ผลต่างระหว่างรุ่นของ "พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระนราธิปประพันธ์พงศ์"

เนื้อหาที่ลบ เนื้อหาที่เพิ่ม
ไม่มีความย่อการแก้ไข
Nipanopphadol (คุย | ส่วนร่วม)
ไม่มีความย่อการแก้ไข
บรรทัด 1:
{{เพิ่มอ้างอิง}}
{{infobox royalty
| imagename = พระเจ้าบรมวงศ์เธอ<br>กรมพระนราธิปประพันธ์พงศ์.jpg
| image = ไฟล์:กรมพระนราธิปประพันธ์พงศ์.jpg
| birth_date = {{วันเกิด|2404|11|20}}
| birth_date = 20 พฤศจิกายน พ.ศ. 2404
| death_style = สิ้นพระชนม์
| death_date =1 ตุลาคม พ.ศ. 2474 (69 ปี)
| death_date = {{วันตายและอายุ|2474|10|1|2404|11|20}}
| title = [[พระเจ้าบรมวงศ์เธอ]] ชั้น 4<br>พระองค์เจ้าชั้นเอก
| succession = รองเสนาบดีกระทรวงพระคลังมหาสมบัติ
| father1 = [[พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว]]
| mother1 = [[เจ้าจอมมารดาเขียน ในรัชกาลที่ 4|เจ้าจอมมารดาเขียน]]
| spouse-type = หม่อม
| spouse = [[หม่อมหลวงต่วนศรี วรวรรณ]]<br/> หม่อมผัน วรวรรณ ณ อยุธยา<br/> หม่อมอินทร์ วรวรรณ ณ อยุธยา<br/> หม่อมบุญ วรวรรณ ณ อยุธยา<br/> [[หม่อมหลวงตาด วรวรรณ]]<br/> หม่อมแช่ม วรวรรณ ณ อยุธยา<br/> หม่อมสุ่น วรวรรณ ณ อยุธยา<br/> หม่อมแสร์ วรวรรณ ณ อยุธยา<br/> หม่อมพร้อม วรวรรณ ณ อยุธยา<br/> หม่อมเจียม วรวรรณ ณ อยุธยา<br/> หม่อมเชื้อเล็ก วรวรรณ ณ อยุธยา<br/>หม่อมต่วนใหญ่ วรวรรณ ณ อยุธยา<br/>หม่อมแถม วรวรรณ ณ อยุธยา
| spouse = 13 คน
| issue1 = 35 องค์พระองค์
| dynasty = [[ราชวงศ์จักรี|จักรี]]
}}
'''พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระนราธิปประพันธ์พงศ์''' มีพระนามเดิมว่า '''พระองค์เจ้าวรวรรณากร''' เป็นพระบิดาแห่งการละครร้อง เป็นพระราชโอรสใน[[พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว]]กับ[[เจ้าจอมมารดาเขียน ในรัชกาลที่ 4|เจ้าจอมมารดาเขียน]] ทรงเป็น[[กวี]]และ[[นักประพันธ์]] ทรงเข้ารับราชการในรัชสมัย[[พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว]] ทรงดำรงตำแหน่งรองเสนาบดีกระทรวงพระคลังมหาสมบัติ ทรงเป็นต้น[[:หมวดหมู่:ราชสกุลวรวรรณ|ราชสกุลวรวรรณ]]<ref>{{cite journal|journal=ราชกิจจานุเบกษา|volume=32|issue=0 ง|pages=137|title=ประกาศกรมราชเลขานุการ เรื่อง พระราชทานนามสกุล สำหรับสืบเชื้อพระวงศ์ พระเจ้าบรมวงศ์เธอชั้น ๔|url=http://www.ratchakitcha.soc.go.th/DATA/PDF/2458/D/135.PDF|date= 18 เมษายน พ.ศ. 2458|accessdate=31 ตุลาคม พ.ศ. 2561|language=ไทย}}</ref>
 
'''พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระนราธิปประพันธ์พงศ์''' (20 พฤศจิกายน พ.ศ. 2404 - 1 ตุลาคม พ.ศ. 2474) มีพระนามเดิมว่า '''พระเจ้าลูกยาเธอ พระองค์เจ้าวรวรรณากร''' เป็นพระบิดาแห่งการละครร้อง เป็นพระราชโอรสใน[[พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว]] ประสูติแต่[[เจ้าจอมมารดาเขียน ในรัชกาลที่ 4|เจ้าจอมมารดาเขียน]] เป็น[[กวี]]และ[[นักประพันธ์]] ทรงเข้ารับราชการในรัชสมัย[[พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว]] ทรงดำรงตำแหน่งรองเสนาบดีกระทรวงพระคลังมหาสมบัติ เป็นต้น[[:หมวดหมู่:ราชสกุลวรวรรณ|ราชสกุลวรวรรณ]]<ref>{{cite journal|journal=ราชกิจจานุเบกษา|volume=32|issue=0 ง|pages=137|title=ประกาศกรมราชเลขานุการ เรื่อง พระราชทานนามสกุล สำหรับสืบเชื้อพระวงศ์ พระเจ้าบรมวงศ์เธอชั้น 4|url=http://www.ratchakitcha.soc.go.th/DATA/PDF/2458/D/135.PDF|date= 18 เมษายน พ.ศ. 2458|accessdate=31 ตุลาคม พ.ศ. 2561|language=ไทย}}</ref>
 
== พระประวัติ ==
พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระนราธิปประพันธ์พงศ์ มีพระนามเดิมว่า "พระเจ้าลูกยาเธอ พระองค์เจ้าวรวรรณากร" เป็นพระราชโอรสลำดับที่ 56 ในพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ที่ประสูติแต่เจ้าจอมมารดาเขียน ประสูติเมื่อวันที่ 20 พฤศจิกายน พ.ศ. 2404
พระเจ้าน้องยาเธอ พระองค์เจ้าวรวรรณากร ทรงเริ่มรับราชการที่หอรัษฏากรพิพัฒ เป็นพนักงานการเงินที่ฝากแบงค์ต่างประเทศ [[พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว]]ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ สถาปนาขึ้นเป็นพระองค์เจ้าต่างกรมมีพระนามตามจารึกในพระสุพรรณบัฏว่า '''พระเจ้าน้องยาเธอ กรมหมื่นนราธิปประพันธ์พงศ์''' เมื่อปี พ.ศ. 2432<ref>ราชกิจจานุเบกษา, [http://www.ratchakitcha.soc.go.th/DATA/PDF/2432/036/304.PDF ประกาศตั้งกรมพระเจ้าน้องยาเธอ กรมหมื่นนราธิปประพันธุพงษ์], เล่ม 6, ตอน 36, 8 ธันวาคม พ.ศ. 2432, หน้า 304</ref> ดำรงตำแหน่งรองเสนาบดีกรมพระคลังมหาสมบัติ ต่อมาในปี พ.ศ. 2464 [[พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว]]ทรงเลื่อนกรมขึ้นเป็น '''พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระนราธิปประพันธ์พงศ์''' มีพระนามตามจารึกในพระสุพรรณบัฏว่า<ref>ราชกิจจานุเบกษา, [http://www.ratchakitcha.soc.go.th/DATA/PDF/2464/A/422.PDF พระบรมราชโองการ ประกาศ เลื่อนกรมตั้งพระองค์เจ้าและตั้งเจ้าพระยา], เล่ม 38, ตอน 0 ก, 11 พฤศจิกายน พ.ศ. 2464, หน้า 422 </ref>
 
"''พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระนราธิปประพันธ์พงศ์ มกุฏวงศ์นฤบดี มหากวีนิพันธนวิจิตร ราชโกษาธิกิจจิรุปการ บรมนฤบาลมหาสวามิภักดิ์ ขัตติยศักดิ์อดุลพหุลกัลยาณวัตร ศรีรัตนไตรย์คุณาลงกรณ์ นรินทรบพิตร''"
 
พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระนราธิปประพันธ์พงศ์ ประชวรพระโรคพระอันตะ ([[ลำไส้ใหญ่]]) และสิ้นพระชนม์เมื่อวันที่ 1 ตุลาคม พ.ศ. 2474 ในรัชสมัย[[พระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัว]] พระชันษาได้ 70 ปี<ref name="สิ้นพระชนม์">ราชกิจจานุเบกษา, [http://www.ratchakitcha.soc.go.th/DATA/PDF/2474/D/2569.PDF ข่าวสิ้นพระชนม์], เล่ม 48, ตอน ง, 18 ตุลาคม พ.ศ. 2474, หน้า 2569 </ref>มีพระราชพิธีพระราชทานเพลิงพระศพเมื่อวันที่ 14 มีนาคม พ.ศ. 2476 ณ พระเมรุ วัดเทพศิรินทราวาส<ref>ราชกิจจานุเบกษา,[http://www.ratchakitcha.soc.go.th/DATA/PDF/2475/D/4254.PDF หมายกำหนดการ พระราชทานเพลิงพระศพและศพ ณ พระเมรุวัดเทพศิรินทราวาส] เล่ม 49, ตอน 0 ง, 12 มีนาคม พ.ศ. 2475, หน้า 4254</ref>
 
== พระโอรสและพระธิดา ==
[[พระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้าวรวรรณากร กรมพระนราธิปประพันธ์พงศ์]] ทรงเป็นต้นราชสกุลวรวรรณ มีหม่อม 13 คนท่าน ได้แก่
# '''หม่อมต่วนใหญ่'''
 
# '''หม่อมผัน'''
* หม่อมต่วนใหญ่ วรวรรณ ณ อยุธยา
*# [['''หม่อมผัน วรวรรณ ณ อยุธยา]]เจียม'''
# '''[[หม่อมหลวงต่วนศรี วรวรรณ|หม่อมหลวงต่วนศรี]]''' (ราชสกุลเดิม: มนตรีกุล) ธิดาหม่อมราชวงศ์ตาบ มนตรีกุล
* หม่อมเจียม วรวรรณ ณ อยุธยา
# '''หม่อมอินทร์'''
* [[หม่อมหลวงต่วนศรี วรวรรณ]] (ราชสกุลเดิม มนตรีกุล)
# '''หม่อมบุญ'''
* หม่อมอินทร์ วรวรรณ ณ อยุธยา
# '''[[หม่อมหลวงตาด วรวรรณ|หม่อมหลวงตาด]]''' (ราชสกุลเดิม: มนตรีกุล) ธิดาหม่อมราชวงศ์ตาบ มนตรีกุล
* หม่อมบุญ วรวรรณ ณ อยุธยา
# '''หม่อมแช่ม''' (สกุลเดิม: วงศาโรจน์)
* หม่อมหลวงตาด วรวรรณ (ราชสกุลเดิม มนตรีกุล)
# '''หม่อมแถม'''
* หม่อมแช่ม วรวรรณ ณ อยุธยา (สกุลเดิม วงศาโรจน์)
# '''หม่อมสุ่น''' (สกุลเดิม: เพ็ญกุล) บุตรนายแสง หลานเจ้าพระยามหินทรศักดิ์ธำรง (เพ็ง เพ็ญกุล)
* หม่อมแถม วรวรรณ ณ อยุธยา
# '''หม่อมเชื้อเล็ก'''
* หม่อมสุ่น วรวรรณ ณ อยุธยา (สกุลเดิม เพ็ญกุล)
# '''หม่อมพร้อม'''
* หม่อมเชื้อเล็ก วรวรรณ ณ อยุธยา
*# '''หม่อมพร้อม วรวรรณ ณ อยุธยาแสร์'''
โดยมีพระโอรสธิดารวมทั้งหมด 35 พระองค์ เป็นชาย 21 พระองค์ และหญิง 14 พระองค์
* หม่อมแสร์ วรวรรณ ณ อยุธยา
{| style="text-align:center" class="wikitable" width=100%
 
|-
มีพระโอรส 1 พระองค์ กับ 20 องค์ และมีพระธิดา 2 พระองค์ กับ 12 องค์ รวม 35 พระองค์/องค์ ได้แก่
! พระรูป !! พระนาม !! หม่อมมารดา !! ประสูติ !! สิ้นพระชนม์/สิ้นชีพิตักษัย !! คู่สมรส
{| class="wikitable"
|-
|- align="center"
|width = 08% |[[ไฟล์:หม่อมเจ้าพรรณพิมล.JPG|80px]] ||width = 26% | 1. '''หม่อมเจ้าหญิงพรรณพิมล''' (ท่านหญิงใหญ่) || width="16%" | ที่ 1 ในหม่อมต่วนใหญ่ ||width = 14% | 13 กันยายน 2423 ||width = 14% | 1 พฤษภาคม 2443 ||width = 22% |
! ลำดับ
|-
! พระรูปและพระนาม
|[[ไฟล์:หม่อมเจ้าสกลวรรณากร.JPG|80px]]|| 2. '''หม่อมเจ้าสกลวรรณากร''' (ท่านชายตุ๊) || ที่ 1 ในหม่อมผัน || 9 มิถุนายน 2431 || 19 มิถุนายน 2496 || หม่อมโจฮันนา (เวเบอร์) <br /> หม่อมสมรวย (มุกแจ้ง)
! เพศ
|-
! พระมารดา
|[[ไฟล์:หม่อมเจ้าพรพิมลพรรณ.JPG|80px]]|| 3. '''[[หม่อมเจ้าพรพิมลพรรณ รัชนี|หม่อมเจ้าหญิงพรพิมลพรรณ]]''' (ท่านหญิงตุ้ม) || ที่ 2 ในหม่อมผัน || 1 พฤษภาคม 2433 || 18 พฤศจิกายน 2524 ||[[พระราชวรวงศ์เธอ กรมหมื่นพิทยาลงกรณ์]]
! ประสูติ
|-
! สิ้นพระชนม์
|[[ไฟล์:Emblem_of_the_House_of_Chakri.svg|60px]]|| 4. '''หม่อมเจ้าชาย (ไม่ปรากฏพระนาม)''' || || พ.ศ. 2433 || พ.ศ. 2433 ||
! พระชันษา
|-
! คู่สมรส
|[[ไฟล์:Emblem_of_the_House_of_Chakri.svg|60px]]|| 5. '''หม่อมเจ้าหญิงสิริวันต์''' (ท่านหญิงต่อม) || หม่อมเจียม || 13 สิงหาคม 2434 || ในวันประสูติ ||
|- align="center"
|1-
|[[ไฟล์:Prince_Wan_Waithayakon.jpg|80px]]|| 6. '''[[พระเจ้าวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าวรรณไวทยากร กรมหมื่นนราธิปพงศ์ประพันธ์|หม่อมเจ้าวรรณไวทยากร]]''' <br> (พ.ศ. 2482 พระวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าวรรณไวทยากร<br>พ.ศ. 2486: พระเจ้าวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าวรรณไวทยากร<br>พ.ศ. 2495: กรมหมื่นนราธิปพงศ์ประพันธ์) (ท่านชายต้อม) || ที่ 1 ในหม่อมหลวงต่วนศรี || 25 สิงหาคม 2434 || 5 กันยายน 2519 || หม่อมเจ้าหญิงพิบูลย์เบ็ญจางค์ (กิติยากร) <br /> หม่อมพร้อยสุพิณ (บุนนาค)
|[[ไฟล์:หม่อมเจ้าพรรณพิมล.JPG|center|71x71px]]หม่อมเจ้าพรรณพิมล วรวรรณ
|-
|ญ.
|[[ไฟล์:หม่อมเจ้าวัลภากร วรวรรณ.jpg|80px]]|| 7. '''[[หม่อมเจ้าวัลภากร วรวรรณ|หม่อมเจ้าวัลภากร]]''' (ท่านชายตุ๋ยตุ่ย) || ที่ 3 ในหม่อมผัน || 25 กุมภาพันธ์ 2434 || 1 กรกฎาคม 2522 || หม่อมชั้น (บุนนาค) <br /> หม่อมฟื้น (บุนนาค)
|หม่อมต่วนใหญ่ วรวรรณ ณ อยุธยา
|-
|{{วันเกิด|2423|9|13}}
|[[ไฟล์:Vallabhadevi.jpg|80px]]|| 8. '''[[พระเจ้าวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าวัลลภาเทวี|หม่อมเจ้าหญิงวรรณวิมล]]''' <br> (พฤศจิกายน 2463: พระวรกัญญาปทาน พระองค์เจ้าหญิงวัลลภาเทวี<br>มีนาคม 2463: พระเจ้าวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าหญิงวัลลภาเทวี) (ท่านหญิงเตอะ) || ที่ 1 ในหม่อมอินทร์ || 25 ตุลาคม 2435 || 7 มีนาคม 2494 ||
|{{วันตาย|2443|5|1}}
|-
|{{อายุปีและวัน|2423|9|13|2443|5|1}}
|[[ไฟล์:Emblem_of_the_House_of_Chakri.svg|60px]]|| 9. '''หม่อมเจ้าปริญญากร''' (ท่านชายโต) || ที่ 1 ในหม่อมบุญ || 2 เมษายน 2436 || 29 มีนาคม 2452 ||
|
|-
|- align="center"
|[[ไฟล์:หม่อมเจ้านิตยากร.JPG|80px]]|| 10. '''[[หม่อมเจ้านิตยากร วรวรรณ|หม่อมเจ้านิตยากร]]''' (ท่านชายเต๋อ) || ที่ 4 ในหม่อมผัน || 5 เมษายน 2436 || 16 มีนาคม 2514 || หม่อมแก้ว (เอี่ยมจำนงค์) <br /> หม่อมเล็ก (เจริญจันทร์แดง)
|2
|-
|[[ไฟล์:หม่อมเจ้าสกลวรรณากร.JPG|center|70x70px]]หม่อมเจ้าสกลวรรณากร วรวรรณ
|[[ไฟล์:หม่อมเจ้าวรรณีศรีสมร.JPG|80px]]|| 11. '''หม่อมเจ้าหญิงวิมลวรรณ''' <br> (พ.ศ. 2463: หม่อมเจ้าวรรณีศรีสมร) (ท่านหญิงต้อย) || ที่ 2 ในหม่อมต่วนใหญ่ || 1 มิถุนายน 2436 || พ.ศ. 2487 ||
|ช.
|-
|[[หม่อมผัน วรวรรณ ณ อยุธยา]]
|[[ไฟล์:Emblem_of_the_House_of_Chakri.svg|60px]]|| 12. '''หม่อมเจ้าเต๋า''' (ท่านชายเต๋า) || || 12 กันยายน 2437 || 24 พฤษภาคม 2438 ||
|{{วันเกิด|2431|6|9}}<ref name=":02">{{อ้างหนังสือ|ผู้แต่ง=นราธิปประพันธ์พงศ์, กรมพระ, 2404-2474, ผู้รวบรวม|ชื่อหนังสือ=บาญชีมหามกุฏราชสันตติวงศ์ พุทธศก 2468 พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระนราธิปประพันธ์พงศ์ ทรงรวบรวม|URL=|จังหวัด=กรุงเทพฯ|พิมพ์ที่=โรงพิมพ์โสภณพิพรรฒธนากร|ปี=พ.ศ. 2468|ISBN=|จำนวนหน้า=167}}</ref>
|-
|{{วันตาย|2496|6|19}}
|[[ไฟล์:หม่อมเจ้าอรทิพย์ประพันธ์.JPG|80px]]|| 13. '''หม่อมเจ้าหญิงอรทิพยประพันธ์''' (ท่านหญิงตุ้ย) || ที่ 5 ในหม่อมผัน || 26 เมษายน 2438 || 19 กุมภาพันธ์ 2505 || หม่อมเจ้าดำรัสดำรง เทวกุล
|{{อายุปีและวัน|2431|6|9|2496|6|19}}
|-
|หม่อมโจฮันนา<br>หม่อมสมรวย
|[[ไฟล์:หม่อมเจ้าสุวิชชากร.JPG|80px]]|| 14. '''หม่อมเจ้าศิลปากร'''<br>(หม่อมเจ้าสุวิชากร) (ท่านชายตั๋ง)|| ที่ 2 ในหม่อมบุญ || 8 กันยายน 2439 || 2 กุมภาพันธ์ 2511 || หม่อมพริ้ม (เลาหเศรษฐี)
|- align="center"
|3-
|[[ไฟล์:หม่อมเจ้าพรพิมลพรรณนันทนามารศรี.JPG|center|72x7280px]][[|| 15. '''หม่อมเจ้าพรหญิงพิมลพรรณวรรณ''' รัชนี]]<br> (พ.ศ. 2463: หม่อมเจ้าหญิงนันทนามารศรี) (ท่านหญิงเต่า) || ที่ 2 ในหม่อมอินทร์ || 4 ธันวาคม 2439 || 29 กรกฎาคม 2503 ||
|-
|ญ.
|[[ไฟล์:หม่อมเจ้าศิวากร.JPG|80px]]|| 16. '''หม่อมเจ้าศิวากร''' (ท่านชายต่อ) || ที่ 2 ในหม่อมหลวงต่วนศรี || 20 มีนาคม 2439 || 5 มีนาคม 2503 ||
|[[หม่อมผัน วรวรรณ ณ อยุธยา]]
|-
|{{วันเกิด|2433|5|1}}<ref name=":02" />
|[[ไฟล์:Emblem_of_the_House_of_Chakri.svg|60px]]|| 17. '''หม่อมเจ้าสิทธยากร''' (ท่านชายต้อ) || ที่ 6 ในหม่อมผัน || 13 เมษายน 2440 || 27 เมษายน 2508 || หม่อมดำริห์ (บุนนาค)
|{{วันตาย|2524|11|18}}
|-
|{{อายุปีและวัน|2433|5|1|2524|11|18}}
|[[ไฟล์:Emblem_of_the_House_of_Chakri.svg|60px]]|| 18. '''หม่อมเจ้าไปรมากร''' || ที่ 7 ในหม่อมผัน || 16 มีนาคม 2441 || 25 มีนาคม 2519 || หม่อมน้อย (สุวรรณศร) <br /> หม่อมสมศรี (ประภาเพ็ชร) <br /> หม่อมอรุณ
|[[พระราชวรวงศ์เธอ กรมหมื่นพิทยาลงกรณ์]]
|-
|- align="center"
|[[ไฟล์:Lashamilavan.jpg|80px]]|| 19. '''[[พระนางเธอลักษมีลาวัณ|หม่อมเจ้าหญิงวรรณพิมล]]''' <br> (พ.ศ. 2463: หม่อมเจ้าหญิงลักษมีลาวัณ <br>พ.ศ. 2464: พระเจ้าวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าหญิงลักษมีลาวัณ<br>พ.ศ. 2465: พระนางเธอลักษมีลาวัณ) (ท่านหญิงติ๋ว) || หม่อมหลวงตาด || 3 กรกฎาคม 2442 || 31 สิงหาคม 2504 || [[พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว]]
|4
|-
|[[ไฟล์:Emblem of the House of Chakri.svg|center|72x72px]]หม่อมเจ้า
|[[ไฟล์:Emblem_of_the_House_of_Chakri.svg|60px]]|| 20. '''หม่อมเจ้าวรวีรากร''' (ท่านชายตัน) || หม่อมแช่ม || 8 กันยายน 2443 || 30 กรกฎาคม 2509 || หม่อมแพร (ศรีวรรธนะ) <br /> หม่อมเริ่มจิตต์ (พึ่งบารมี)
|ช.
|-
|ไม่มีข้อมูล
|[[ไฟล์:หม่อมเจ้าโวฒยากร.JPG|80px]]|| 21. '''[[หม่อมเจ้าโวฒยากร วรวรรณ|หม่อมเจ้าโวฒยากร]]''' (ท่านชายติ่ง) || ที่ 3 ในหม่อมบุญ || 9 พฤศจิกายน 2443 || 27 สิงหาคม 2524 || หม่อมสรรพางค์ (บุรณะปินท์) <br /> หม่อมจิตรา (ปันยารชุน)
|พ.ศ. 2433
|-
|พ.ศ. 2433
|[[ไฟล์:หม่อมเจ้าดุลภากร.JPG|80px]]|| 22. '''หม่อมเจ้าดุลภากร''' (ท่านชายเต๋าเล็ก) || ที่ 3 ในหม่อมอินทร์ || 15 ธันวาคม 2443 || 30 พฤศจิกายน 2544 || หม่อมสิรี (ตัณฑัยย์)
|{{อายุปีและวัน|2434|3|31|2434|3|31}} ถึง {{อายุปีและวัน|2433|4|1|2434|3|31}}
|-
|[[ไฟล์:หม่อมเจ้าบรรเจิดวรรณวรางค์.JPG|80px]]|| 23. '''หม่อมเจ้าหญิงบรรเจิดวรรณวรางค์''' <br> {{เทาเล็ก| (ลาออกจากฐานันดรศักดิ์)}} (ท่านหญิงแต๋ว) || ที่ 8 ในหม่อมผัน || 1 เมษายน 2445 || 26 พฤศจิกายน 2528 || พลเอกมังกร พรหมโยธี
|- align="center"
|5-
|[[ไฟล์:Emblem_of_the_House_of_Chakri.svg|60px]]|| 24. '''หม่อมเจ้าชาย (ไม่ปรากฏพระนาม)''' || หม่อมแถม || พ.ศ. 2445 || ในวันประสูติ ||
|[[ไฟล์:Emblem of the House of Chakri.svg|center|72x72px]]หม่อมเจ้าสิริวันต์ วรวรรณ
|-
|ญ.
|[[ไฟล์:หม่อมเจ้าหัชชากร.JPG|80px]]|| 25. '''หม่อมเจ้าหัชชากร''' (ท่านชายติ๊ด) || ที่ 4 ในหม่อมบุญ || 21 สิงหาคม 2446 || 9 มีนาคม 2528 || หม่อมสมหทัย (เสนีเศรษฐ)
|หม่อมเจียม วรวรรณ ณ อยุธยา
|-
|{{วันเกิด|2434|8|13}}
|[[ไฟล์:หม่อมเจ้าสรรพางค์พิมล.JPG|80px]]|| 26. '''หม่อมเจ้าหญิงสรรพางค์พิมล''' (ท่านหญิงติ๋น) || ที่ 9 ในหม่อมผัน || 25 ตุลาคม 2446 || 28 สิงหาคม 2463 ||
|{{วันตาย|2434|8|13}}
|-
|{{อายุปีและวัน|2434|8|13|2434|8|13}}
|[[ไฟล์:หม่อมเจ้าศรีสอางค์นฤมล.JPG|80px]]|| 27. '''หม่อมเจ้าหญิงวัลลีวรินทร์''' <br> (พ.ศ. 2463: หม่อมเจ้าหญิงศรีสอางค์นฤมล) (ท่านหญิงตวง) || ที่ 4 ในหม่อมอินทร์ || 12 เมษายน 2448 || 1 กุมภาพันธ์ 2541 || หม่อมเจ้าลักษณากร เกษมสันต์
|
|-
|- align="center"
|[[ไฟล์:หม่อมเจ้าอุบลพรรณี.JPG|80px]]|| 28. '''หม่อมเจ้าหญิงอุบลพรรณี''' <br> {{เทาเล็ก| (ถูกถอดจากฐานันดรศักดิ์)}} (ท่านหญิงตัด) || ที่ 10 ในหม่อมผัน || 17 สิงหาคม 2448 || 6 ธันวาคม 2528 || ฮาโรลด์ แครบบ์
|6
|-
|[[ไฟล์:Waithayakon2.jpg|center|69x69px]][[พระเจ้าวรวงศ์เธอ กรมหมื่นนราธิปพงศ์ประพันธ์]]
|[[ไฟล์:หม่อมเจ้าฤดีวรวรรณ.JPG|80px]]|| 29. '''หม่อมเจ้าหญิงฤดีวรวรรณ''' <br> {{เทาเล็ก| (ลาออกจากฐานันดรศักดิ์)}} (ท่านหญิงน้อย) || ที่ 1 ในหม่อมสุ่น || 1 เมษายน 2454 || 20 พฤศจิกายน 2550 || หม่อมเจ้าชิดชนก กฤดากร <br /> ปุ๊ ประไพลักษณ์ <br /> โรเบิร์ต เอส. อาร์โนลด์
|ช.
|-
|[[หม่อมหลวงต่วนศรี วรวรรณ]]
|[[ไฟล์:Emblem_of_the_House_of_Chakri.svg|60px]]|| 30. '''หม่อมเจ้าหญิงดวงตา''' (ท่านหญิงนิด) || หม่อมเชื้อเล็ก || 4 เมษายน 2454 || 23 ธันวาคม 2454 ||
|{{วันเกิด|2434|8|25}}<ref name=":02" />
|-
|{{วันตาย|2519|9|5}}
|[[ไฟล์:Emblem_of_the_House_of_Chakri.svg|60px]]|| 31. '''หม่อมเจ้าบุษยากร''' (ท่านชายเติบ) || หม่อมพร้อม || 13 พฤษภาคม 2456 || 16 กุมภาพันธ์ 2457 ||
|{{อายุปีและวัน|2434|8|25|2519|9|5}}
|-
|หม่อมเจ้าพิบูลย์เบ็ญจางค์<br>หม่อมพร้อยสุพิณ
|[[ไฟล์:หม่อมเจ้าฉันทนากร.JPG|80px]]|| 32. '''หม่อมเจ้าฉันทนากร''' (ท่านชายตั๋น) || ที่ 2 ในหม่อมสุ่น || 7 ธันวาคม 2458 || พ.ศ. 2506 || หม่อมมนวิภา (โมชดารา)
|- align="center"
|7-
|[[ไฟล์:หม่อมเจ้าวัลภากร วรวรรณเจตนากร.jpgJPG|center|65x6580px]][[|| 33. '''หม่อมเจ้าวัลภากรเจตนากร''' วรวรรณ]](ท่านชายเต้ก) || ที่ 1 ในหม่อมแสร์ || 18 กรกฎาคม 2459 || 3 มกราคม 2491 || หม่อมมนิตย์ (รามโยธิน)
|-
|ช.
|[[ไฟล์:Emblem_of_the_House_of_Chakri.svg|60px]]|| 34. '''หม่อมเจ้าอภิญญากร''' || ที่ 2 ในหม่อมแสร์ || 12 กุมภาพันธ์ 2464 || 18 เมษายน 2516 ||
|[[หม่อมผัน วรวรรณ ณ อยุธยา]]
|-
|{{วันเกิด|2435|2|25}}<ref name=":02" />
|[[ไฟล์:Emblem_of_the_House_of_Chakri.svg|60px]]|| 35. '''หม่อมเจ้าสุนทรากร''' (ท่านชายอ้วน) || ที่ 3 ในหม่อมสุ่น || 3 ตุลาคม 2467 || 18 กรกฎาคม 2525 ||
|{{วันตาย|2522|7|1}}
|-
|{{อายุปีและวัน|2435|2|25|2522|7|1}}
|หม่อมชั้น<br>หม่อมฟื้น
|- align="center"
|8
|[[ไฟล์:Princess Vallabha Devi crop.jpg|center|61x61px]][[พระเจ้าวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าวัลลภาเทวี]]
|ญ.
|หม่อมอินทร์ วรวรรณ ณ อยุธยา
|{{วันเกิด|2435|10|25}}<ref name=":02" />
|{{วันตาย|2494|4|7}}
|{{อายุปีและวัน|2435|10|25|2494|4|7}}
|
|- align="center"
|9
|[[ไฟล์:Emblem of the House of Chakri.svg|center|72x72px]]หม่อมเจ้าปริญญากร วรวรรณ
|ช.
|หม่อมบุญ วรวรรณ ณ อยุธยา
|{{วันเกิด|2436|4|2}}
|{{วันตาย|2452|3|29}}
|{{อายุปีและวัน|2436|4|2|2452|3|29}}
|
|- align="center"
|10
|[[ไฟล์:หม่อมเจ้านิตยากร.JPG|center|66x66px]][[หม่อมเจ้านิตยากร วรวรรณ]]
|ช.
|[[หม่อมผัน วรวรรณ ณ อยุธยา]]
|{{วันเกิด|2436|4|5}}<ref name=":02" />
|{{วันตาย|2514|3|16}}
|{{อายุปีและวัน|2436|4|5|2514|3|16}}
|หม่อมแก้ว<br>หม่อมเล็ก
|- align="center"
|11
|[[ไฟล์:หม่อมเจ้าวรรณีศรีสมร.JPG|center|68x68px]]หม่อมเจ้าวรรณีศรีสมร วรวรรณ
|ญ.
|หม่อมต่วนใหญ่ วรวรรณ ณ อยุธยา
|{{วันเกิด|2436|6|1}}<ref name=":02" />
|พ.ศ. 2487
|{{อายุปีและวัน|2436|6|1|2487|1|1}} ถึง {{อายุปีและวัน|2436|6|1|2487|12|31}}
|
|- align="center"
|12
|[[ไฟล์:Emblem of the House of Chakri.svg|center|72x72px]]หม่อมเจ้าเต๋า วรวรรณ
|ช.
|ไม่มีข้อมูล
|{{วันเกิด|2437|9|12}}
|{{วันตาย|2438|5|24}}
|{{อายุปีและวัน|2437|9|12|2438|5|24}}
|
|- align="center"
|13
|[[ไฟล์:หม่อมเจ้าอรทิพย์ประพันธ์.JPG|center|67x67px]]หม่อมเจ้าอรทิพยประพันธ์ เทวกุล
|ญ.
|[[หม่อมผัน วรวรรณ ณ อยุธยา]]
|{{วันเกิด|2438|4|26}}<ref name=":02" />
|{{วันตาย|2505|2|19}}
|{{อายุปีและวัน|2438|4|26|2505|2|19}}
|หม่อมเจ้าดำรัสดำรง เทวกุล
|- align="center"
|14
|[[ไฟล์:หม่อมเจ้าสุวิชชากร.JPG|center|67x67px]]หม่อมเจ้าสุวิชากร วรวรรณ
|ช.
|หม่อมบุญ วรวรรณ ณ อยุธยา
|{{วันเกิด|2439|9|8}}<ref name=":02" />
|{{วันตาย|2511|2|2}}
|{{อายุปีและวัน|2439|9|8|2511|2|2}}
|หม่อมพริ้ม
|- align="center"
|15
|[[ไฟล์:หม่อมเจ้านันทนามารศรี.JPG|center|70x70px]]หม่อมเจ้านันทนามารศรี วรวรรณ
|ญ.
|หม่อมอินทร์ วรวรรณ ณ อยุธยา
|{{วันเกิด|2439|12|4}}<ref name=":02" />
|{{วันตาย|2503|7|29}}
|{{อายุปีและวัน|2439|12|4|2503|7|29}}
|
|- align="center"
|16
|[[ไฟล์:หม่อมเจ้าศิวากร.JPG|center|75x75px]]หม่อมเจ้าศิวากร วรวรรณ
|ช.
|หม่อมหลวงต่วนศรี วรวรรณ
|{{วันเกิด|2440|3|20}}<ref name=":02" />
|{{วันตาย|2503|3|5}}
|{{อายุปีและวัน|2440|3|20|2503|3|5}}
|
|- align="center"
|17
|[[ไฟล์:Emblem of the House of Chakri.svg|center|72x72px]]หม่อมเจ้าสิทธยากร วรวรรณ
|ช.
|[[หม่อมผัน วรวรรณ ณ อยุธยา]]
|{{วันเกิด|2440|4|13}}<ref name=":02" />
|{{วันตาย|2508|4|27}}
|{{อายุปีและวัน|2440|4|13|2508|4|27}}
|หม่อมดำริห์
|- align="center"
|18
|[[ไฟล์:Emblem of the House of Chakri.svg|center|72x72px]]หม่อมเจ้าไปรมากร วรวรรณ
|ช.
|[[หม่อมผัน วรวรรณ ณ อยุธยา]]
|{{วันเกิด|2442|3|16}}<ref name=":02" />
|{{วันตาย|2519|3|25}}
|{{อายุปีและวัน|2442|3|16|2519|3|25}}
|หม่อมน้อย<br>หม่อมสมศรี<br>หม่อมอรุณ
|- align="center"
|19
|[[ไฟล์:Lashamilavan.jpg|center|58x58px]][[พระนางเธอลักษมีลาวัณ]]
|ญ.
|หม่อมหลวงตาด วรวรรณ
|{{วันเกิด|2442|7|3}}<ref name=":02" />
|{{วันตาย|2504|8|29}}
|{{อายุปีและวัน|2442|7|3|2504|8|29}}
|[[พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว]]
|- align="center"
|20
|[[ไฟล์:Emblem of the House of Chakri.svg|center|72x72px]]หม่อมเจ้าวรวีรากร วรวรรณ
|ช.
|หม่อมแช่ม วรวรรณ ณ อยุธยา
|{{วันเกิด|2443|9|8}}<ref name=":02" />
|{{วันตาย|2509|7|30}}
|{{อายุปีและวัน|2443|9|8|2509|7|30}}
|หม่อมแพร<br>หม่อมเริ่มจิตต์
|- align="center"
|21
|[[ไฟล์:หม่อมเจ้าโวฒยากร.JPG|center|64x64px]][[หม่อมเจ้าโวฒยากร วรวรรณ]]
|ช.
|หม่อมบุญ วรวรรณ ณ อยุธยา
|{{วันเกิด|2443|11|9}}<ref name=":02" />
|{{วันตาย|2524|8|27}}
|{{อายุปีและวัน|2443|11|9|2524|8|27}}
|หม่อมสรรพางค์<br>หม่อมจิตรา
|- align="center"
|22
|[[ไฟล์:หม่อมเจ้าดุลภากร.JPG|center|70x70px]]หม่อมเจ้าดุลภากร วรวรรณ
|ช.
|หม่อมอินทร์ วรวรรณ ณ อยุธยา
|{{วันเกิด|2443|12|15}}<ref name=":02" />
|{{วันตาย|2544|11|30}}
|{{อายุปีและวัน|2443|12|15|2544|11|30}}
|หม่อมสิรี
|- align="center"
|23
|[[ไฟล์:หม่อมเจ้าบรรเจิดวรรณวรางค์.JPG|center|64x64px]]หม่อมเจ้าบรรเจิดวรรณวรางค์ วรวรรณ
|ญ.
|[[หม่อมผัน วรวรรณ ณ อยุธยา]]
|{{วันเกิด|2445|4|1}}<ref name=":02" />
|{{วันตาย|2528|11|26}}
|{{อายุปีและวัน|2445|4|1|2528|11|26}}
|มังกร พรหมโยธี
|- align="center"
|24
|[[ไฟล์:Emblem of the House of Chakri.svg|center|72x72px]]หม่อมเจ้า
|ช.
|หม่อมแถม วรวรรณ ณ อยุธยา
|พ.ศ. 2445
|ในวันประสูติ
|{{อายุปีและวัน|2446|3|31|2446|3|31}}
|
|- align="center"
|25
|[[ไฟล์:หม่อมเจ้าหัชชากร.JPG|center|74x74px]]หม่อมเจ้าหัชชากร วรวรรณ
|ช.
|หม่อมบุญ วรวรรณ ณ อยุธยา
|{{วันเกิด|2446|8|21}}<ref name=":02" />
|{{วันตาย|2528|3|9}}
|{{อายุปีและวัน|2446|8|21|2528|3|9}}
|หม่อมสมหทัย
|- align="center"
|26
|[[ไฟล์:หม่อมเจ้าสรรพางค์พิมล.JPG|center|69x69px]]หม่อมเจ้าสรรพางค์พิมล วรวรรณ
|ญ.
|[[หม่อมผัน วรวรรณ ณ อยุธยา]]
|{{วันเกิด|2446|10|24}}
|{{วันตาย|2463|8|28}}
|{{อายุปีและวัน|2446|10|24|2463|8|28}}
|
|- align="center"
|27
|[[ไฟล์:หม่อมเจ้าศรีสอางค์นฤมล.JPG|center|63x63px]]หม่อมเจ้าศรีสอางค์นฤมล เกษมสันต์
|ญ.
|หม่อมอินทร์ วรวรรณ ณ อยุธยา
|{{วันเกิด|2448|4|12}}<ref name=":02" />
|{{วันตาย|2541|2|1}}
|{{อายุปีและวัน|2448|4|12|2541|2|1}}
|[[หม่อมเจ้าลักษณากร เกษมสันต์]]
|- align="center"
|28
|[[ไฟล์:หม่อมเจ้าอุบลพรรณี.JPG|center|70x70px]][[อุบล วรวรรณ|อุบลพรรณี แครบบ์]]
|ญ.
|[[หม่อมผัน วรวรรณ ณ อยุธยา]]
|{{วันเกิด|2448|8|17}}<ref name=":02" />
|{{วันตาย|2528|12|6}}
|{{อายุปีและวัน|2448|8|17|2528|12|6}}
|ฮาโรลด์ แครบบ์
|- align="center"
|29
|[[ไฟล์:หม่อมเจ้าฤดีวรวรรณ.JPG|center|69x69px]]ฤดีวรวรรณ วรวรรณ
|ญ.
|หม่อมสุ่น วรวรรณ ณ อยุธยา
|{{วันเกิด|2454|4|1}}<ref name=":02" />
|{{วันตาย|2550|11|20}}
|{{อายุปีและวัน|2454|4|1|2550|11|20}}
|[[หม่อมเจ้าชิดชนก กฤดากร]]<br>ปุ๊ ประไพลักษณ์<br>โรเบิร์ต เอส. อาร์โนลด์
|- align="center"
|30
|[[ไฟล์:Emblem of the House of Chakri.svg|center|72x72px]]หม่อมเจ้าดวงตา วรวรรณ
|ญ.
|หม่อมเชื้อเล็ก วรวรรณ ณ อยุธยา
|{{วันเกิด|2454|4|4}}
|{{วันตาย|2454|12|23}}
|{{อายุปีและวัน|2454|4|4|2454|12|23}}
|
|- align="center"
|31
|[[ไฟล์:Emblem of the House of Chakri.svg|center|72x72px]]หม่อมเจ้าบุษยากร วรวรรณ
|ช.
|หม่อมพร้อม วรวรรณ ณ อยุธยา
|{{วันเกิด|2456|5|13}}
|{{วันตาย|2458|2|16}}
|{{อายุปีและวัน|2456|5|13|2458|2|16}}
|
|- align="center"
|32
|[[ไฟล์:หม่อมเจ้าฉันทนากร.JPG|center|70x70px]]หม่อมเจ้าฉันทนากร วรวรรณ
|ช.
|หม่อมสุ่น วรวรรณ ณ อยุธยา
|{{วันเกิด|2458|12|7}}<ref name=":02" />
|พ.ศ. 2506
|{{อายุปีและวัน|2458|12|7|2506|1|1}} ถึง {{อายุปีและวัน|2458|12|7|2506|12|31}}
|หม่อมมนวิภา
|- align="center"
|33
|[[ไฟล์:หม่อมเจ้าเจตนากร.JPG|center|75x75px]]หม่อมเจ้าเจตนากร วรวรรณ
|ช.
|หม่อมแสร์ วรวรรณ ณ อยุธยา
|{{วันเกิด|2459|7|18}}<ref name=":02" />
|{{วันตาย|2491|1|3}}
|{{อายุปีและวัน|2459|7|18|2491|1|3}}
|หม่อมมนิตย์
|- align="center"
|34
|[[ไฟล์:Emblem of the House of Chakri.svg|center|72x72px]]หม่อมเจ้าอภิญญากร วรวรรณ
|ช.
|หม่อมแสร์ วรวรรณ ณ อยุธยา
|{{วันเกิด|2465|2|12}}<ref name=":02" />
|{{วันตาย|2516|4|18}}
|{{อายุปีและวัน|2465|2|12|2516|4|18}}
|
|- align="center"
|35
|[[ไฟล์:Emblem of the House of Chakri.svg|center|72x72px]]หม่อมเจ้าสุนทรากร วรวรรณ
|ช.
|หม่อมสุ่น วรวรรณ ณ อยุธยา
|{{วันเกิด|2467|10|3}}<ref name=":02" />
|{{วันตาย|2525|7|18}}
|{{อายุปีและวัน|2467|10|3|2525|7|18}}
|
|}
 
== พระราชนิพนธ์ ==
พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระนราธิปประพันธ์พงศ์ทรงมีชื่อเสียงจากงานพระนิพนธ์หลายชิ้นที่รู้จักกันดี ได้แก่ บทละครพูดเรื่อง " สร้อยคอที่หาย" ซึ่งเคยบรรจุในหนังสือเรียนวิชาภาษาไทยของ[[กระทรวงศึกษาธิการ]] บทละครร้อง "สาวเครือฟ้า" ซึ่งได้สร้างตัวละครให้กลายเป็นคนที่เหมือนกับมีตัวจริงขึ้นมา 2 คน คือ ร้อยตรีพร้อม และสาวเครือฟ้า ทรงก่อตั้งโรงละครร้องขึ้นในบริเวณตำหนักที่ประทับ ชื่อว่า "โรงละครปรีดาลัย" เป็นโรงละครร้องแห่งแรกในสยาม
 
นอกจากนี้ยังทรงมีงานที่สำคัญ คือ พระนิพนธ์แปล [[จดหมายเหตุลาลูแบร์]] โดยทรงแปลมาจากฉบับ[[ภาษาอังกฤษ]] "ตำนานพระแท่นมนังคศิลาอาสน์" [[รุไบยาตของโอมาร์ คัยยาม]] และ "นวางกุโรวาท" เป็นต้น และพระองค์ยังทรงใช้นามปากกาว่า "ประเสริฐอักษร" เพื่อทรงพระ นิพนธ์เรื่องสั้นไว้จำนวนหนึ่งอีกด้วย
 
ผลงานในด้านพระนิพนธ์บางเรื่อง คือ ละครปักษีปะกรนัมเรื่อง "พญาระกา"ทำให้เกิดคดีพญาระกาในเวลาต่อมา เนื่องจากเนื้อเรื่องนั้นกระทบกระเทือนถึง[[พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมหลวงราชบุรีดิเรกฤทธิ์|กรมหลวงราชบุรีดิเรกฤทธิ์]]ที่ทรงคุ้มครองและช่วยเหลือนางละครของคณะพระองค์เอง ทั้งยังเป็นชายาของพระองค์อีกด้วย ทำให้[[พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว]]ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้ขังพระองค์ไว้ใน[[พระบรมมหาราชวัง]] มีกำหนด 1 ปี โดยหม่อมและพระโอรสธิดาเข้าเยี่ยมได้เป็นเวลาตามควร <ref>[http://www.manager.co.th/Home/ViewNews.aspx?NewsID=9590000017848]</ref>
 
=== บทละครเรื่องสาวเครือฟ้า ===
กรมพระนราธิปประพันธ์พงศ์ทรงได้เค้าเรื่องนี้จากละครอุปรากร (โอเปรา) เรื่อง[[มาดามบัตเตอร์ฟลาย]] ของ[[จาโกโม ปุชชีนี]] อุปรากรเรื่องนี้ได้ต้นเค้ามาจากนวนิยายของจอห์น ลูเธอร์ ลอง อีกต่อหนึ่งในคราวที่พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว เสด็จประพาสยุโรปครั้งที่ 2 เมื่อพ.ศ. 2450 ได้ทอดพระเนตรการแสดงละครอุปรากรที่ฝรั่งเศส เรื่องมาดามบัตเตอร์ฟลายซึ่งเป็นเรื่องความรักและความผิดหวังระหว่างสาวญี่ปุ่นชื่อโจโจ้ซังกับทหารหนุ่มฝรั่ง เมื่อเสด็จนิวัติพระนครได้ทรงเล่าให้กรมนราธิปประพันธ์พงศ์ฟัง กรมพระนราธิปประพันธ์พงศ์ทรงดัดแปลงเรื่องนี้มาเป็นละครร้องแสดงถวายหน้าพระที่นั่ง เป็นที่พอพระหฤทัยมาก นับเป็นการเริ่มต้นกำเนิดละครร้องที่ทรงดัดแปลงมาจากละครอุปรากรของยุโรป
 
ทรงพระนิพนธ์เป็นบทละครร้องสลับพูด คำประพันธ์ที่ใช้เป็นประเภทกลอนเพลงไทย เพื่อใช้เป็นบทสำหรับเล่นละครร้อง
 
==== เรื่องย่อ ====
ร้อยตรีพร้อม ย้ายไปรับราชการที่เชียงใหม่ เกิดรักใคร่กับ สาวเครือฟ้า หญิงชาวเชียงใหม่ ภายหลังได้เป็นสามีภรรยากันจนสาวเครือฟ้าให้กำเนิดบุตร ร้อยตรีพร้อมได้คำสั่งย้ายกลับกรุงเทพฯ ถูกผู้ใหญ่บังคับให้แต่งงานกับหญิงสาวชาวกรุงเทพฯ สาวเครือฟ้าเฝ้ารอสามี เมื่อได้ข่าวว่าสามีกลับเชียงใหม่ก็ดีใจไปคอยต้อนรับ
ครั้นปรากฏว่าร้อยตรีพร้อมพาภรรยาชาวกรุงเทพฯ มาด้วย สาวเครือฟ้าเสียใจใช้มีดแทงตัวตาย ร้อยตรีพร้อมรับบุตรไปอุปการะ
 
== แพร่งนรา ==
[[วังวรวรรณ]] เป็นวังที่ประทับของกรมพระนราธิปประพันธ์พงศ์ ตั้งอยู่ระหว่าง[[วัดสุทัศนเทพวรารามราชวรมหาวิหาร]]กับ[[วัดมหรรณพารามวรวิหาร]] ต่อมาวังนี้ถูกเวนคืนเพื่อนำพื้นที่มาสร้างเป็นถนน ตามโครงการขยายความเจริญของพระนครในสมัยนั้น คงเหลือเพียงพระตำหนักไม้เก่าหลังเล็ก ที่เดิมเป็นที่ตั้งของโรงละครปรีดาลัย ถูกปรับให้เป็น[[โรงเรียนตะละภัฏศึกษา]] และมีการแบ่งพื้นที่ริมถนนสร้างเป็นอาคารพาณิชย์ขายให้แก่เอกชน ชาวบ้านแถบนั้นจึงเรียกย่านนั้นว่า '''[[แพร่งนรา]]''' ตามพระนามของพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระนราธิปประพันธ์พงศ์
 
== พระเกียรติยศ ==
เส้น 393 ⟶ 141:
=== พระอิสริยยศ ===
 
* '''พระเจ้าลูกยาเธอ พระองค์เจ้าวรวรรณากร''' (20 พฤศจิกายน พ.ศ. 2404 – 1 ตุลาคม พ.ศ. 2411)
* '''พระเจ้าน้องยาเธอ พระองค์เจ้าวรวรรณากร''' (1 ตุลาคม พ.ศ. 2411 – 8 ธันวาคม พ.ศ. 2432)
* '''พระเจ้าน้องยาเธอ กรมหมื่นนราธิปประพันธ์พงศ์''' (8 ธันวาคม พ.ศ. 2432 – 23 ตุลาคม พ.ศ. 2453)
* '''พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมหมื่นนราธิปประพันธ์พงศ์''' (23 ตุลาคม พ.ศ. 2453 – 11 พฤศิกายน พ.ศ. 2454)
* '''พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระนราธิปประพันธ์พงศ์''' (11 พฤศจิกายน พ.ศ. 2454 – ปัจจุบัน)
 
=== เครื่องราชอิสริยาภรณ์ ===
พระองค์ได้รับพระราชทาน[[เครื่องราชอิสริยาภรณ์]]ชั้นสูงสุดของตระกูลต่าง ๆ ดังต่อไปนี้<ref name="สิ้นพระชนม์"/>
* [[ไฟล์:Order of the Royal House of Chakri (Thailand) ribbon.svg|80px]] ภราดรแห่ง[[เครื่องขัตติยราชอิสริยาภรณ์อันมีเกียรติคุณรุ่งเรืองยิ่งมหาจักรีบรมราชวงศ์]] (ภ.จ.ก.)
* {{ม.จ.ก.ฝ่ายหน้า}}
* [[ไฟล์:Order of the Nine Gems (Thailand) ribbon.svg|80px]] [[เครื่องราชอิสริยาภรณ์อันเป็นโบราณมงคลนพรัตนราชวราภรณ์]] (น.ร.)
* {{น.ร.ฝ่ายหน้า|2463}}<ref>ราชกิจจานุเบกษา, [http://www.ratchakitcha.soc.go.th/DATA/PDF/2463/D/3618.PDF พระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ์], เล่ม 37, 30 มกราคม พ.ศ. 2463, หน้า 3618</ref>
* {{ป.จ.ฝ่ายหน้า}}
* {{ป.ม.}}
* {{ท.ช.}}
* {{[[ไฟล์:King Rama IV Royal Cypher Medal (Thailand) ribbon.svg|80px]] [[เหรียญรัตนาภรณ์ รัชกาลที่ 4]] ชั้นที่ 3 (ม.ป.ร.3|2447}})<ref>ราชกิจจานุเบกษา, [http://www.ratchakitcha.soc.go.th/DATA/PDF/2447/032/564_1.PDF พระราชทานเหรียญรัตนาภรณ์ รัชกาลที่ 4], เล่ม 21๒๑, ตอน 32๓๒, 6 พฤศจิกายน พ.ศ. 2447๒๔๔๗, หน้า 564๕๖๔ </ref>
* {{[[ไฟล์:King Rama V Royal Cypher Medal (Thailand) ribbon.svg|80px]] [[เหรียญรัตนาภรณ์ รัชกาลที่ 5]] ชั้นที่ 2 (จ.ป.ร.2|2452}})<ref>ราชกิจจานุเบกษา, [http://www.ratchakitcha.soc.go.th/DATA/PDF/2452/D/2628.PDF พระราชทานเหรียญรัตนาภรณ์ รัชกาลปัจจุบันฝ่ายหน้า], เล่ม 26๒๖, ตอน 0 ง, 6 มีนาคม พ.ศ. 2452๒๔๕๒, หน้า 2628๒๖๒๘ </ref>
* [[ไฟล์:King Rama VI Royal Cypher Medal (Thailand) ribbon.svg|80px]] [[เหรียญรัตนาภรณ์ รัชกาลที่ 6]] ชั้นที่ 2 (ว.ป.ร.2)
* {{ว.ป.ร.2}}
* [[ไฟล์:King Rama VII Royal Cypher Medal (Thailand) ribbon.svg|80px]] [[เหรียญรัตนาภรณ์ รัชกาลที่ 7]] ชั้นที่ 2 (ป.ป.ร.2)
* {{ป.ป.ร.2}}
* {{[[ไฟล์:Dushdi Mala - Civilian (Thailand).svg|80px]] [[เหรียญดุษฎีมาลา เข็มศิลปวิทยา]] (ร.ด.ม. (ศ.))|2452}}<ref>ราชกิจจานุเบกษา, [http://www.ratchakitcha.soc.go.th/DATA/PDF/2452/D/100.PDF พระราชทานเหรียญดุษฎีมาลา], เล่ม 26๒๖, ตอน 0 ง, 18๑๘ เมษายน พ.ศ. 2452๒๔๕๒, หน้า 100๑๐๐ </ref>
* [[ไฟล์:Chakrabarti Mala Medal (Thailand) ribbon.png|80px]] [[เหรียญจักรพรรดิมาลา]] (ร.จ.พ.)
* {{ร.จ.พ.}}
 
== อ้างอิง ==
เส้น 432 ⟶ 180:
{{เรียงลำดับ|นราธิปประพันธ์พงศ์}}
{{อายุขัย|2404|2474}}
 
[[หมวดหมู่:พระเจ้าบรมวงศ์เธอ ชั้น 4]]
[[หมวดหมู่:พระองค์เจ้าชาย]]