ผลต่างระหว่างรุ่นของ "พระยาศรีสุนทรโวหาร (น้อย อาจารยางกูร)"

'''[[พระยาศรีสุนทรโวหาร]]''' ( นามเดิม '''น้อย''' ต้นสกุล'''อาจารยางกูร)'''<ref>{{cite journal|journal=ราชกิจจานุเบกษา|title=ประกาศพระราชทานนามสกุล ครั้งที่ ๑๘ (ลำดับที่ ๑๔๓๓ ถึงลำดับที่ ๑๔๘๓)|pages=827|publisher=[[สำนักพิมพ์คณะรัฐมนตรีและราชกิจจานุเบกษา]]|issue=0 ง|volume=31 |url=http://www.ratchakitcha.soc.go.th/DATA/PDF/2457/D/824_1.PDF|date=12 กรกฎาคม 2457|accessdate=5 กรกฎาคม 2563}}</ref> (5 กรกฎาคม พ.ศ. 2365 -— 16 ตุลาคม พ.ศ. 2434) เป็นชาว[[ฉะเชิงเทรา]] ท่านได้รับสมญาว่าเป็นศาลฎีกา[[ภาษาไทย]] เป็นผู้แต่งตำราเรียนชุดแรกของไทย เรียกว่า "แบบเรียนหลวง" ใช้สอนในโรงเรียนพระตำหนักสวนกุหลาบ และหนังสือกวีนิพนธ์ที่มีคุณค่าอีกหลายเรื่อง งานชิ้นสำคัญชิ้นหนึ่ง คือท่านได้รับแต่งตั้งให้เป็น แม่กองตรวจโคลงบรรยายประกอบรูปภาพเรื่อง "[[รามเกียรติ์]]" รอบระเบียงพระอุโบสถ[[วัดพระศรีรัตนศาสดาราม]] เมื่อครั้งกรุงรัตนโกสินทร์ครบรอบ 100 ปี และตัวท่านเองก็ได้รับหน้าที่เป็นผู้แต่งด้วยท่านหนึ่ง

พระยาศรีสุนทรโวหาร มีนามเดิมว่าน้อย อาจารยางกูร เกิดเมื่อวันที่ 5 กรกฎาคม พ.ศ. 2365 ตรงกับปลายรัชกาลของ[[พระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัย]]

เมื่ออายุได้ประมาณ 5-7 ปี เรียนหนังสือไทยกับหลวงบรรเทาทุกข์ราษฎร์ กรมการเมืองฉะเชิงเทรา ซึ่งเป็นพี่ชายใหญ่ของท่าน ในขณะที่หลวงบรรเทาทุกข์ราษฎร อุปสมบทเป็นภิกษุอยู่ที่[[วัดโสธรวรารามวรวิหาร]] เมื่ออายุ 15 ปี ท่านได้เข้าไปศึกษาต่อใน[[กรุงเทพมหานคร|พระนคร]] อยู่กับสามเณรน้าชาย ชื่อทัด ณ [[วัดสระเกศราชวรมหาวิหาร|วัดสระเกศวรวิหาร]] อายุ 14 ปี บรรพชาเป็น[[สามเณร]]เรียนหนังสือไทยกับพระกรรมวาจาจารย์ (จัน) เรียนหนังสือขอมกับพระครูวิหารกิจจานุการ (กรรมวาจาจีน) ศึกษา[[พระธรรมวินัย]]จากสำนักต่าง ๆ เช่น

* เรียนคัมภีร์สารสงเคราะห์ สำนัก[[สมเด็จพระอริยวงษญาณ สมเด็จพระสังฆราช (ด่อน)]]

* เรียนคัมภีร์[[มูลกัจจายน์]]ในสำนัก[[สมเด็จพระพุฒาจารย์ (สน)]]

* เรียนคัมภีร์[[กังขาวิตรณี]] ในสำนักอาจารย์เกิด

ท่านได้บวชเป็นสามเณร 8 ปี เมื่ออายุ 21 ปี ได้[[อุปสมบท]]ที่วัดสระเกศวรวิหาร ท่านแตกฉานทั้ง[[ภาษาไทย]] [[ภาษาเขมร]] [[ภาษาบาลี]] [[ภาษาสันสกฤต]] รู้การแต่งคำประพันธ์ฉันทลักษณ์เป็นอย่างดี เมื่ออายุ 24 ปี ได้เข้าแปล[[ปริยัติธรรม]]ในที่ประชุมพระราชาคณะ ณ [[วัดราชบุรณราชวรวิหาร]] ได้เป็น[[เปรียญธรรม 5 ประโยค ]]

พ.ศ. 2418 ในปีนั้น[[พระยาศรีสุนทรโวหาร (ฟัก สาลักษณ)]] เจ้ากรมพระอาลักษณ์ ถึงแก่อนิจกรรม จึงทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ตั้งพระสารประเสริฐขึ้นเป็น “''พระศรีสุนทรโวหาร”โวหาร'' เจ้ากรมอาลักษณ์ ถือ[[ศักดินา]] 3,000 ไร่<ref>{{cite web|title=พระยาศรีสุนทรโวหาร (น้อย อาจารยางกูร) (ต่อ)|url=http://province.m-culture.go.th/chachoengsao/new/index.php?option=com_content&view=article&id=148:-54&catid=25|publisher=สำนักงานวัฒนธรรมจังหวัดฉะเชิงเทรา|accessdate=18 มกราคม 2559}}</ref>

พ.ศ. 2422 เมื่อมีการปฏิสังขรณ์[[วัดพระศรีรัตนศาสดาราม]]ท่านได้มีส่วนในการแต่งโคลง[[รามเกียรติ์]]เพื่อจารึกที่ระเบียงรอบพระอุโบสถ และเป็นท่านยังเป็นแม่กองตรวจโคลงรามเกียรติ์ที่ข้าราชการแต่งทูลเกล้าฯ ถวายอีกด้วย ผลงานและความชอบในครั้งนั้นได้เลื่อนบรรดาศักดิ์เป็น''"พระยาศรีสุนทรโวหาร ญานปรีชามาตย์ บรมนาคนารถนิตยภักดีพิริยะตยภักดี พาหะพิริยพาหะ"'' ถือศักดินา 3,000 ไร่ และได้รับพระราชทานเบี้ยหวัดปีละ 4 ชั่ง <ref>สามัญศึกษาจังหวัดฉะเชิงเทรา,2540:99-100</ref>

พ.ศ. 2425 ได้รับความไว้วางพระราชหฤทัยจากพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 5 ให้เป็นองคมนตรีเป็นที่ปรึกษาราชการแผ่นดิน และทำหน้าที่เป็นเลขานุการสภาที่ปรึกษาราชการแผ่นดิน และองคมนตรีสภาอีกด้วย <ref>เกษม หน่ายคอน และคณะ, 2540 : 1-4</ref> และให้มีการปฏิรูปการศึกษา โดยตั้งโรงเรียนหลวงแห่งแรก ในพระบรมมหาราชวัง เมื่อ [[พ.ศ. 2414]] โดยมีพระยาศรีสุนทรโวหาร (น้อย อาจารยางกูร) เป็นอาจารย์ใหญ่คนแรก <ref>พีระ เทพพิทักษ์ และคณะ,2539:63</ref>

1719 พฤศจิกายน พ.ศ. 2432 ท่านได้รับพระราชทาน[[เครื่องราชอิสริยาภรณ์จุลจอมเกล้า]] ชั้น''[[ทุติยจุลจอมเกล้า]]''<ref name="จุลจอมเกล้า"/> และได้รับพระราชทานพานหมากทอง คนโททอง กระโถนทอง เป็นเครื่องยศ

[[พ.ศ. 2434]] ท่านได้ป่วยด้วยโรคชรา<ref>พระยาศรีสุนทรโวหาร (น้อย). อนันตวิภาค. พระนคร : พิศาลบรรณนิติ, 2445. หน้า 1 ก-ค.</ref> ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ พระราชทานหมอหลวงรักษา และให้พาหมอเชลยศักดิ์มารักษาด้วย แต่อาการไม่ดีขึ้น ดังนั้นในวันที่ [[16 ตุลาคม]] [[พ.ศ. 2434]] ท่านได้ถึงแก่อนิจกรรม สิริอายุได้ 69 ปี ได้รับพระราชทานโกศโถเป็นเกียรติยศ<ref>ราชกิจจานุเบกษา, [http://www.ratchakitcha.soc.go.th/DATA/PDF/2434/030/265.PDF ข่าวตาย], เล่ม 8, ตอน 30, 25 ตุลาคม 2534, หน้า 265</ref> ต่อมาได้มีการพระราชทานเพลิงศพพระยาศรีสุนทรโวหารเมื่อวันที่ 17 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2438 ณ เมรุ [[วัดสระเกศราชวรมหาวิหาร]] ในการนี้ [[พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว]] ได้เสด็จเป็นองค์ประธาน<ref> [http://www.ratchakitcha.soc.go.th/DATA/PDF/2438/047/458.PDF เสด็จพระราชดำเนินพระราชทานเพลิงศพพระยาศรีสุนทรโวหาร (น้อย)] </ref>

* เขมรากษรมาลา (เป็นแบบหนังสือขอม)

{{ท.จ.|๒๔๓๒2432}}<ref> name="จุลจอมเกล้า">[http://www.ratchakitcha.soc.go.th/DATA/PDF/2432/034/285.PDF การพระราชพิธีฉัตรมงคลแลพระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ์จุลจอมเกล้า] </ref>

{{รายการอ้างอิง|2}}

{{เรียงลำดับ|ศรีสุนทรโวหาร (น้อย อาจารยางกูร)}}