูมิอากาศ แก้
| แผนภูมิแสดงสภาพภูมิอากาศของ | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| ทบิลีซี (วิธีอ่าน) | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| ข้อมูลภูมิอากาศของทบิลีซี (ปกติ ค.ศ. 1991–2020, สูงสุด ค.ศ. 1881–ปัจจุบัน) | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| เดือน | ม.ค. | ก.พ. | มี.ค. | เม.ย. | พ.ค. | มิ.ย. | ก.ค. | ส.ค. | ก.ย. | ต.ค. | พ.ย. | ธ.ค. | ทั้งปี |
| อุณหภูมิสูงสุดที่เคยบันทึก °C (°F) | 19.5 (67.1) |
22.4 (72.3) |
28.9 (84) |
34.4 (93.9) |
37.0 (98.6) |
38.7 (101.7) |
40.5 (104.9) |
40.4 (104.7) |
37.9 (100.2) |
33.3 (91.9) |
27.2 (81) |
22.8 (73) |
40.5 (104.9) |
| อุณหภูมิสูงสุดเฉลี่ย °C (°F) | 6.9 (44.4) |
8.4 (47.1) |
13.2 (55.8) |
18.6 (65.5) |
23.7 (74.7) |
28.5 (83.3) |
31.5 (88.7) |
31.9 (89.4) |
26.2 (79.2) |
20.0 (68) |
12.6 (54.7) |
8.1 (46.6) |
19.13 (66.44) |
| อุณหภูมิเฉลี่ยแต่ละวัน °C (°F) | 2.7 (36.9) |
3.8 (38.8) |
7.9 (46.2) |
12.9 (55.2) |
17.8 (64) |
22.3 (72.1) |
25.3 (77.5) |
25.4 (77.7) |
20.4 (68.7) |
14.7 (58.5) |
7.9 (46.2) |
3.9 (39) |
13.75 (56.75) |
| อุณหภูมิต่ำสุดเฉลี่ย °C (°F) | -0.6 (30.9) |
0.2 (32.4) |
4.0 (39.2) |
8.4 (47.1) |
13.2 (55.8) |
17.3 (63.1) |
20.4 (68.7) |
20.3 (68.5) |
15.9 (60.6) |
11.0 (51.8) |
4.7 (40.5) |
1.2 (34.2) |
9.67 (49.4) |
| อุณหภูมิต่ำสุดที่เคยบันทึก °C (°F) | -24.4 (-11.9) |
−18.8 (-1.8) |
−12.8 (9) |
-5.0 (23) |
1.0 (33.8) |
6.3 (43.3) |
9.3 (48.7) |
8.9 (48) |
3.1 (37.6) |
-6.4 (20.5) |
−16.0 (3) |
−20.5 (-4.9) |
−24.4 (−11.9) |
| หยาดน้ำฟ้า มม (นิ้ว) | 18.9 (0.744) |
25.8 (1.016) |
30.3 (1.193) |
50.5 (1.988) |
77.6 (3.055) |
76 (2.99) |
44.9 (1.768) |
47.5 (1.87) |
35.6 (1.402) |
37.5 (1.476) |
29.9 (1.177) |
21 (0.83) |
495.5 (19.508) |
| ความชื้นร้อยละ | 74 | 72 | 68 | 66 | 67 | 64 | 61 | 62 | 66 | 73 | 76 | 76 | 69 |
| วันที่มีฝนตกโดยเฉลี่ย | 4 | 4 | 8 | 12 | 12 | 10 | 7 | 8 | 9 | 10 | 10 | 6 | 100 |
| วันที่มีหิมะตกโดยเฉลี่ย | 6 | 8 | 3 | 0.1 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0.1 | 1 | 4 | 22 |
| จำนวนชั่วโมงที่มีแดด | 99 | 102 | 142 | 171 | 213 | 249 | 256 | 248 | 206 | 164 | 103 | 93 | 2,046 |
| แหล่งที่มา 1: Pogoda.ru.net[13] | |||||||||||||
| แหล่งที่มา 2: NOAA (ชั่วโมงแสงอาทิตย์ 1961–1990)[14] | |||||||||||||
| ข้อมูลภูมิอากาศของท่าอากาศยานทบิลีซี (1981–2010) | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| เดือน | ม.ค. | ก.พ. | มี.ค. | เม.ย. | พ.ค. | มิ.ย. | ก.ค. | ส.ค. | ก.ย. | ต.ค. | พ.ย. | ธ.ค. | ทั้งปี |
| อุณหภูมิสูงสุดที่เคยบันทึก °C (°F) | 16.9 (62.4) |
20.8 (69.4) |
26.3 (79.3) |
34.3 (93.7) |
33.1 (91.6) |
38.2 (100.8) |
39.4 (102.9) |
40.2 (104.4) |
37.4 (99.3) |
32.2 (90) |
24.7 (76.5) |
19.9 (67.8) |
40.2 (104.4) |
| อุณหภูมิสูงสุดเฉลี่ย °C (°F) | 6.6 (43.9) |
7.6 (45.7) |
12.3 (54.1) |
18.6 (65.5) |
22.8 (73) |
27.7 (81.9) |
31.1 (88) |
30.9 (87.6) |
26.1 (79) |
19.4 (66.9) |
12.4 (54.3) |
7.6 (45.7) |
18.7 (65.7) |
| อุณหภูมิเฉลี่ยแต่ละวัน °C (°F) | 1.3 (34.3) |
2.7 (36.9) |
6.8 (44.2) |
12.6 (54.7) |
17.0 (62.6) |
21.5 (70.7) |
24.5 (76.1) |
23.9 (75) |
19.5 (67.1) |
13.2 (55.8) |
7.7 (45.9) |
3.3 (37.9) |
12.8 (55) |
| อุณหภูมิต่ำสุดเฉลี่ย °C (°F) | -1.0 (30.2) |
-0.7 (30.7) |
2.8 (37) |
8.0 (46.4) |
12.4 (54.3) |
16.6 (61.9) |
20.0 (68) |
19.7 (67.5) |
15.7 (60.3) |
10.4 (50.7) |
4.6 (40.3) |
0.4 (32.7) |
9.1 (48.4) |
| อุณหภูมิต่ำสุดที่เคยบันทึก °C (°F) | -24.1 (-11.4) |
-13.1 (8.4) |
-8.0 (17.6) |
-2.4 (27.7) |
2.2 (36) |
8.3 (46.9) |
13.0 (55.4) |
12.1 (53.8) |
5.5 (41.9) |
-0.7 (30.7) |
-6.4 (20.5) |
-10.9 (12.4) |
−24.1 (−11.4) |
| หยาดน้ำฟ้า มม (นิ้ว) | 20.2 (0.795) |
26.5 (1.043) |
32.8 (1.291) |
56.4 (2.22) |
86.2 (3.394) |
72.1 (2.839) |
48.2 (1.898) |
43.8 (1.724) |
42.7 (1.681) |
42.7 (1.681) |
35.2 (1.386) |
25.0 (0.984) |
531.6 (20.929) |
| แหล่งที่มา: องค์การอุตุนิยมวิทยาโลก[17] | |||||||||||||
ประชากร แก้
| กลุ่มชาติพันธุ์หลักในทบิลีซี | |||||||||||||||||
ปี
|
จอร์เจีย
|
%
|
อาร์มีเนีย
|
%
|
รัสเซีย
|
%
|
รวม
| ||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1780[18] | 50,000 | 66.7% | 10,000 | 13.3% | –
|
–
|
75,000 | ||||||||||
| 1790[19] | 44,000 | 61.1% | 14,860 | 16.7% | –
|
–
|
72,000 | ||||||||||
| 1801-3[20] | 4,300 | 21.5% | 14,860 | 74.3% | –
|
–
|
20,000 | ||||||||||
| 1864/65 ฤดูหนาว[21] | 14,878 | 24.8% | 28,404 | 47.3% | 12,462 | 20.7% | 60,085 | ||||||||||
| 1864/65 ฤดูร้อน[21] | 14,787 | 20.8% | 31,180 | 43.9% | 12,142 | 17.1% | 71,051 | ||||||||||
| 1876[22] | 22,156 | 21.3% | 37,610 | 36.1% | 30,813 | 29.6% | 104,024 | ||||||||||
| 1897[23] | 42,206[b] | 26.4% | 47,133[c] | 29.5% | 44,823 | 28.1% | 159,590 | ||||||||||
| 1916[25] | 37,584 | 10.8% | 149,294 | 43.1% | 91,997 | 26.5% | 346,766 | ||||||||||
| 1926[26] | 112,014 | 38.1% | 100,148 | 34.1% | 45,937 | 15.6% | 294,044 | ||||||||||
| 1939[26] | 228,394 | 44% | 137,331 | 26.4% | 93,337 | 18% | 519,220 | ||||||||||
| 1959[26] | 336,257 | 48.4% | 149,258 | 21.5% | 125,674 | 18.1% | 694,664 | ||||||||||
| 1970[26] | 511,379 | 57.5% | 150,205 | 16.9% | 124,316 | 14% | 889,020 | ||||||||||
| 1979[26] | 653,242 | 62.1% | 152,767 | 14.5% | 129,122 | 12.3% | 1,052,734 | ||||||||||
| 1989[27] | 824,412 | 66.1% | 150,138 | 12.0% | 124,867 | 10.0% | 1,246,936 | ||||||||||
| 2002[28] | 910,712 | 84.2% | 82,586 | 7.6% | 32,580 | 3% | 1,081,679 | ||||||||||
| 2014[29] | 996,804 | 89.9% | 53,409 | 4.8% | 13,350 | 1.2% | 1,108,717 | ||||||||||
ทบิลีซีเป็นนครที่มีกลุ่มชาติพันธุ์อาศัยมากกว่า 100 กลุ่ม ประมาณ 90% ของประชากรมีเชื้อสายจอร์เจีย ส่วนประชากรกลุ่มอื่นที่มีความสำคัญได้แก่ อาร์มีเนีย รัสเซีย และอาเซอร์ไบจาน นอกจากนี้ ยังมีกลุ่มชาติพันธุ์อื่น ๆ เช่น ออสซีเชีย, อับคาเซีย, ยูเครน, กรีก, ยิว, อัสซีเรีย, ยาซีดี ฯลฯ[30][26][21][22][28]
ศาสนา แก้
.jpg)
พลเมืองทบิลีซีมากกว่า 95% นับถือศาสนาคริสต์ (นิกายที่พบมากที่สุดคือคริสตจักรออร์ทอดอกซ์จอร์เจีย) รองลงมา (ประมาณ 1.5%) นับถือศาสนาอิสลาม (ส่วนใหญ่นับถือนิกายชีอะฮ์) ในขณะที่ประชากรประมาณ 0.1% นับถือศาสนายูดาห์[31]
วัฒนธรรม แก้
กีฬา แก้
สื่อ แก้
หนังสือพิมพ์ที่วางขายในกรุงทบิลีซี ได้แก่ 24 Saati ("24 ชั่วโมง"), Rezonansi ("เสียงสะท้อน"), Alia ส่วนฉบับภาษาอังกฤษ ได้แก่ The Messenger (รายวัน), FINANCIAL, Georgia Today (รายสัปดาห์), The Georgian Times (รายสัปดาห์)
สถาปัตยกรรมและสถานที่สำคัญ แก้
จุดหมายปลายทางของนักท่องเที่ยวที่มีชื่อเสียงในทบิลีซีได้แก่ มหาวิหารซาเมบา จัตุรัสอิสรภาพ มหาวิหารซิโอนี รัฐสภาจอร์เจีย ถนนรุสตาเวลี มตัตสมินดา (ภูเขาศักดิ์สิทธิ์) มหาวิหารคัชเวตี รวมทั้งพิพิธภัณฑ์และห้องภาพศิลปะอีกจำนวนมาก ทบิลีซียังเป็นที่พำนักของศิลปินที่มีชื่อเสียง เช่น นีโค ปิรอสมานี และลาโด กูเดียชวิลี
การคมนาคม แก้
อากาศยาน แก้
ท่าอากาศยานทบิลีซี อยู่ห่างจากกรุงทบิลีซี ไปทางทิศตะวันออกเฉียงใต้ไปประมาณ 17 กิโลเมตร มีขบวนรถไฟเชื่อมต่อระหว่าง สถานีรถไฟทบิลีซี กับสนามบิน ใช้เวลา 35 นาที ที่สนามบินมีผู้มาใช้บริการประมาณ 1.1 ล้านคน[32][33] สายการบินหลักคือ จอร์เจียแอร์เวย์[34]
รถไฟฟ้าใต้ดิน แก้
มีรถไฟฟ้าใต้ดินบริการในกรุงทบิลีซี เริ่มก่อตั้งเมื่อ ค.ศ. 1952 เสร็จเมื่อ ค.ศ. 1966 มีบริการทั้งหมด 2 เส้นทาง คือ สายอาคเมเทลิ-วาร์เคทิลิ และสายซาเบอร์ทาโล มีสถานีรถไฟ 22 สถานี ตัวรถไฟ 186 คัน ให้บริการตั้งแต่เวลา 6 นาฬิกา จนถึงเที่ยงคืน
รถราง แก้
ทบิลีซีมีระบบรถราง เปิดบริการตั้งแต่วันที่ 25 ธันวาคม ค.ศ. 1904 อย่างไรก็ตาม รถรางได้ปิดบริการในวันที่ 4 ธันวาคม ค.ศ. 2006[35][36] และมีโครงการรถรางแบบทันสมัยในอนาคต[37][38]
การศึกษา แก้
- มหาวิทยาลัยทบิลีซี
- มหาวิทยาลัยจอร์เจีย
- มหาวิทยาลัยเทคนิคจอร์เจีย
- มหาวิทยาลัยอิลเลีย แชฟชาแวร์ซ
- โรงเรียนสอนดนตรีทบิลีซี
- มหาวิทยาลัยแพทย์ทบิลีซี
- มหาวิทยาลัยเคาคาซุส
- มหาวิทยาลัยฟรีทบิลีซี
- มหาวิทยาลัยกริเกล โรบาคิดเซ
- มหาวิทยาลัยจอร์เจีย อเมริกา
- มหาวิทยาลัยนานาชาติทะเลดำ
- สถาบันราชการจอร์เจีย
- มหาวิทยาลัยเกษตรจอร์เจีย
ความสัมพันธ์ระหว่างประเทศ แก้
เมืองพี่น้อง แก้
ทบิลีซีได้สถาปนาความสัมพันธ์กับเมืองพี่น้องดังต่อไปนี้[39]
|
เมืองที่ให้ความร่วมมือ แก้
หมายเหตุ แก้
- ↑ ทบิลีซี มีชื่อเดิมคือ ติฟลิส ซึ่งเป็นชื่อในภาษาเปอร์เซีย เยอรมัน ตุรกี และอื่น ๆ ในช่วงก่อน ค.ศ. 1936 ภาษารัสเซียก็ใช้ชื่อว่า "ทิฟลิส" เช่นกัน
- ↑ ระบุจำนวนผู้พูดภาษากลุ่มคาร์ตเวเลียเป็นภาษาแม่
- ↑ ระบุจำนวนผู้พูดภาษาอาร์มีเนียเป็นภาษาแม่ จำนวนผู้นับถือคริสตจักรอัครทูตอาร์มีเนียและคาทอลิกมี 50,801 คน หรือ 31.8%[24]
อ้างอิง แก้
- ↑ "Population by regions". National Statistics Office of Georgia. สืบค้นเมื่อ 16 August 2023.
- ↑ კონსპექტი საქართველოს ისტორიიდან შედგენილი ა. ქუთათელაძისგან เก็บถาวร 5 กุมภาพันธ์ 2021 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน. რვეული I. თბილისი, სტამბა წიგნების გამომცემელ ქართველთა ამხანაგობისა, 1900. გვერდი 38.
- ↑ "Mayor of Tbilisi". Tbilisi City Hall. เก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 1 December 2017. สืบค้นเมื่อ 20 November 2017.
- ↑ "Statistics of Tbilisi Region". National Statistics Office of Georgia. เก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 28 May 2021. สืบค้นเมื่อ 22 July 2018.
- ↑ "Ethnic composition of Georgia 2014". Pop-stat.mashke.org. เก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 20 December 2020. สืบค้นเมื่อ 2022-02-10.
- ↑ "რეგიონული სტატისტიკა".
- ↑ "Tbilisi Postal Code" (ภาษาอังกฤษ). cz. 20 July 2023. สืบค้นเมื่อ 30 January 2023.
- ↑ "Sub-national HDI – Subnational HDI – Global Data Lab".
- ↑ "Tbilisi: The Immortal City" (ภาษาอังกฤษแบบอเมริกัน). 2015-01-24. สืบค้นเมื่อ 2023-07-14.
- ↑ "History of Tbilisi". tbilisi.gov.ge. สืบค้นเมื่อ 2023-07-14.
- ↑ Everett-Heath, John (2020). "Tbilisi (Tbilisi), Georgia (Tiflis)". The Concise Dictionary of World Place-Names (6 ed.). Oxford University Press. ISBN 978-0191905636. เก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 28 May 2021. สืบค้นเมื่อ 28 February 2021.
The former name is the Persian pronunciation, which is also used by Russians and Armenians. The present Georgian spelling was adopted in 1936.
- ↑ 12.0 12.1 12.2 „როცა ტფილისი გახდა თბილისი." [When Tiflis became Tbilisi] (ภาษาจอร์เจีย). Radio Tavisupleba. 17 February 2005. เก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 28 May 2021. สืบค้นเมื่อ 1 May 2018.
- ↑ 13.0 13.1 Погода и Климат (ภาษารัสเซีย). Pogodaiklimat.ru. เก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 22 March 2021. สืบค้นเมื่อ 19 October 2016.
- ↑ "Tbilisi/Novoalexeye Climate Normals 1961–1990". National Oceanic and Atmospheric Administration. สืบค้นเมื่อ 19 October 2016.
- ↑ "World Weather Information Service". worldweather.wmo.int. World Meteorological Organization. สืบค้นเมื่อ 27 August 2023.
- ↑ "Climate and Weather Averages in Tbilisi, Georgia". time and date. สืบค้นเมื่อ 27 August 2023.
- ↑ "World Meteorological Organization Climate Normals for 1981–2010". World Meteorological Organization. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 9 October 2021. สืบค้นเมื่อ 9 October 2021.
- ↑ (ในภาษาจอร์เจีย) ძველი ტფილისი. აღწერანი და მცხოვრებთა რაოდენობა. เก็บถาวร 26 มิถุนายน 2022 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน. Tbilisi, 1917, p. 3 (Note: These numbers are reported by researcher Zakaria Chichinadze based on historical documents. Methodology is unknown).
- ↑ (ในภาษาจอร์เจีย) ძველი ტფილისი. აღწერანი და მცხოვრებთა რაოდენობა. เก็บถาวร 26 มิถุนายน 2022 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน. Tbilisi, 1917, p. 3 (Note: These numbers are reported by researcher Zakaria Chichinadze based on historical documents. Methodology is unknown. The large decrease in population from 1790 to 1801 is explained in-source by the Battle of Krtsanisi).
- ↑ (ในภาษาจอร์เจีย)
- ↑ 21.0 21.1 21.2 (ในภาษารัสเซีย) Тифлис // Географическо-статистический словарь Российской империи เก็บถาวร 22 มีนาคม 2021 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน.St. Petersburg, 1885, p. 133 (Note: this is a 'one-day census' of unknown scope and methodology).
- ↑ 22.0 22.1 Ronald Grigor Suny (1994). The making of the Georgian nation. Indiana University Press. p. 368. ISBN 978-0-253-20915-3. เก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 22 March 2021. สืบค้นเมื่อ 29 December 2011. (one-day census of Tiflis)
- ↑ (ในภาษารัสเซีย) Первая всеобщая перепись населения Российской Империи 1897 г. เก็บถาวร 22 มีนาคม 2021 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน. Изд. Центр. стат. комитета МВД: Тифлисская губерния. – St. Petersburg, 1905, pp. 74—75.(Note: The census did not contain a question on ethnicity, which was deduced from data on mother tongue, social estate and occupation)[1] เก็บถาวร 24 มีนาคม 2021 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน
- ↑ Кавказский календарь на 1907 год, pp. 128–129.
- ↑ Кавказский календарь на 1917 год [Caucasian calendar for 1917] (ภาษาRussian) (72nd ed.). Tiflis: Tipografiya kantselyarii Ye.I.V. na Kavkaze, kazenny dom. 1917. pp. 206–213. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 4 November 2021.
{{cite book}}: CS1 maint: unrecognized language (ลิงก์) - ↑ 26.0 26.1 26.2 26.3 26.4 26.5 "население грузии". www.ethno-kavkaz.narod.ru. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 8 February 2008.
- ↑ "Ethnic composition of Georgia 1989". pop-stat.mashke.org. เก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 22 November 2021. สืบค้นเมื่อ 2022-01-03.
- ↑ 28.0 28.1 "Ethnic groups by major administrative-territorial units" (PDF). 14 November 2009. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม (PDF)เมื่อ 14 November 2009. สืบค้นเมื่อ 19 December 2012.
- ↑ "Population Census 2014". www.geostat.ge. National Statistics Office of Georgia. November 2014. สืบค้นเมื่อ 28 June 2021.
- ↑ Ronald Grigor Suny (1994). The making of the Georgian nation. Indiana University Press. pp. 116–. ISBN 978-0-253-20915-3. เก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 22 March 2021. สืบค้นเมื่อ 16 November 2011.
- ↑ "GeoStat.Ge". www.geostat.ge. เก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 19 September 2016. สืบค้นเมื่อ 2017-01-31.
- ↑ "สำเนาที่เก็บถาวร" (PDF). คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม (PDF)เมื่อ 2013-07-28. สืบค้นเมื่อ 2013-03-23.
- ↑ "tbilisiairport.com - Terminal features". คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2016-04-29. สืบค้นเมื่อ 2013-03-23.
- ↑ "Head office เก็บถาวร 2013-04-05 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน." (direct image link เก็บถาวร 2012-03-09 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน) Georgian Airways. Retrieved on 6 October 2010.
- ↑ "Subways and Trams In Georgia: Tbilisi". 2010-12-24. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2011-01-04. สืบค้นเมื่อ 2010-12-24.
- ↑ "georgiandaily.com – Nostalgic Tbilisi residents want their tramway back". 2010-12-24. สืบค้นเมื่อ 2010-12-24.
-
- ↑ "Railway Gazette: Tbilisi tram design contract signed". 2010-12-24. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2011-02-11. สืบค้นเมื่อ 2010-12-24.
- ↑ "Trams to return? : by Salome Kobalava : Georgia Today on the Web". 2010-12-24. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2011-01-19. สืบค้นเมื่อ 2010-12-24.
- ↑ 39.00 39.01 39.02 39.03 39.04 39.05 39.06 39.07 39.08 39.09 39.10 39.11 39.12 "Tbilisi Sister Cities". Tbilisi City Hall. Tbilisi Municipal Portal. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 24 July 2013. สืบค้นเมื่อ 5 August 2013.
- ↑ "Medmestno in mednarodno sodelovanje". Mestna občina Ljubljana (Ljubljana City) (ภาษาสโลวีเนีย). คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 26 June 2013. สืบค้นเมื่อ 27 July 2013.
- ↑ "Bristol City – Town twinning". Bristol City Council. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 28 July 2011. สืบค้นเมื่อ 17 July 2009.
- ↑ "Yerevan – Twin Towns & Sister Cities". Yerevan Municipality Official Website. Yerevan Municipality. เก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 31 October 2019. สืบค้นเมื่อ 4 November 2013.
- ↑ ԵՐԵՎԱՆԻ ՔԱՂԱՔԱՊԵՏԱՐԱՆՊԱՇՏՈՆԱԿԱՆ ԿԱՅՔ [Yerevan expanding its international relations] (ภาษาอาร์เมเนีย). Yerevan Municipality. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 12 May 2013. สืบค้นเมื่อ 5 August 2013.
- ↑ "Oraşe înfrăţite (Twin cities of Minsk) [via WaybackMachine.com]" (ภาษาโรมาเนีย). Primăria Municipiului Chişinău. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 3 September 2012. สืบค้นเมื่อ 21 July 2013.
- ↑ "Legal Framework". Embassy of Georgia to the State of Qatar. เก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 7 July 2018. สืบค้นเมื่อ 7 July 2018.
- ↑ "Tbilisi-Tehran direct flights will start next month". Agenda.ge. เก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 28 May 2015. สืบค้นเมื่อ 20 May 2015.
- ↑ "თბილისსა და სტამბოლს შორის დაძმობილების შესახებ მემორანდუმი გაფორმდა". Tbilisi City Hall. เก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2 March 2021. สืบค้นเมื่อ 19 April 2016.
- ↑ "Kraków – Miasta Partnerskie" [Kraków -Partnership Cities]. Miejska Platforma Internetowa Magiczny Kraków (ภาษาโปแลนด์). คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2 July 2013. สืบค้นเมื่อ 10 August 2013.
- ↑ "Partnerská města HMP" [Prague – Twin Cities HMP]. Portál "Zahraniční vztahy" [Portal "Foreign Affairs"] (ภาษาเช็ก). 18 July 2013. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 25 June 2013. สืบค้นเมื่อ 5 August 2013.
บรรณานุกรม แก้
- Кавказский календарь на 1907 год [Caucasian calendar for 1907] (ภาษารัสเซีย) (62nd ed.). Tiflis: Tipografiya kantselyarii Ye.I.V. na Kavkaze, kazenny dom. 1907. เก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 31 January 2022.
อ่านเพิ่ม แก้
- Postcard from the Silk Road -(Georgia), TRAVELS – ESPECIALLY FOR „ZNAD WILII”, Leonard Drożdżewicz, „Znad Wilii”, Viešoji įstaiga „Znad Wilii” kultūros plėtros draugija,ISSN 1392-9712 indeks 327956 nr 1 (57) z 2014 r., pp. 87–98, (in Polish) http://www.znadwiliiwilno.lt/wp-content/uploads/2020/04/Znad-Wilii-57m.pdf
- Tbilisi's largely forgotten and neglected Armenian heritage
แหล่งข้อมูลอื่น แก้
