ผลต่างระหว่างรุ่นของ "ราชวงศ์เหลียว"

เนื้อหาที่ลบ เนื้อหาที่เพิ่ม
ES Geqias (คุย | ส่วนร่วม)
ไม่มีความย่อการแก้ไข
ป้ายระบุ: แก้ไขจากอุปกรณ์เคลื่อนที่ แก้ไขจากเว็บสำหรับอุปกรณ์เคลื่อนที่
ES Geqias (คุย | ส่วนร่วม)
ไม่มีความย่อการแก้ไข
ป้ายระบุ: แก้ไขจากอุปกรณ์เคลื่อนที่ แก้ไขจากเว็บสำหรับอุปกรณ์เคลื่อนที่
บรรทัด 25:
|p9 = Karluks
|s1 = ราชวงศ์จิน
|s2 = ราชวงศ์เหลียวเหนือหลียวเหนือ
|s3 = ราชวงศ์เซี่ยตะวันตก
|s4 = Qara Khitai{{!}}ราชวงศ์เหลียวตะวันตก
|s5 = คามัคมองโกล
|s6 = Qocho
บรรทัด 34:
'''ราชวงศ์เหลียว''' ({{lang-en|Liao Dynasty}}; [[ภาษาชี่ตัน|ชี่ตัน]]: Mos Jælud; [[ภาษามองโกล|มองโกล]]: Ляо Улс/Lyao Uls; {{zh|t=遼朝|s=辽朝|p=Liáo Cháo}})<ref>{{cite web |url=http://www.apu.ac.jp/~yoshim/B4.pdf|title=遼朝國號非「哈喇契丹(遼契丹)」考:兼擬契丹大字及契丹小字的音値 (The State Name of the Liao Dynasty was not “Qara Khitai (Liao Khitai )”: with Presumptions of Phonetic Values of Khitai Large Script  and Khitai Small Script ) |author=愛新覚羅烏拉熙春 (Aisin-Gioro Ulhicun) |accessdate=February 4, 2012|}}</ref> หรือเป็นที่รู้จักกันในชื่อ '''จักรวรรดิชี่ตัน''' ({{lang-en|Khitan Empire}}; [[ภาษาชี่ตัน|ชี่ตัน]]: Mos diau-d kitai huldʒi gur; [[ภาษามองโกล|มองโกล]]: Хятан (Khyatan) Гүрэн, Кидан (Kidan) Гүрэн; {{zh|s=契丹国|t=契丹國|p=Qìdān Guó}})<ref>{{cite web |url=http://www.apu.ac.jp/~yoshim/B2.pdf|title=契丹文dan gur與「東丹國」國號:兼評劉浦江「再談“東丹國”國号問題」 (Original Meaning of Dan gur in the Khitai Scripts: with a Discussion of the State Name of the Dongdanguo) |author=愛新覚羅烏拉熙春 (Aisin-Gioro Ulhicun) |accessdate=February 4, 2012}}</ref> เป็นชื่อจักรวรรดิหนึ่งในเอเชียตะวันออก มีอำนาจใน[[มองโกเลีย]] ภาคตะวันออกไกลบางส่วนของ[[รัสเซีย]] [[เกาหลีเหนือ]] และภาคเหนือของ[[จีนส่วนใน]]ตั้งแต่ปี 907 ถึง 1125 [[จักรพรรดิเหลียวไท่จู่]]หรือเย่ว์ลู่ อาปาจี้ ข่านแห่งชาวชี่ตัน สถาปนาจักรวรรดินี้ขึ้นหลังจาก[[ราชวงศ์ถัง]]ของประเทศจีนล่มสลาย และไม่ช้าไม่นานหลังก่อตั้งขึ้น ราชวงศ์เหลียวก็เริ่มขยายดินแดน โดยจักรพรรดิเหลียวไท่จู่ทรงเอาชัยเหนือพวก[[อาณาจักรพัลแฮ|พัลแฮ]]เป็นผลสำเร็จ พระเจ้าแผ่นดินองค์ถัด ๆ มายังทรงได้[[สิบหกมณฑล]]ของจีนไว้โดยใช้วิธียุแยงให้รัฐที่สามส่งการก่อกวนเข้ามา แล้วราชวงศ์เหลียวจึงคอยตีกิน ทำให้ราชวงศ์ถังอวสานลง และ[[ราชวงศ์โครยอ]]แห่งเกาหลี กับ[[ราชวงศ์ซ่ง]]แห่งจีน ตกเป็น[[รัฐบรรณาการ|เมืองออก]]ของราชวงศ์เหลียวในที่สุด คำว่า "เหลียว" นี้ในภาษาจีนหมายความว่า ห่าง หรือไกล
 
จุดเด่นของราชวงศ์เหลียว คือ ความตึงเครียดระหว่างจารีตประเพณีทางสังคมและการเมืองแบบชี่ตันกับแบบจีนซึ่งนำไปสู่วิกฤติการณ์ทางการสืบสันตติวงศ์ เพราะพระเจ้าแผ่นดินเหลียวฝักใฝ่คติ[[primogeniture|บุตรหัวปีเป็นใหญ่]]ตามแบบจีน แต่ผู้ลากมากดีชาวชี่ตันส่วนใหญ่นิยมประเพณีที่ให้ผู้แข็งแกร่งที่สุดสืบเชื้อสาย ความแตกต่างกันระหว่างจารีตประเพณีชี่ตันและจีนนี้ยังเป็นเหตุให้พระเจ้าไท่จู่แห่งราชวงศ์เหลียวทรงตั้งการปกครองสองแบบขนานกัน ภาคเหนือซึ่งเป็นอาณาเขตชี่ตันให้ปกครองตามประเพณีชี่ตัน ภาคใต้ซึ่งประชากรส่วนใหญ่ไม่ใช่ชี่ตันให้ปกครองตามประเพณีจีน ความแตกต่างทางสังคมแบบชี่ตันกับแบบจีนยังได้แก่ บทบาทของบุคคลแต่ละเพศและยุทธวิธี ชาวชี่ตันเห็นว่า บุคคลเสมอภาคกันไม่ว่าเพศใด ขณะที่ประเพณีทางวัฒนธรรมจีนถือว่า สตรีต้องอยู่ในโอวาทบุรุษ ฉะนั้น หญิงชี่ตันจึงเล่าเรียนการรบ ทั้งยังจัดการทรัพย์สินครัวเรือน และดำรงตำแหน่งทางทหาร ทั้งยังไม่มีการคลุมถุงชน ตลอดจนสตรีไม่จำต้องครองความบริสุทธิ์ทางเพศไว้จนถึงการสมรสครั้งแรก กับมีสิทธิที่จะหย่าและสมรสใหม่ด้วย
 
ในปี 1125 ชาว[[ชาวนฺหวี่เจิน|นฺหวี่เจิน]]หรือชาว[[ชาวแมนจู|แมนจู]]จาก[[ราชวงศ์จิน]] จับกุมพระ[[จักรพรรดิเหลียวเทียนจั้ว]]แห่งเหลียวไว้ได้ และทำลายราชวงศ์เหลียวลงสิ้น แต่ชาวชี่ตันที่ยังเหลืออยู่มี[[Yelü Dashi|เยลฺวี่ ต้าฉือ]]เป็นผู้นำ พากันก่อตั้งราชวงศ์ใหม่เรียกว่า "[[Kara-Khitan Khanate|ราชวงศเหลียวตะวันตก]]" ปกครองกันอยู่ในเอเชียกลางบางส่วนเป็นเวลายาวนานเกือบหนึ่งศตวรรษ ก่อนจะถูกทัพ[[เจงกีส ข่าน]]แห่ง[[ราชวงศ์หยวน]]ของพวกมองโกล เข้ายึดครอง แม้ความสำเร็จทางวัฒนธรรมที่เกี่ยวเนื่องกับราชวงศ์เหลียวจะสลักสำคัญ กับทั้งเครื่องปั้นและศิลปวัตถุอื่น ๆ ก็มีอยู่ในพิพิธภัณฑ์และสถานสะสมต่าง ๆ เป็นจำนวนมาก แต่สภาพที่แท้จริงและขอบข่ายของอิทธิพลที่วัฒนธรรมเหลียวมีต่อพัฒนาการในระยะหลัง ๆ เช่น ด้านศิลปะการแสดงและการสังคีตนั้น ยังเป็นที่ถกเถียงกันอย่างยิ่ง
 
== อ้างอิง ==