ผลต่างระหว่างรุ่นของ "สงครามเย็น"

เนื้อหาที่ลบ เนื้อหาที่เพิ่ม
Εὐθυμένης (คุย | ส่วนร่วม)
ไม่มีความย่อการแก้ไข
บรรทัด 15:
'''สงครามเย็น''' ({{lang-en|Cold War}}) เป็นช่วงเวลาแห่งความตึงเครียดทางด้าน[[ภูมิศาสตร์]]ระหว่าง[[สหภาพโซเวียต]]และ[[สหรัฐอเมริกา]]และประเทศพันธมิตรจากทั้ง[[กลุ่มตะวันออก]]และ[[กลุ่มตะวันตก]] ภายหลังจาก[[สงครามโลกครั้งที่สอง]] นักประวัติศาสตร์ยังไม่ตกลงกันทั้งหมดว่าสงครามเย็นคือช่วงใดกันแน่ แต่ช่วงเวลาโดยทั่วไปดังกล่าวจะนับตั้งแต่การประกาศ[[ลัทธิทรูแมน]] ปี ค.ศ. 1947 จนกระทั่ง[[การล่มสลายของสหภาพโซเวียต]]ในปี ค.ศ. 1991 ด้วยลัทธิ[[อำนาจทำลายล้างซึ่งกันและกัน]] (mutually assured destruction, MAD) ไม่เห็นด้วยที่จะให้มีการโจมตีล่วงหน้าโดยฝ่ายใดฝ่ายหนึ่ง นอกเหนือจาก[[การแข่งขันอาวุธนิวเคลียร์|การพัฒนาคลังเก็บอาวุธนิวเคลียร์]]และการใช้งานทางทหารตามแบบแผน การต่อสู้เพื่อครอบงำได้ถูกแสดงออกโดยวิธีทางอ้อม เช่น [[การสงครามจิตวิทยา|สงครามทางจิตวิทยา]] การทัพโฆษณาชวนเชื่อ [[การจารกรรมสงครามเย็น|การจารกรรม]] การคว่ำบาตรระยะไกล การแข่งขันชิงดีชิงเด่นกันในงานกีฬาและการแข่งขันทางเทคโนโลยี เช่น [[การแข่งขันอวกาศ]]
 
คำว่า "[[สงครามเย็น (คำศัพท์โดยทั่วไป)|เย็น]]" ได้ถูกนำมาใช้ เนื่องจากไม่มีการสู้รบขนาดใหญ่โดยตรงระหว่างสอง[[มหาอำนาจ]] แต่พวกเขาแต่ละฝ่ายต่างให้การสนับสนุนความขัดแย้งในภูมิภาคที่สำคัญที่เรียกว่า [[สงครามตัวแทน]] (Proxy war) ความขัดแย้งนี้มีพื้นฐานมาจากการต่อสู้ทางอุดมการณ์และภูมิศาสตร์เพื่ออิทธิพลทั่วโลกโดยสองมหาอำนาจ ภายหลังจากพวกเขาได้ตกลงเป็น[[ฝ่ายสัมพันธมิตรในสงครามโลกครั้งที่สอง|พันธมิตร]]ชั่วคราวและมีชัยชนะเหนือ[[นาซีเยอรมนี]]ในปี ค.ศ. 1945 สงครามเย็นได้แบ่งแยกพันธมิตรในช่วงสงคราม เหลือเพียงสหภาพโซเวียตและสหรัฐอเมริกาในฐานะที่เป็นสองมหาอำนาจที่มีความแตกต่างทางเศรษฐกิจและการเมืองอย่างลึกซึ้ง:  แต่เดิมเป็นรัฐนิยม[[ลัทธิมากซ์–เลนิน]]แบบพรรคการเมืองเดียวที่ดำเนินตามแผนเศรษฐกิจและการควบคุมสื่อ และเป็นเจ้าของสิทธิ์แต่เพียงผู้เดียวในการจัดตั้งและปกครองดูแลชุมชน และถัดมาเป็นรัฐทุนนิยมที่มีการเลือกตั้งเสรีโดยทั่วไปและสื่อโดยเสรี ซึ่งยังให้[[เสรีภาพในการพูด|เสรีภาพในการแสดงความคิดเห็น]]และ[[เสรีภาพในการสมาคม]]แก่พลเมืองของตน กลุ่มที่เป็นกลางที่ประกาศด้วยตัวเองได้เกิดขึ้นพร้อมกับ[[ขบวนการไม่ฝักใฝ่ฝ่ายใด]]ซึ่งถูกก่อตั้งโดย[[อียิปต์]] [[อินเดีย]] [[อินโดนีเซีย]] และ[[ยูโกสลาเวีย]] กลุ่มฝ่ายนี้ได้ปฏิเสธความสัมพันธ์กับทั้งตะวันตกที่นำโดยสหรัฐหรือตะวันออกที่นำโดยโซเวียต ในขณะที่รัฐอานานิคมเกือบทั้งหมดต่าง[[การให้เอกราช|ได้รับเอกราชในช่วงเวลาปี ค.ศ. 1945-1960]] พวกเขาได้กลายเป็นสมรภูมิของ[[โลกที่สาม]]ในสงครามเย็น...
 
ในช่วง[[สงครามเย็น (ค.ศ. 1947-1953)|ระยะแรก]]ของสงครามเย็นได้เริ่มต้นขึ้นในสองปีแรกหลังสงครามโลกครั้งที่สองสิ้นสุดลงในปี ค.ศ. 1945 สหภาพโซเวียตได้รวบรวมอำนาจการควบคุมเหนือรัฐของกลุ่มตะวันออก ในขณะที่สหรัฐอเมริกาได้ริเริ่มใช้กลยุทธ์การจำกัดในการขยายตัวทั่วโลกเพื่อท้าทายอำนาจของสหภาพโซเวียต การแผ่ขยายความช่วยเหลือทางทหารและการเงินไปยังประเทศต่าง ๆ ในยุโรปตะวันตก (ตัวอย่างเช่น การสนับสนุนฝ่ายต่อต้านลัทธิคอมมิวนิสต์ใน[[สงครามกลางเมืองกรีซ]]) และก่อตั้งพันธมิตรนาโต้ [[การปิดกั้นเบอร์ลิน]] (ค.ศ. 1948–49) เป็นวิกฤตครั้งใหญ่ครั้งแรกของสงครามเย็น กับชัยชนะของฝ่ายคอมมิวนิสต์ใน[[สงครามกลางเมืองจีน]]และการปะทุของ[[สงครามเกาหลี]] (ค.ศ. 1950-53) ความขัดแย้งได้แผ่ขยายออกไป สหภาพโซเวียตและสหรัฐอเมริกาต่างแข่งขันกันเพื่อมีอิทธิพลใน[[ละตินอเมริกา]]และรัฐอาณานิคมที่ได้รับเอกราชจากแอฟริกา ตะวันออกกลาง และเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ ในขณะเดียวกัน [[การปฏิวัติฮังการี ค.ศ. 1956|การปฏิวัติฮังการี ปี ค.ศ. 1956]] ได้ถูกยับยั้งโดยโซเวียต การขยายตัวและเพิ่มพูนมากขึ้นทำให้เกิดวิกฤตการณ์มากมาย เช่น [[วิกฤตการณ์คลองสุเอซ]] (ค.ศ. 1956) [[วิกฤตการณ์เบอร์ลิน]] ปี ค.ศ. 1961 และ[[วิกฤตการณ์ขีปนาวุธคิวบา]] ปี ค.ศ. 1962 ภายหลังจากวิกฤตการณ์ขีปนาวุธคิวบา [[สงครามเย็น (ค.ศ. 1962-79)|ระยะใหม่ได้เริ่มต้นขึ้น]]ซึ่งเห็นได้จาก[[ความแตกแยกระหว่างจีน–โซเวียต|ความแตกแยกระหว่างจีน-โซเวียต]]ที่มีความสัมพันธ์อันซับซ้อนในวงการคอมมิวนิสต์ ในขณะที่พันมิตรของสหรัฐ โดยเฉพาะฝรั่งเศส ได้แสดงให้เห็นถึงการมีอิสระในปฏิบัติการมากขึ้น สหภาพโซเวียตได้เข้า[[การบุกครองเชโกสโลวาเกียของฝ่ายกติกาสัญญาวอร์ซอ|รุกราน]][[เชโกสโลวาเกีย]]และบดขยี้ [[ปรากสปริง]] โครงการของการได้รับเอกราช ปี ค.ศ. 1968 ในขณะที่[[สงครามเวียดนาม]] (ค.ศ. 1955-75) ได้จบลงด้วยความพ่ายแพ้ของ[[สาธารณรัฐเวียดนามใต้]]ที่มีสหรัฐคอยหนุนหลัง ทำให้มีการปรับเปลี่ยนแผนการมากขึ้น นอกเหนือจากนี้ สหรัฐยังประสบกับความวุ่นวายภายในจากขบวนการเพื่อสิทธิพลเมืองและฝ่ายต่อต้านสงครามเวียดนาม ในปี ค.ศ. 1960-70 ขบวนการเพื่อสันติภาพระหว่างประเทศได้เกิดขึ้นในท่ามกลางประชาชนทั่วโลก ขบวนการต่อต้านการทดสอบอาวุธนิวเคลียร์และเพื่อปลดอาวุธนิวเคลียร์ได้เกิดขึ้น พร้อมกับ[[การประท้วงต่อต้านสงคราม]]ขนาดใหญ่