วิกิพีเดีย

ชุดตัวหนังสือพยางค์เชโรกี

ชุดตัวหนังสือพยางค์เชโรกี เป็นชุดตัวหนังสือพยางค์ที่ประดิษฐ์โดยซีโควยาแห่งเผ่าเชโรกีในช่วงปลายคริสต์ทศวรรษ 1810 ถึงต้นคริสต์ทศวรรษ 1820 เพื่อเขียนภาษาเชโรกี สิ่งประดิษฐ์ของเขาเป็นสิ่งที่น่าสังเกตเป็นพิเศษเนื่องจากเขาไม่รู้หนังสือจนกระทั่วประดิษฐ์อักษรนี้ขึ้นมา[3] ตอนแรกเขาทดลองด้วยตัวหนังสือคำ แต่ภายหลังระบบของเขาพัฒนาไปเป็นชุดตัวหนังสือพยางค์ ในระบบนี้ แต่ละสัญลักษณ์ทำหน้าที่เป็นพยางค์แทนที่จะเป็นหน่วยเสียงเดียว ตัวอักษร 85 ตัว (เดิมมี 86 ตัว)[4] ให้วิธีการที่เหมาะสมสำหรับการเขียนภาษาเชโรกี ถึงแม้ว่าสัญลักษณ์บางส่วนดูเหมือนอักษรละติน, กรีก, ซีริลลิก และกลาโกลิติก ทั้งหมดไม่ได้แทนเสียงเดียวกัน

เชโรกี
Tsa-la-gi ("เชโรกี") เขียนด้วยชุดตัวหนังสือพยางค์เชโรกี
ชนิดชุดตัวหนังสือพยางค์
ภาษาพูดภาษาเชโรกี
ช่วงยุคคริสต์ทศวรรษ 1820[1] – ปัจจุบัน[2]
ช่วงยูนิโคด
ISO 15924Cher
บทความนี้มีสัญลักษณ์สัทศาสตร์สัทอักษรสากล หากไม่มีการสนับสนุนเร็นเดอร์ที่เหมาะสม คุณอาจเห็นเครื่องหมายคำถาม กล่อง หรือสัญลักษณ์อื่นแทนอักขระยูนิโค้ด

รายละเอียด แก้

ตัวหนังสือเชโรกีเป็นตัวหนังสือพยางค์ แต่ละตัวแทนหนึ่งพยางค์คล้ายคานะในภาษาญี่ปุ่น แต่เดิมมี 86 ตัวยกเลิกไป 1 ตัวเหลือ 85 ตัว มีสระหลักหกเสียงได้แก่ a, e, i, o, u, v เมื่อต้องการสร้างคำก็นำหลายพยางค์มารวมกัน เช่นคำว่า "วิกิพีเดีย" เขียนได้ว่า ᏫᎩᏇᏗᏯ ประกอบด้วย Ꮻ (wi) + Ꭹ (gi) + Ꮗ (que) + Ꮧ (di) + Ꮿ (ya) เป็นต้น ตัวหนังสือบางตัวคล้ายอักษรละตินแต่ออกเสียงต่างกันโดยสิ้นเชิง

ตารางข้างล่างแสดงชุดตัวหนังสือพยางค์ตามลำดับการอ่าน ซ้ายไปขวา บนลงล่าง ซึ่งจัดเรียงโดย Samuel Worcester พร้อมกับคำทับศัพท์ที่ใช้กันทั่วไป[5][6]

ตารางข้างล่างใช้อักษรยูนิโคดจากบล็อก Cherokee สำหรับภาพอีกรูปแบบ ดู File:Cherokee Syllabary.svg
พยัญชนะ a e i o u v [ə̃]
Ø Ꭰ a   Ꭱ e   Ꭲ i   Ꭳ o Ꭴ u Ꭵ v
g / k Ꭶ ga Ꭷ ka   Ꭸ ge   Ꭹ gi   Ꭺ go Ꭻ gu Ꭼ gv
h Ꭽ ha   Ꭾ he   Ꭿ hi   Ꮀ ho Ꮁ hu Ꮂ hv
l Ꮃ la   Ꮄ le   Ꮅ li   Ꮆ lo Ꮇ lu Ꮈ lv
m Ꮉ ma   Ꮊ me   Ꮋ mi   Ꮌ mo Ꮍ mu Ᏽ* mv
n / hn Ꮎ na Ꮏ hna Ꮐ nah Ꮑ ne   Ꮒ ni   Ꮓ no Ꮔ nu Ꮕ nv
qu
[kʷ] 		Ꮖ qua   Ꮗ que   Ꮘ qui   Ꮙ quo Ꮚ quu Ꮛ quv
s Ꮝ s Ꮜ sa   Ꮞ se   Ꮟ si   Ꮠ so Ꮡ su Ꮢ sv
d / t Ꮣ da Ꮤ ta   Ꮥ de Ꮦ te Ꮧ di Ꮨ ti Ꮩ do Ꮪ du Ꮫ dv
dl / tl
[d͡ɮ] / [t͡ɬ] 		Ꮬ dla Ꮭ tla   Ꮮ tle   Ꮯ tli   Ꮰ tlo Ꮱ tlu Ꮲ tlv
ts
[t͡s] 		Ꮳ tsa   Ꮴ tse   Ꮵ tsi   Ꮶ tso Ꮷ tsu Ꮸ tsv
w
[ɰ] 		Ꮹ wa   Ꮺ we   Ꮻ wi   Ꮼ wo Ꮽ wu Ꮾ wv
y
[j] 		Ꮿ ya   Ᏸ ye   Ᏹ yi   Ᏺ yo Ᏻ yu Ᏼ yv
* อักษร Ᏽ เคยทำหน้าที่เป็นพยางค์ mv แต่ปัจจุบันเลิกใช้งานแล้ว[note 1]

อักษรละติน 'v' ที่ถอดเสียงในคอลัมน์สุดท้าย ทำหน้าที่เป็นสระนาสิก /ə̃/

ยูนิโคด แก้

ภาษาเชโรกีได้รับการบรรจุลงในยูนิโคดเมื่อเดือนกันยายน ค.ศ. 1999 ในรุ่น 3.0 จากนั้นหลังการเผยแพร่รุ่น 8.0 ในวันที่ 17 มิถุนายน ค.ศ. 2015 ภาษาเชโรกีจึงถูกจัดเป็นอักษรสองขนาด (bicameral script) โดยมีการขยายรวมอักษรเชโรกีตัวพิมพ์เล็กทั้งหมด และรวมอักษรที่เลิกใช้งานด้วย (Ᏽ)

บล็อก แก้

บล็อกยูนิโคดแรกสำหรับภาษาเชโรกีอยู่ที่ U+13A0–U+13FF ประกอบด้วยตัวพิมพ์ใหญ่ทั้งหมด 86 ตัว และตัวพิมพ์เล็ก 6 ตัว:[note 2]

เชโรกี[1][2]
Official Unicode Consortium code chart (PDF)
  0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 A B C D E F
U+13Ax Ꭰ Ꭱ Ꭲ Ꭳ Ꭴ Ꭵ Ꭶ Ꭷ Ꭸ Ꭹ Ꭺ Ꭻ Ꭼ Ꭽ Ꭾ Ꭿ
U+13Bx Ꮀ Ꮁ Ꮂ Ꮃ Ꮄ Ꮅ Ꮆ Ꮇ Ꮈ Ꮉ Ꮊ Ꮋ Ꮌ Ꮍ Ꮎ Ꮏ
U+13Cx Ꮐ Ꮑ Ꮒ Ꮓ Ꮔ Ꮕ Ꮖ Ꮗ Ꮘ Ꮙ Ꮚ Ꮛ Ꮜ Ꮝ Ꮞ Ꮟ
U+13Dx Ꮠ Ꮡ Ꮢ Ꮣ Ꮤ Ꮥ Ꮦ Ꮧ Ꮨ Ꮩ Ꮪ Ꮫ Ꮬ Ꮭ Ꮮ Ꮯ
U+13Ex Ꮰ Ꮱ Ꮲ Ꮳ Ꮴ Ꮵ Ꮶ Ꮷ Ꮸ Ꮹ Ꮺ Ꮻ Ꮼ Ꮽ Ꮾ Ꮿ
U+13Fx Ᏸ Ᏹ Ᏺ Ᏻ Ᏼ Ᏽ ᏸ ᏹ ᏺ ᏻ ᏼ ᏽ
หมายเหตุ
1.^ แม่แบบ:Unicode version
2.^ พื้นที่สีเทาคือจุดที่ไม่ลงรหัส


บล็อกเชโรกี ส่วนขยายอยู่ที่ U+AB70–U+ABBF ประกอบด้วยตัวพิมพ์เล็กที่เหลือ 80 ตัว

เชโรกี ส่วนขยาย[1]
Official Unicode Consortium code chart (PDF)
  0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 A B C D E F
U+AB7x ꭰ ꭱ ꭲ ꭳ ꭴ ꭵ ꭶ ꭷ ꭸ ꭹ ꭺ ꭻ ꭼ ꭽ ꭾ ꭿ
U+AB8x ꮀ ꮁ ꮂ ꮃ ꮄ ꮅ ꮆ ꮇ ꮈ ꮉ ꮊ ꮋ ꮌ ꮍ ꮎ ꮏ
U+AB9x ꮐ ꮑ ꮒ ꮓ ꮔ ꮕ ꮖ ꮗ ꮘ ꮙ ꮚ ꮛ ꮜ ꮝ ꮞ ꮟ
U+ABAx ꮠ ꮡ ꮢ ꮣ ꮤ ꮥ ꮦ ꮧ ꮨ ꮩ ꮪ ꮫ ꮬ ꮭ ꮮ ꮯ
U+ABBx ꮰ ꮱ ꮲ ꮳ ꮴ ꮵ ꮶ ꮷ ꮸ ꮹ ꮺ ꮻ ꮼ ꮽ ꮾ ꮿ
หมายเหตุ
1.^ แม่แบบ:Unicode version

หมายเหตุ แก้

  1. ↑ ข้อมูลส่วนใหญ่ ซึ่งรวมถึงสื่อที่ผลิตโดย Cherokee Nation ระบุว่าตัวอักษรนี้ทำหน้าที่เป็นพยางค์ mv[7][8][9] อย่างไรก็ตาม Worcester เขียนว่าอักษรนี้มีพยางค์คล้ายกับ hv แต่เปิดมากกว่า[10]
  2. ↑ ตารางยูนิโคด PDF แสดงรูปสมัยใหม่ของอักษร do

อ้างอิง แก้

  1. ↑ Sturtevant & Fogelson 2004, p. 337.
  2. ↑ "Cherokee language". www.britannica.com. Encyclopædia Britannica. สืบค้นเมื่อ 22 May 2014.
  3. ↑ Diamond, Jared (1999). Guns, Germs, and Steel: The Fates of Human Societies. New York: Norton. p. 228. ISBN 0393317552.
  4. ↑ Sturtevant & Fogelson 2004, p. 337.
  5. ↑ Walker & Sarbaugh 1993, pp. 72, 76.
  6. ↑ Giasson 2004, p. 42.
  7. ↑ "Syllabary Chart" (PDF). Cherokee Nation. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม (PDF)เมื่อ 15 January 2018. สืบค้นเมื่อ 22 December 2020.
  8. ↑ Cushman 2013, p. 93.
  9. ↑ "Cherokee: Range: 13A0–13FF" (PDF). The Unicode Standard, Version 9.0. สืบค้นเมื่อ 10 June 2017.
  10. ↑ Walker & Sarbaugh 1993, pp. 77, 89–90.

บรรณานุกรม แก้

  • Bender, Margaret. 2002. Signs of Cherokee Culture: Sequoyah's Syllabary in Eastern Cherokee Life. Chapel Hill: University of North Carolina Press.
  • Bender, Margaret. 2008. Indexicality, voice, and context in the distribution of Cherokee scripts. International Journal of the Sociology of Language 192:91–104.
  • Cushman, Ellen (2010), "The Cherokee Syllabary from Script to Print" (PDF), Ethnohistory, 57 (4): 625–49, doi:10.1215/00141801-2010-039, คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม (PDF)เมื่อ 2015-12-22, สืบค้นเมื่อ 2015-12-13
  • Cushman, Ellen (2013), Cherokee Syllabary: Writing the People's Perseverance, University of Oklahoma Press, ISBN 978-0806143736.
  • Daniels, Peter T (1996), The World's Writing Systems, New York: Oxford University Press, pp. 587–92.
  • Foley, Lawrence (1980), Phonological Variation in Western Cherokee, New York: Garland Publishing.
  • Giasson, Patrick (2004). The Typographic Inception of the Cherokee Syllabary (PDF) (วิทยานิพนธ์). The University of Reading. สืบค้นเมื่อ October 1, 2016.
  • Kilpatrick, Jack F; Kilpatrick, Anna Gritts (1968), New Echota Letters, Dallas: Southern Methodist University Press.
  • McLoughlin, William G. (1986), Cherokee Renascence in the New Republic, Princeton, NJ: Princeton University Press.
  • Scancarelli, Janine (2005), "Cherokee", ใน Hardy, Heather K; Scancarelli, Janine (บ.ก.), Native Languages of the Southeastern United States, Bloomington: Nebraska Press, pp. 351–84.
  • Tuchscherer, Konrad; Hair, PEH (2002), "Cherokee and West Africa: Examining the Origins of the Vai Script", History in Africa, 29: 427–86, doi:10.2307/3172173, JSTOR 3172173, S2CID 162073602.
  • Sturtevant, William C.; Fogelson, Raymond D., บ.ก. (2004), Handbook of North American Indians: Southeast, vol. 14, Washington, DC: Smithsonian Institution, ISBN 0160723000.
  • Walker, Willard; Sarbaugh, James (1993), "The Early History of the Cherokee Syllabary", Ethnohistory, 40 (1): 70–94, doi:10.2307/482159, JSTOR 482159, S2CID 156008097.

อ่านเพิ่ม แก้

  • Cowen, Agnes (1981), Cherokee Syllabary Primer, Park Hill, OK: Cross-Cultural Education Center, ASIN B00341DPR2.

แหล่งข้อมูลอื่น แก้

เข้าถึงจาก "https://th.wikipedia.org/w/index.php?title=ชุดตัวหนังสือพยางค์เชโรกี&oldid=10679338"