ผลต่างระหว่างรุ่นของ "นครพิเศษของประเทศญี่ปุ่น"

'''นครเมืองพิเศษ''' ({{nihongo|特例市|Tokureishi|โทกูเรชิ}}) ของ[[ประเทศญี่ปุ่น]] เป็น[[นครเมืองของประเทศญี่ปุ่น|นครเมือง]]ที่มีประชากรอย่างน้อย 200,000 คน และเป็นนครเมืองที่ได้รับมอบหมายอำนาจหน้าที่ที่ตามปกติแล้วจะดำเนินการโดย[[จังหวัดของประเทศญี่ปุ่น|จังหวัด]] อำนาจหน้าที่เหล่านี้เป็นส่วนหนึ่งของหน้าที่ที่มอบหมายให้กับ[[เมืองศูนย์กลาง (ญี่ปุ่น)|นครเมืองศูนย์กลาง]]

การปกครองรูปแบบนี้กำหนดขึ้นโดยกฎหมายปกครองตนเองท้องถิ่นมาตรา 252 วรรค 26 นครเมืองพิเศษจะได้รับการแต่งตั้งโดยคณะรัฐมนตรีหลังจากมีการร้องขอจากสภานครเมืองและสภาจังหวัด

เนื่องจากระดับความอิสระในการปกครองตนเองที่มอบหมายให้กับนครเมืองพิเศษนั้นคล้ายคลึงกับที่ให้กับนครเมืองศูนย์กลาง หลังจากประชุมปรึกษาหารือกับรัฐบาลท้องถิ่น การปกครองในรูปแบบนครเมืองพิเศษนี้จึงได้ถูกยกเลิกตามพระราชบัญญัติการปกครองตนเองท้องถิ่นฉบับแก้ไขเพิ่มเติม ซึ่งมีผลบังคับใช้เมื่อวันที่ 1 เมษายน 2015 และทำให้นครเมืองที่มีประชากรอย่างน้อย 200,000 คนในขณะนี้สามารถขอยกฐานะเป็นนครเมืองศูนย์กลางได้โดยตรง ส่วนนครเมืองพิเศษที่ยังไม่ได้ยกฐานะก็ยังคงมีอำนาจปกครองตนเอง ซึ่งเรียกว่า '''นครเมืองพิเศษ ณ เวลาที่บังคับใช้''' (施行時特例市, ''Shikōji Tokurei shi'', ''ชิโกจิ โทกูเร ชิ'') นอกจากนี้ นครเมืองพิเศษที่มีประชากรต่ำกว่า 200,000 คน สามารถขอยกฐานะเป็นนครเมืองศูนย์กลางเป็นกรณีพิเศษได้ภายในห้าปีหลังจากที่มีการยกเลิกการปกครองรูปแบบนครเมืองพิเศษ ซึ่งคือก่อนวันที่ 1 เมษายน 2020<ref>{{cite web |url=http://www.soumu.go.jp/cyukaku/ |script-title=ja:日本總務省 - 中核市・施行時特例市 |website=soumo.go.jp}}</ref>

นครเมืองพิเศษนั้นไม่เหมือนกับ[[แขวงพิเศษของโตเกียว]] อีกทั้งยังแตกต่างจาก[[นครเมืองที่ตั้งขึ้นโดยข้อบัญญัติรัฐบาลญี่ปุ่น|นครเมืองพิเศษ]] (特別市, ''tokubetsu-shi'', ''โทกูเบ็ตสึ-ชิ'') ที่จัดตั้งขึ้นตามกฎหมายปกครองตนเองท้องถิ่นระหว่างปี 1947 ถึง 1956 แต่ไม่เคยมีการนำมาใช้ นครเมืองพิเศษดังกล่าวจะได้เป็นนครเมืองที่เป็นอิสระจากจังหวัด (ในเชิงเปรียบเทียบ แขวงพิเศษก็คือแขวงที่ไม่ขึ้นกับนครเมือง) โดยก่อนหน้านั้นเรียกว่า "หกนครเมืองใหญ่" (''โรกุ ไดโตชิ'') ซึ่งประกาศใช้ในปี 1922 (เหลือเพียงห้าแห่งในปี 1947 เนื่องจากนครเมืองโตเกียวถูกยกเลิกในสงคราม) และได้กลายเป็น[[นครเมืองที่ตั้งขึ้นโดยข้อบัญญัติรัฐบาลญี่ปุ่น|นครเมืองใหญ่โดยรัฐบัญญัติ]]ในปี 1956 ซึ่งมีอำนาจปกครองตนเองมากขึ้น แต่ไม่ได้เป็นอิสระจากจังหวัดอย่างสมบูรณ์<ref>Satoru Ohsugi (2011): [http://www3.grips.ac.jp/~coslog/activity/01/04/file/Bunyabetsu-20_en.pdf The Large City System of Japan] Council of Local Authorities for International Relations and Institute for Comparative Studies in Local Governance, National Graduate Institute for Policy Studies. – หมายเหตุ: เอกสารนี้แปล''โทกุเรชิ''เป็น "special case city" และใช้คำว่า "special city" สำหรับ''โทกูเบ็ตสึชิ''</ref>

== รายชื่อนครเมืองพิเศษ ==

ณ วันที่ 1 เมษายน 2020 มีนครเมือง 25 แห่งที่มีฐานะเป็น "นครเมืองพิเศษ ณ เวลาที่บังคับใช้" ได้แก่

! วันที่ยกฐานะ<br>เป็นนครเมืองพิเศษ

| style="font-size: smaller;" | กำลังพิจารณายกฐานะเป็นนครเมืองศูนย์กลาง<ref>[http://www.chuukakushi.gr.jp/topics/2015112600015/ つくば市が中核市候補市として中核市市長会へ加入しました（H27.12.1）｜中核市市長会] สืบค้นเมื่อ 5 กันยายน 2016</ref>

| style="font-size: smaller;" | มีนโยบายยกเลิกการยกฐานะเป็นนครเมืองศูนย์กลางในกรณีพิเศษ<ref>จดหมายข่าวสภานครเมืองคูมางายะ ฉบับที่ 43 หน้า 9 เผยแพร่เมื่อวันที่ 1 พฤษภาคม 2016 (เข้าถึงเมื่อ 1 เมษายน 2018)</ref>

| style="font-size: smaller;" | มีกำหนดยกฐานะเป็นนครเมืองศูนย์กลางในวันที่ 1 เมษายน 2021

| style="font-size: smaller;" | เป็นนครเมืองพิเศษที่มีประชากรโดยประมาณมากที่สุด ณ เวลาที่เริ่มบังคับใช้<ref name="jinko">จำนวนประชากรโดยประมาณ ณ วันที่ 1 ตุลาคม 2017 (ดูที่ [[รายชื่อนครเมืองในประเทศญี่ปุ่นเรียงตามจำนวนประชากร]])</ref><br>มีกำหนดยกฐานะเป็นนครเมืองศูนย์กลางในวันที่ 1 เมษายน 2021

| style="font-size: smaller;" | เป็นนครเมืองพิเศษที่มีประชากรโดยประมาณน้อยที่สุด ณ เวลาที่เริ่มบังคับใช้<br>มีเป้าหมายที่จะยกฐานะเป็นนครเมืองพิเศษในเดือนเมษายน 2018 แต่ประกาศเลื่อนออกไปเมื่อวันที่ 6 ธันวาคม 2016

[[หมวดหมู่:นครเมืองในประเทศญี่ปุ่น| ]]