วิกิพีเดีย

ผลต่างระหว่างรุ่นของ "ตัวเลขโรมัน"

เรียกดูประวัติแบบโต้ตอบ
← การแก้ไขก่อนหน้าการแก้ไขถัดไป →
เนื้อหาที่ลบ เนื้อหาที่เพิ่ม
เห็นภาพข้อความวิกิ
ไม่มีความย่อการแก้ไข
ป้ายระบุ: การแก้ไขแบบเห็นภาพ แก้ไขจากอุปกรณ์เคลื่อนที่ แก้ไขจากเว็บสำหรับอุปกรณ์เคลื่อนที่
ไม่มีความย่อการแก้ไข
ป้ายระบุ: ถูกย้อนกลับแล้ว แก้ไขจากอุปกรณ์เคลื่อนที่ แก้ไขจากเว็บสำหรับอุปกรณ์เคลื่อนที่
บรรทัด 1:
{{ระบบเลข}}
'''เลขโรมัน''' เป็นระบบตัวเลขที่ใช้ในโรมโบราณ เลขโรมันถือเป็น '''ระบบเลขไม่มีหลัก''' หมายความว่า ไม่ว่าจะเขียนตัวเลขแต่ละตัวไว้ ณ ตำแหน่งใดของค่าตัวเลขนั้นจะมีค่าคงที่เสมอ ระบบเลขโรมันมีสัญลักษณ์ที่ใช้กันดังนี้
:
:{| class="wikitable"
|-
! สัญลักษณ์
| I
| V
| X
| L
| C
| D
| M
|-
! ค่าของตัวเลข
| 1
| 5
| 10
| 50
| 100
| 500
| 1,000
|}
 
นอกจากนี้ ยังมีสัญลักษณ์อื่นที่ไม่ได้ใช้ในระบบเลขโรมันปัจจุบัน แต่ปรากฏอยู่ในรหัส[[ยูนิโคด]] ดังนี้รดังนี้
:{{unicode|ↀ}} (U+2180) มีค่าเท่ากับ 1,000
:{{unicode|ↁ}} (U+2181) มีค่าเท่ากับ [[5000|5,000]]
:{{unicode
:{{unicode|ↂ}} (U+2182) มีค่าเท่ากับ [[10000|10,000]]
:{{unicode|ↇ}} (U+2187) มีค่าเท่ากับ [[50000|50,000]]
:{{unicode|ↈ}} (U+2188) มีค่าเท่ากับ [[100000|100,000]]
 
== ระบบตัวเลขโรมัน ==
=== รูปแบบทศนิยมพื้นฐาน ===
รูปแบบเดิมของเลขโรมัน ใช้สัญลักษณ์ I V และ X (1 5 และ 10) ซึ่งเป็นสัญลักษณ์ง่ายๆ ธรรมดาทั่วไป
 
== การเขียนเลขโรมัน ==
การเขียนเลขโรมัน สามารถเขียนแทนเฉพาะจำนวนเต็มบวกเท่านั้น เนื่องจากในสมัยก่อนโรมยังไม่มีสัญลักษณ์แทนเลข[[ศูนย์]]หรือเลขทศนิยม<ref>{{Cite web |url=http://www.geocities.com/ragnarokthaix/menu10.htm |title=คณิตศาสตร์ออนไลน์ โดย อิเล็กทรอนิกส์ทีม |access-date=2008-07-22 |archive-date=2008-07-22 |archive-url=https://web.archive.org/web/20080722170236/http://www.geocities.com/ragnarokthaix/menu10.htm |url-status=live }}</ref> โดยให้เขียนจากสัญลักษณ์ที่มีค่ามากแล้วลดหลั่นกันไปยังสัญลักษณ์ที่มีค่าน้อย เช่น
* MCCCXXV มีค่าเท่ากับ 1,000 + 300 + 20 + 5 = 1,325
* MMMDLXVII มีค่าเท่ากับ 3,000 + 500 + 60 + 7 = 3,567
 
ถ้าเขียนสัญลักษณ์ที่มีค่าน้อยกว่าไว้ด้านหน้าสัญลักษณ์ที่มีค่ามากกว่า ค่าของจำนวนที่ได้จะมีค่าเท่ากับจำนวนที่มีค่ามากลบด้วยจำนวนที่มีค่าน้อย และจะเขียนสัญลักษณ์เพียงคู่เดียวในแต่ละหลักเท่านั้น เช่น
* IX มีค่าเท่ากับ 10 − 1 = 9
* XL มีค่าเท่ากับ 50 − 10 = 40
* M'''CM'''LXXVII มีค่าเท่ากับ 1,000 + (1,000 − 100) + 70 + 7 = 1,977
* MM'''CD'''LXVIII มีค่าเท่ากับ 2,000 + (500 − 100) + 60 + 8 = 2,468
 
จำนวนที่มีค่าเกินกว่าที่กำหนดไว้ตามสัญลักษณ์ดังกล่าว จะเขียน '''บาร์''' (ขีด) ไว้บนสัญลักษณ์เหล่านี้ ซึ่งหากบาร์ถูกกำหนดไว้บนสัญลักษณ์ใด สัญลักษณ์นั้นจะแทนจำนวนซึ่งมีค่าเท่ากับสัญลักษณ์นั้นคูณด้วย 1,000 เช่น
* {{บาร์|V}} มีค่าเท่ากับ 5 × 1,000 = 5,000
* {{บาร์|X}} มีค่าเท่ากับ 10 × 1,000 = 10,000
* {{บาร์|L}} มีค่าเท่ากับ 50 × 1,000 = 50,000
* {{บาร์|C}} มีค่าเท่ากับ 100 × 1,000 = 100,000
* {{บาร์|D}} มีค่าเท่ากับ 500 × 1,000 = 500,000
* {{บาร์|M}} มีค่าเท่ากับ 1,000 × 1,000 = 1,000,000
 
นอกจากนี้ 1,000 สามารถเขียนได้ด้วย I เติมบาร์ ที่จะมีค่า = 1 x 1,000 = 1,000 = M ซึ่งโดยทั่วไปแล้ว จะนิยมใช้ M มากกว่า
 
โดยปกติแล้ว การเขียนเลขโรมันจะไม่เขียนสัญลักษณ์เดียวกันอยู่ติดกันตั้งแต่ 4 ตัวขึ้นไป ยกเว้นบนหน้าปัด[[นาฬิกา]] ที่จะใช้ IIII แทน[[เวลา]] 4 นาฬิกาหรือ 16 นาฬิกา เพื่อป้องกัน[[ความสับสนในการอ่านเวลา]]
 
=== ตัวอย่างการเขียนเลขโรมัน ===
{| class="wikitable" style="margin: 0px auto;"
|- align="center"
! width="80" | เลขโรมัน
! width="80" | [[เลขอารบิก]]
! width="140" | ค่าของตัวเลข
! width="80" | เลขโรมัน
! width="80" | เลขอารบิก
! width="140" | ค่าของตัวเลข
|- align="center"
| I
| 1
| หนึ่ง
| C
| 100
| หนึ่งร้อย
|- align="center"
| II
| 2
| สอง
| CC
| 200
| สองร้อย
|- align="center"
| III
| 3
| สาม
| CCC
| 300
| สามร้อย
|- align="center"
| IV
| 4
| สี่
| CD
| 400
| สี่ร้อย
|- align="center"
| V
| 5
| ห้า
| D
| 500
| ห้าร้อย
|- align="center"
| VI
| 6
| หก
| DC
| 600
| หกร้อย
|- align="center"
| VII
| 7
| เจ็ด
| DCC
| 700
| เจ็ดร้อย
|- align="center"
| VIII
| 8
| แปด
| DCCC
| 800
| แปดร้อย
|- align="center"
| IX
| 9
| เก้า
| CM
| 900
| เก้าร้อย
|- align="center"
| X
| 10
| สิบ
| M
| 1,000
| หนึ่งพัน
|- align="center"
| XI
| 11
| สิบเอ็ด
| MM
| 2,000
| สองพัน
|- align="center"
| XII
| 12
| สิบสอง
| {{Roman|2021}}<!--ค.ศ.-->
| 2,021<!--ค.ศ.-->
| {{#invoke:Thai number|toWord|2018}}<!--ค.ศ.-->
|- align="center"
| XX
| 20
| ยี่สิบ
| {{Roman|2564}}<!--พ.ศ.-->
| 2,564<!--พ.ศ.-->
| {{#invoke:Thai number|toWord|2561}}<!--พ.ศ.-->
|- align="center"
| XXX
| 30
| สามสิบ
| MMM
| 3,000
| สามพัน
|- align="center"
| XL
| 40
| สี่สิบ
| MMMCMXCIX
| 3,999
| สามพันเก้าร้อยเก้าสิบเก้า
|- align="center"
| L
| 50
| ห้าสิบ
|M{{บาร์|V}}
|4,000
|สี่พัน
|- align="center"
| LX
| 60
| หกสิบ
|
|
|
|- align="center"
| LXX
| 70
| เจ็ดสิบ
|
|
|
|- align="center"
| LXXX
| 80
| แปดสิบ
|
|
|
|- align="center"
| XC
| 90
| เก้าสิบ
|
|
|
|}
 
== อ้างอิง ==
{{รายการอ้างอิง}}
[[หมวดหมู่:ระบบเลข]]
[[หมวดหมู่:อักษรละติน]]
{{โครงคณิตศาสตร์}}
เข้าถึงจาก "https://th.wikipedia.org/wiki/ตัวเลขโรมัน"