วิกิพีเดีย

ผลต่างระหว่างรุ่นของ "ปลาซีลาแคนท์"

เรียกดูประวัติแบบโต้ตอบ
← การแก้ไขก่อนหน้าการแก้ไขถัดไป →
เนื้อหาที่ลบ เนื้อหาที่เพิ่ม
เห็นภาพข้อความวิกิ
InternetArchiveBot (คุย | ส่วนร่วม)
การแก้ไข 130,510 ครั้ง
Rescuing 1 sources and tagging 3 as dead.) #IABot (v2.0.8.1
แก้ไขลิงก์เสียและปรับปรุงอ้างอิง
บรรทัด 1:
{{ตารางจำแนกพันธุ์
{{ลิงก์ไปภาษาอื่น}}
{{Taxobox
| name = ปลาซีลาแคนท์
| fossil_range = [[Devonian|ดีโวเนียน]]-ปัจจุบัน
เส้น 18 ⟶ 17:
}}
 
'''ซีลาแคนท์''' ({{lang-en|Coelacanth}}, {{pronEngIPA-en|ˈsiːləkænθ}} ดัดแปลงมาจากคำละตินสมัยใหม่ ''{{lang|la|Cœlacanthus}}'' เมื่อ cœl-us + acanth-us จากภาษา[[กรีกโบราณ]] κοῖλ-ος [โพรง] + ἄκανθ-α [กระดูกสันหลัง]) เป็นชื่อสามัญของอันดับปลาออร์เดอร์หนึ่งที่รวมถึงสายพันธุ์ของปลาในปัจจุบันที่เก่าแก่ที่สุดเท่าที่รู้จักในปัจจุบันพวก [[gnathostomata]] นักวิทยาศาสตร์เคยเชื่อว่าปลาซีลาแคนท์มีความเกี่ยวข้องสัมพันธ์กับปลาปอดและเตตราพอดที่เคยเชื่อกันว่าสูญพันธุ์ไปเมื่อครั้งสิ้นสุด[[ยุคครีเทเชียส]] จนกระทั่งมีการพบปลา ''แลติเมอเรีย'' ครั้งแรกที่นอกชายฝั่งด้านตะวันออกของแอฟริกาใต้เลย[[แม่น้ำชาลัมนา]]ออกมาในปี ค.ศ. 1938 และปลาเหล่านั้นจึงเป็นพวก[[ลาซูรัส]] ตั้งแต่ปี ค.ศ. 1938 เป็นต้นมา ปลาซีลาแคนท์ ''Latimeria chalumnae'' ก็มีการถูกค้นพบใน[[คอโมโรส]] [[เคนยา]] [[แทนซาเนีย]] [[โมซัมบิก]] [[มาดากัสการ์]] และใน[[อุทยานป่าชุ่มน้ำซิแมงกาลิโส]] [[กวาซูลู-นาทัล]] ใน[[แอฟริกาใต้]] สายพันธุ์ที่สอง ''Latimeria menadoensis'' พบที่[[เกาะซูลาเวซี]] [[อินโดนีเซีย]] ในปี ค.ศ. 1999<ref>[http://www.pnas.org/cgi/content/abstract/96/22/12616 Reference for divergence dated on mitochondrial genome]</ref><ref>{{cite journal | last = Erdmann | first = Mark V. | authorlink = | coauthors = | title = An Account of the First Living Coelacanth known to Scientists from Indonesian Waters | journal = Environmental Biology of Fishes | volume = Volume 54 | issue = #4 | pages = 439–443 | publisher = Springer Netherlands | monthdate = April | year = 1999 | url = http://www.springerlink.com/content/u5143r02v5u7133j/ | doi = 10.1023/A:1007584227315 | id = 0378-1909 (Print) 1573-5133 (Online) | accessdate = 2007-05-18 | archive-date = 2019-09-11 | archive-url = https://web.archive.org/web/20190911231847/https://link.springer.com/article/10.1023/A:1007584227315 | url-status = dead }}</ref> ทำให้ทราบว่าปลาซีลาแคนท์ไม่มีปอดและมีโครงสร้างที่ไม่เกี่ยวข้องกับเตตราพอดแต่อย่างใด ปลาซีลาแคนท์ไม่มีคุณค่าทางการค้าอย่างแท้จริงนอกเสียจากจะแปรสภาพเป็นวัตถุจัดแสดงในพิพิธภัณฑ์และการเก็บสะสมส่วนตัว ในแง่ของการเป็นอาหารแล้ว ปลาซีลาแคนท์เกือบไม่มีค่าเอาเสียเลยด้วยเนื้อเยื่อของมันมีน้ำมันไหลซึมออกมาแม้ว่าจะตายไปแล้วก็ตาม และเนื้อของมันทั้งเหนียวและมีกลิ่นเหม็นด้วย<ref>[[Ross Piper|Piper, Ross]] (2007), ''Extraordinary Animals: An Encyclopedia of Curious and Unusual Animals'', [[Greenwood Press (publisher)|Greenwood Press]].</ref>
 
== ประวัติธรรมชาติ ==
ปลาซีลาแคนท์พบเป็นฟอสซิลครั้งแรกใน[[ยุคดีโวเนียน]]ตอนกลาง<ref name="ref4">{{cite journal |doi=10.1098/rsbl.2006.0470 |title=Oldest coelacanth, from the Early Devonian of Australia |year=2006 |last1=Johanson |first1=Z. |last2=Long |first2=J. A |last3=Talent |first3=J. A |last4=Janvier |first4=P. |last5=Warren |first5=J. W |journal=Biology Letters |volume=2 |issue=3 |pages=443–6 |pmid=17148426 |pmc=1686207}}</ref>{{efn|ฟอสซิลกรามปลาซีลาแคนท์พบในชั้นหินอายุ 410 ล้านปีมาแล้ว ถูกค้นพบใกล้ ๆ กับบูจันในวิกตอเรียกิปป์แลนด์ทางตะวันออกของ[[ออสเตรเลีย]] ซึ่งจนถึงปัจจุบันถือว่าเป็นปลาซีลาแคนท์ที่มีอายุเก่าแก่ที่สุด ได้รับการตั้งชื่อว่า ''Eoactinistia foreyi'' ที่ได้รับการตีพิมพ์เผยแพร่ในเดือนพฤศจิกายน ค.ศ. 2006}} ปลาซีลาแคนท์ดึกดำบรรพ์อาศัยอยู่ในน้ำในช่วงปลายของมหายุค[[พาลีโอโซอิก]]และ[[มีโซโซอิก]]
[http://www.int.iol.co.za/index.php?set_id=1&click_id=31&art_id=qw1156833901231B223]</ref> ปลาซีลาแคนท์ดึกดำบรรพ์อาศัยอยู่ในน้ำในช่วงปลายของมหายุค[[พาลีโอโซอิก]]และ[[มีโซโซอิก]]
 
ซีลาแคนท์เป็นปลาที่มีครีบมีลักษณะเป็นพลูพูอยู่ที่ทรวงอกและก้นอยู่บนแท่งก้านเนื้อเยื่อที่รองรับโดยกระดูกและมีครีบหางที่แตกออกแยกเป็น 3 พลูพู โดยที่พลูพูตรงกลางจะรวมถึงชุดของโนโตคอร์ด ปลาซีลาแคนท์มีเกล็ดที่บางกว่าเกล็ดของปลาพวกคอสมอยด์จริง ๆ ปลาซีลาแคนท์มีอวัยวะพิเศษสำหรับตอบรับทางไฟฟ้าที่เรียกกันว่าอวัยวะคล้ายตะขออยู่ทางด้านหน้าของกะโหลกที่อาจจะใช้ช่วยในการตรวจจับเหยื่อ อวัยวะเล็ก ๆ นี้อาจช่วยรักษาสมดุลของตัวปลาได้ด้วย การค้นหาตำแหน่งด้วยคลื่นเสียงสะท้อนก็อาจเป็นปัจจัยหนึ่งในวิถีทางการเคลื่อนที่ของตัวปลา
 
=== ซากดึกดำบรรพ์ ===
แม้ว่าในปัจจุบันจะมีการค้นพบรู้จักปลาซีลาแคนท์ที่มีชีวิตอยู่เพียง 2 ชนิดเท่านั้น แต่พบว่าครั้งหนึ่งพวกมันกลับเคยประสบความสำเร็จด้วยการพบเป็นฟอสซิลที่หลากหลายสกุลและหลากหลายชนิดจาก[[ยุคดีโวเนียน]]จนถึงสิ้นสุด[[ยุคครีเทเชียส]]ซึ่งเป็นจุดช่วงเวลาที่พวกมันต้องเผชิญกับความยากลำบากจนเกือบต้องสูญพันธุ์ไปทั้งหมด มักจะมีความเข้าใจกันว่าปลาซีลาแคนท์แทบจะไม่มีลักษณะที่มีการเปลี่ยนแปลงใด ๆ ตลอดช่วงระยะเวลาหลายล้านปีมานี้ แต่ที่แท้จริงแล้วชนิดที่มีชีวิตทั้งสองชนิดหรือแม้แต่สกุลก็ตามไม่เคยพบในรูปของฟอสซิลเลย อย่างไรก็ตามสายพันธุ์ฟอสซิลบางชนิดโดยเฉพาะอย่างยิ่งฟอสซิลยุคครีเทเชียสสกุล ''[[มาโครโปมา]]'' ที่มีลักษณะใกล้ชิดกันกับสกุลมีชีวิตในปัจจุบันมาก<ref name=EoDP>{{Factcite book |editor=Palmer, D.|year=1999 |title= The Marshall Illustrated Encyclopedia of Dinosaurs and Prehistoric Animals|publisher= Marshall Editions|location=London|page= 44|dateisbn=July 20071-84028-152-9}}</ref> เหตุผลในเรื่องนี้เป็นไปได้ว่าพวกที่สูญพันธุ์ไปนั้นเป็นพวกที่อาศัยอยู่ในน้ำตื้น ขณะที่สายพันธุ์ฟอสซิลชนิดที่อาศัยอยู่ในน้ำลึกพบว่าเป็นการยากที่จะถูกยกตัวขึ้นมาให้นักบรรพชีวินวิทยาให้สามารถค้นพบเพื่อทำการศึกษาได้ ทำให้พวกที่เป็นปลาน้ำลึกไม่พบบันทึกเป็นฟอสซิลให้เห็น สิ่งเหล่านี้ยังคงอยู่ภายใต้การสำรวจและศึกษาต่อไปโดยนักวิทยาศาสตร์
 
== อนุกรมวิธาน ==
[[ไฟล์:Coelacanth specimen NHM.jpg|thumb|right|250px|ตัวอย่างปลาซีลาแคนท์ที่ถูกเก็บรักษาใน[[พิพิธภัณฑ์ประวัติศาสตร์ธรรมชาติ]]ในกรุงลอนดอน]]
[[ไฟล์:Fishapods.jpg|thumb|right|350px|ใน[[สัตว์มีกระดูกสันหลัง]]สายพันธุ์ใหม่ในช่วงตอนปลายของยุคดิโวเนียน ลูกหลานของช่วงปลายที่มีครีบเป็นพลูพูอย่าง ''[[Eusthenopteron]]'' แสดงถึงการปรับตัวเป็นลำดับ:<ul>
<li>''[[Panderichthys]]'' เหมาะกับโคลนตื้นๆตื้น&thinsp;ๆ;
<li>''[[Tiktaalik]]'' มีระยางค์คล้ายครีบที่สามารถนำมันขึ้นมาบนบกได้;
<li>[[Tetrapod|Early tetrapods]] อยู่ในหนองน้ำที่เต็มไปด้วยวัชพืช อย่างเช่น:<ul>
<li>''[[Acanthostega]]'' มีเท้าที่มี 8 นิ้ว,
<li>''[[Ichthyostega]]'' มีระยางค์</ul></ul>
ผู้สืบทอดยังรวมถึงพวกปลาที่มีครีบเป็นพลูพูด้วยอย่างเช่น พวกปลาซีลาแคนท์]]
 
บางทีชั้นย่อย Coelacanthimorpha (Actinistia) ก็ถูกจัดให้เป็นกลุ่มของปลา [[Sarcopterygii|Sarcopterygian]] ด้วยที่รวมถึง Coelacanthiformes ด้านล่างนี้เป็นการจำแนกวงศ์และสกุลของปลาซีลาแคนท์<ref name="Nelson">Nelson, Joseph S. (2006). ''Fishes of the World''. [[John Wiley & Sons]], Inc. {{ISBN |0-471-25031-7}}.</ref>
 
:'''ชั้น [[Sarcopterygii]]'''<br/>
เส้น 82 ⟶ 80:
*** ''[[Whiteia]]'' (สูญพันธุ์)
 
== ปลาซีลาแคนท์ในวัฒนธรรมของความนิยมชมชอบสมัยนิยม ==
[[ไฟล์:Latimeria.jpg|thumb|right|ตัวอย่างปลา ''ลาติเมอเรีย ชาลัมนี'' จากพิพิธภัณฑ์สัตวศาสตร์ โคเปนเฮเก้นโคเปนเฮเกน]]
การตีพิมพ์เผยแพร่อย่างกว้างขวางของปลาซีลาแคนท์ในฐานะ “[[ฟอสซิลมีชีวิต]]” พบได้ในดนตรี วิดีโอเกมส์ นิยาย และโทรทัศน์
* “ซีลาแคนท์” ถูกนำไปตั้งชื่อเพลงและอัลบั้มของวงดนตรี ได้แก่ [[จอห์น ฟาเฮย์]] [[เชรียกแบกค์]] [[มิสเตอร์ชิลเดรน]] [[โพลีสิกส์]] และ[[โลตัสไชล์ด]]
* ปลาซีลาแคนท์ถูกนำไปเป็นตัวแสดงในวิดีโอเกมส์ ดังที่พบใน “[[แอนิมอลครอสซิง]]”<ref>[http://www.dinofish.com/image28.html "Nintendocanth"]. Retrieved on 2007-01-13.</ref> [[ร็อคแมน X2]] [[เซก้า มารีนฟิชชิ่ง]]'' ''[[อี วี โอ: เซิร์ชฟอร์อีเดน]]'' (ในฉายา "ซีลาฟิช") ''[[วีเลิฟคาตามาริ]]'' ''[[มีแอนด์มายคาตามาริ]]'' ''[[เอนด์เลสส์โอเชียน]]'' ''[[Metal Gear Solid 3: Snake Eater|เมทัลเกียร์โซลิด 3: สเนกอีตเทอร์]]'' และ ''[[อะคัวนอตฮอลิเดย์: ฮิดเดนเมโมรีส์]]'' ยักษ์ตนหนึ่งซึ่งเป็นปลาซีลาแคนท์มีหน้าเป็นคนที่แสดงเป็นเจ้านายระดับสี่ใน [[คอนทรา|คอนทรา: แชตเตอร์โซลด์เยอร์]] ปลาซีลาแคนท์ยังถูกดลใจสำหรับ[[โปเกมอน]] [[รีลิแคนท์]] <ref>[http://www.dinofish.com/replicanth.html "Relicanth"]. Retrieved on 2007-[[January 13|101-13]].</ref> [[ดิจิมอน]] [[ซีลามอน]] (ปลาซีลาแคนท์บินได้) และ [[บอสส์]] [[ในดาริอุสซีรีส์]]<ref>[http://www.dinofish.com/image22.html Cyber Coelacanth]. Retrieved on 2007-[[January 13|101-13]]].</ref>
* ในนิยายเรื่อง[[ออร์ริกซ์ และเครก]]ของมาร์กาเร็ต แอตวูด ปลาซีลาแคนท์ถูกใช้เป็นสัญลักษณ์สำหรับสมาคมวิทยาศาสตร์ใต้ดิน ใน ''[[Dirk Gently's Holistic Detective Agency]]'' [[ศาสตราจารย์โครโนติส]] ยอมรับว่าเป็นสาเหตุให้[[นกโดโด]]สูญพันธุ์เนื่องจากความพยายามที่จะรักษาปลาซีลาแคนท์เอาไว้ ใน ''Father Muerte and the Rain'' ของ[[ลี แบตเตอร์บี]] ปลาซีลาแคนท์ตกลงมาจากท้องฟ้าเมื่อผีเสื้อดึกดำบรรพ์ถูกขโมยไปจากบ้านของมัน การอ้างอิงถึงปลาซีลาแคนท์ ลาติเมอเรีย ชาลัมนี ก็ถูกอ้างถึงอีกในนิยายของแอนน์ แลนด์แมน
เส้น 98 ⟶ 96:
* ใน[[ซาโยนาระ คุณครูผู้สิ้นหวัง]] โนโซมุรำพึงรำพันว่าทำไมหนอทุกสิ่งทุกอย่างช่างไม่เหมือนกับสิ่งดั้งเดิมเลยมีการเปลี่ยนแปลงอยู่ตลอดเวลา คะฟุกะอธิบายว่าทุกสิ่งทุกอย่างก็ย่อมมีการวิวัฒนาการเสมอ แต่ทันใดนั้นอะบิรุได้โต้แย้งเธอด้วยการกล่าวว่าเมื่อปลาซีลาแคนท์ถูกค้นพบครั้งแล้วครั้งเล่ามันก็ยังคงมีรูปแบบเหมือน ๆ เดิมและก็ไม่ต้องไปหาชนิดใหม่ ๆ ที่ไหนหรอกซึ่งอาจเป็นไปได้ว่ามันไม่มีการวิวัฒนาการอีกเลยหลังจากที่เข้าใจกันว่ามันได้สูญพันธุ์ไปแล้ว
 
* คำว่าซีลาแคนท์ถูกนำมาใช้เป็นสัญลักษณ์ในวัตถุต่างๆต่าง ๆ และใช้ตั้งชื่อเล่น อย่างชื่อ "Les Coelecantes" (หมายถึง Coelacanths) เป็นชื่อที่ใช้เรียกกันเล่นๆแบบลำลองของ[http://en.wikipedia.org/wiki/Comoros_national_football_team ทีมฟุตบอลประจำชาติคอโมโรส] และซีลาแคนท์ยังถูกตีพิมพ์บนดวงตราไปรษณียากรณ์ไปรษณียากร<ref>[http://www.lovecollectingdinofish.com/index.php?main_page=product_info&cPath=65_81_82&products_id=895http:cimages//www.lovecollecting.com/indexstamp1.php?main_page=product_info&cPath=65_81_82&products_id=895jpg fromArchipel LoveCollecting.comdes WebstoreComores-RF EntryPostes]{{ลิงก์เสีย|date=กันยายน 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}.Retrieved on 2009-[[April 04-26]].</ref> บนเหรียญ<ref>[http://www.dinofish.com/image26.html "Coincanth"]. Retrieved on 2007-[[January 13|101-13]].</ref> บนบัตรโทรศัพท์<ref>[http://www.dinofish.com/image19cimages/coelaphone.htmljpg "PhonecanthCoelaphone"]{{ลิงก์เสีย|date=กันยายน 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}. 2007-[[January 1|101-13]].</ref> และบนขวดเบียร์ bottles.<ref>[http://www.dinofish.com/image18cimages/beercanth.htmljpg "Beercanth"]{{ลิงก์เสีย|date=กันยายน 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}. Retrieved on 2007-[[January 13|101-13]].</ref>
 
* ในหนังสือภาพเรื่อง “ช่างตัดเสื้อน้อยผู้กล้าหาญ” โดยแอนเดรจ ดูกิ้น และโอลก้า ดูกิน่า มีรูปแสดงภาพของปลาซีลาแคนท์ในเกราะหุ้ม<ref>Olga Dugina & Andrej Dugin. [http://wwwduginart.illustratoren-online.decom/Dugintl_files/illustration1duginart/illustration07pictures_presentation/the-little-brave-tailer/the-little-brave-tailer_7.htmjpg Illustrators-Onlinethe brave little taylor].net -watercolor Olgaon Duginapaper, |50 Andrejx Dugin]35.5 cm. ''Duginart.''</ref>
 
* ในฉากหนึ่งของหนังสือเรื่อง “[[ตินติน]]” [[สหายรักของแคลคูลัส]] ตินตินและกัปตันแฮดดอกค์ได้หยุดรถที่เขาเชื่อว่าเพื่อนของเขา “ศาสตราจารย์แคลคูลัส” อยู่ในรถคันนั้นด้วย ผู้โดยสารรถคนหนึ่งได้เปิดกระเป๋าเดินทางใบใหญ่ออกมาเพื่อแสดงว่าแคลคูลัสไม่ได้อยู่ในนั้น แล้วเอ่ยถามขึ้นว่า “แล้วไหนล่ะ ซีลาแคนท์ของคุณ” ซึ่งเป็นการออกเสียงชื่อแคลคูลัสที่ผิดเพี้ยน
 
== อ้างอิงและเชิงอรรถ ==
{{รายการหมายเหตุ}}
 
== อ้างอิง ==
{{รายการอ้างอิง}}
 
== แหล่งข้อมูลอื่น ==
{{คอมมอนส์-หมวดหมู่|Coelacanthiformes|ปลาซีลาแคนท์}}
{{วิกิสปีชีส์|Latimeria}}
* [https://www.pbs.org/wgbh/nova/fish/anatomy.html Anatomy of the coelacanth] โดย PBS (ต้องการ [[Adobe Flash]])
* [http://www.dinofish.com/ Dinofish.com] (ต้องการ [[Framing (World Wide Web)|frame-capable browser]])
*{{cite web |first=Carolyn |last=Butler |title=Der Quastenflosser: Ein Fossil taucht auf |trans-title=The Coelacanth: A fossil turns up |language=de |url=http://www.nationalgeographic.de/reportagen/der-quastenflosser-ein-fossil-taucht-auf |work=National Geographic Deutschland |date=August 2012}}
*{{cite journal |doi=10.1038/nature12027 |title=The African coelacanth genome provides insights into tetrapod evolution |year=2013 |last1=Amemiya |first1=Chris T. |last2=Alföldi |first2=Jessica |last3=Lee |first3=Alison P. |last4=Fan |first4=Shaohua |last5=Philippe |first5=Hervé |last6=MacCallum |first6=Iain |last7=Braasch |first7=Ingo |last8=Manousaki |first8=Tereza |last9=Schneider |first9=Igor |journal=Nature |volume=496 |issue=7445 |pages=311–6 |display-authors=9 |pmid=23598338 |pmc=3633110|bibcode = 2013Natur.496..311A |last10=Rohner |first10=Nicolas |last11=Organ |first11=Chris |last12=Chalopin |first12=Domitille |last13=Smith |first13=Jeramiah J. |last14=Robinson |first14=Mark |last15=Dorrington |first15=Rosemary A. |last16=Gerdol |first16=Marco |last17=Aken |first17=Bronwen |last18=Biscotti |first18=Maria Assunta |last19=Barucca |first19=Marco |last20=Baurain |first20=Denis |last21=Berlin |first21=Aaron M. |last22=Blatch |first22=Gregory L. |last23=Buonocore |first23=Francesco |last24=Burmester |first24=Thorsten |last25=Campbell |first25=Michael S. |last26=Canapa |first26=Adriana |last27=Cannon |first27=John P. |last28=Christoffels |first28=Alan |last29=De Moro |first29=Gianluca |last30=Edkins |first30=Adrienne L. }}
* BBC News Science & Environment (17 เมษายน 2013). [https://www.bbc.co.uk/news/science-environment-22184556 'Living fossil' coelacanth genome sequenced].
 
 
{{Taxonbar|from=Q59166}}
{{Authority control}}
[[หมวดหมู่:ปลาซีลาแคนท์]]
[[หมวดหมู่:ซากดึกดำบรรพ์]]
เข้าถึงจาก "https://th.wikipedia.org/wiki/ปลาซีลาแคนท์"