ผลต่างระหว่างรุ่นของ "เจ้าพระยารัตนาพิพิธ (สน สนธิรัตน์)"

เจ้าพระยารัตนาพิพิธเกิดเมื่อปีเถาะ พ.ศ. 2278<ref name=":0">สมมตอมรพันธุ์, พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระ. '''เรื่องตั้งเจ้าพระยาในกรุงรัตนโกสินทร์'''. กรุงเทพ : กรมศิลปากร, 2545.</ref> ในรัชกาล[[สมเด็จพระเจ้าอยู่หัวบรมโกศ|พระเจ้าอยู่หัวบรมโกศ]] เดิมชื่อว่า สน หนังสือของ[[ก.ศ.ร. กุหลาบ]] ระบุว่าเจ้าพระยารัตนาพิพิธเป็นบุตรชายของขุนกำแหง (สุ่น)<ref>เอียวศรีวงศ์, นิธิ. '''การเมืองไทยสมัยพระเจ้ากรุงธนบุรี'''. กรุงเทพฯ; มติชน, พ.ศ. 2550.</ref> กรมการด่านเมือง[[อำเภอสวรรคโลก|สวรรคโลก]]เมื่อครั้งกรุงศรีอยุธยา เจ้าพระยารัตนาพิพิธมีน้องชายซึ่งต่อมามีบรรดาศักดิ์เป็นหลวงธรเณนทร์<ref name=":1">[[พระวรวงศ์เธอ กรมหมื่นพิทยลาภพฤฒิยากร|พิทยลาภพฤฒิยากร, พระวรวงศ์เธอ กรมหมื่น]]. '''ศกุนตลา บทลครร้องสำหรับเล่นบทเวที''': ประวัติท่านผู้หญิงกลีบ มหิธร. พิมพ์ในการพระราชทานเพลิงศพท่านผู้หญิงกลีบ มหิธร, กรกฎาคม พ.ศ. 2504.</ref> เจ้าพระยารัตนาพิพิธปรากฏครั้งแรกรับราชการเป็น''พระอักษรสุนทร''<ref name=":0" /> เสมียนตรากรมมหาไทยมหาดไทยในสมัยกรุงธนบุรี ซึ่งอยู่ภายใต้การบัญชาของเจ้าพระยาจักรี (ทองด้วง) เมื่อสมเด็จเจ้าพระยามหากษัตริย์ศึกเสด็จยกทัพไปตีอาณาจักรล้านช้างเวียงจันทน์ พระอักษรสุนทร (สน) ได้ติดตามเสด็จไปด้วยและได้รับเจ้าเชื้อพระวงศ์ลาวชื่อว่าเจ้าสุมณฑา<ref name=":1" />มาเป็นภรรยา เมื่อพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกเสด็จขึ้นครองราชสมบัติในพ.ศ. 2325 ทรงแต่งตั้งพระอักษรสุนทร (สน) ขึ้นเป็นเจ้าพระยารัตนาพิพิธที่สมุหนายก เป็นสมุหนายกคนแรกของกรุงรัตนโกสินทร์ ดังใน''คำปรึกษาตั้งข้าราชการ''ว่า "''นายสนเป็นข้าใต้ละอองธุลีพระบาท มีความอุตสาหะจงรักภักดี ทำราชการช้านานมา จนเสด็จพระราชดำเนินงานพระราชสงครามแห่งใด ก็ได้โดยเสด็จพระราชดำเนิน ทำราชการฉลองพระเดชพระคุณต่างพระเนตรพระกรรณทุกครั้งมิได้เว้นว่าง...มีความชอบมาก จะให้ไปพานเมืองครองเมืองอันใหญ่ แต่ข้าพระพุทธเจ้าเห็นว่าจะไกลใต้ละอองธุลีพระบาทนัก ข้าพเจ้าทั้งปวงขอพระราชทานให้เป็น เจ้าพระยารัตนาพิพิธว่าที่สมุหนายก...''"<ref name=":0" />

เจ้าพระยารัตนาพิพิธ มีบุตรธิดาดังต่อไปนี้;<ref name=":3">รัตนกุลอดุลยภักดี, พระยา. '''ลำดับสกุลเก่าบางสกุล ภาคที่ ๑'''. กรุงเทพฯ : โรงพิมพ์โสภณพิพรรฒธนากร, 2463.</ref>