ผลต่างระหว่างรุ่นของ "เดวส์เอกส์มาคีนา"
เนื้อหาที่ลบ เนื้อหาที่เพิ่ม
ปรับปรุงบางส่วน |
|||
บรรทัด 6:
==ต้นกำเนิดของสำนวน==
สำนวนละติน "เดวส์เอกส์มาคีนา" ประกอบด้วยคำว่า "เดวส์ (Deus)" หมายถึง "เทพเจ้า", "เอกส์ (ex)" หมายถึง "จาก" และ "มาคีนา (machina)" หมายถึง "เครื่องมือ, นั่งร้าน, กลไก" อันเป็น[[คำยืม]]จาก[[ภาษากรีก]] กลวิธีนี้ได้รับการกล่าวถึงโดย[[โฮเรซ]] (Horace) กวีชาวโรมัน ใน ''[[Ars Poetica]]'' (บรรทัดที่ 191–2) โดยโฮเรซได้แนะนำนักกวีว่าพวกเขาไม่ควรหันหา "เทพเจ้าจักรกล" ในการคลายปมเนื้อเรื่อง "นอกเสียแต่ว่าความยุ่งยากนั้นควรค่าแก่การช่วยเหลือจากเทพเจ้า" (''nec deus intersit, nisi dignus uindice nodus inciderit; nec quarta loqui persona laboret'').<ref>[http://www.poetryfoundation.org/learning/essay/237830?page=3 ''Ars Poetica'' by Horace]</ref> ในกรณีนี้ โฮเรซอ้างอิงถึงวิธีปฏิบัติใน[[ละครโศกนาฏกรรมกรีก]] (Greek tragedy)
==วิธีการใช้ในสมัยโบราณ==
กว่าครึ่งของ[[ละครโศกนาฏกรรม]]ของ[[ยูริพิเดส]] (Euripides) ใช้กลวิธีเดวส์เอกส์มาคีนาในการคลี่คลายปมปัญหา ซึ่งทำให้นักวิจารณ์หลายคนอ้างว่ายูริพิเดสเป็นผู้ให้กำเนิดกลวิธีนี้ขึ้น แม้ว่า[[เอสคิลัส]] (Aeschylus) นักเขียนโศกนาฏกรรมชาวกรีก จะใช้กลวิธีที่คล้ายกันในบทละคร "ยูเมนิเดส (Eumenides)"<ref>Rehm (1992, 72) and Walton (1984, 51).</ref> ตัวอย่างที่ได้รับการยกขึ้นมาบ่อยครั้งคือ เรื่อง''[[มีเดีย (play)|มีเดีย]]'' (Medea) ของยูริพิเดส ซึ่งเดวส์เอกส์มาคีนา ในรูปลักษณ์ของรถลากมังกรที่ถูกส่งมาโดยเทพเจ้าแห่งดวงอาทิตย์ถูกนำมาเป็นพาหนะในการพา[[มีเดีย]] ซึ่งเพิ่งก่อคดีฆาตกรรมและฆ่าทารก ให้ได้หนีจาก [[เจสัน]] สามีของเธอ สู่ที่ปลอดภัยใน [[เอเธนส์]] ในบทละครเรื่อง "[[อัลเคสติส (play)|อัลเคสติส]]" (Alcestis) อัลเคสติส ตัวเอกได้ตกลงที่จะสละชีวิตเพื่อช่วยชีวิตสามีของเธอ แอดมีตัส (Admetus) โดยในตอนท้ายของเรื่อง [[เฮราคลีส]] (Heracles) ได้ปรากฏตัวขึ้นและแย่งตัวเธอจาก[[แทนาทอส|ยมทูต]]ทำให้เธอรอดชีวิตและได้กลับไปอยู่กับแอดมีตัส
กลวิธีนี้ไม่รอดพ้นการถูกวิพากษ์วิจารณ์จากนักวิจารณ์ในสมัยโบราณ โดยหนึ่งในคำวิจารณ์
[[อาริสโตเติล]] ได้วิจารณ์กลวิธีนี้ไว้ใน ''[[โพเอติกส์]]'' (Poetics) โดยกล่าวว่าการคลี่คลายปมปัญหานั้นควรมาจากภายใน และสืบเนื่องมาจากเหตุการณ์ที่เกิดขึ้นก่อนหน้านั้นในละคร:<ref>Janko (1987, 20)</ref>
{{quote|ในตัวละครก็เช่นกัน เฉกเช่นเดียวกับโครงสร้างของเหตุการณ์ที่เกิดขึ้น [กวี] ควรมองหาถึงสิ่งที่จำเป็นหรือเป็นไปได้อยู่เสมอ เพื่อที่ว่าตัวละครดังกล่าวจะสามารถกระทำหรือพูดสิ่งใดที่จำเป็นหรือเป็นไปได้สำหรับตัวละคร
อย่างไรก็ตาม อาริสโตเติลได้ชื่นชมยูริพิเดสในการจบเรื่องด้วยเหตุร้าย ซึ่งอาริสโตเติลมองว่าเป็นสิ่งที่ถูกควรในละครโศกนาฏกรรม และให้ข้อยกเว้นกับการแทรกแซงจากเทพเจ้า โดยกล่าวว่าควรมี "ความน่าประหลาดใจ" อยู่ในละครโศกนาฏกรรม:<ref>''Poetics'' 11.5, Penguin (1996, 45).</ref>
บรรทัด 28:
ในปลายศตวรรษที่ 19 [[ฟรีดริช นีทเชอ]] (Friedrich Nietzsche) ได้วิจารณ์ยูริพิเดสที่ทำให้โศกนาฏกรรมเป็นประเภทวรรณกรรมสุขนาฏกรรมผ่านการใช้กลวิธีนี้ นอกจากนี้ นีทเชอยังมีข้อกังขาเกี่ยวกับ "ความรื่นเริงแบบชาวกรีก" ที่ทำให้เขามองละครประเภทดังกล่าวว่าเป็น "ความสุขยินดีในชีวิต"<ref>Nietzsche (2003, 85).</ref> สำหรับนีทเชอ เดวส์เอกส์มาคีนา เป็นอาการของวัฒนธรรมแบบ[[โสกราตีส]] (Socrates) ซึ่งให้คุณค่าความรู้เหนือสุนทรียดนตรี และเป็นสาเหตุของจุดจบและความเสื่อมถอยของละครโศกนาฏกรรม:<ref>Nietzsche (2003, 84–86).</ref>
{{quote|แต่ตอนนี้ จิตวิญญาณใหม่ที่ไร้สุนทรียะนั้นเห็นได้ชัดแจ้งที่สุดใน "ตอนจบ" ของละคร
นีทเชอได้กล่าวว่าเดวส์เอกส์มาคีนาทำให้เกิดการปลอบประโลมอย่าง
คำวิจารณ์จากนักคิดแนวหันเหใหม่ (Revisionism) ในศตวรรษที่ 20 ได้ชี้ว่าเดวส์เอกส์มาคีนา ไม่สามารถได้รับการวิเคราะห์ได้ในคำจำกัดความที่ตื้นเขินได้ และโต้เถียงว่ากลวิธีนี้ทำให้มนุษย์สามารถ "ล้วงลึก" ถึงความสัมพันธ์ระหว่างมนุษย์กับเทพเจ้าได้<ref name="Rehm 1992, 71">Rehm (1992, 71).</ref> โดยเฉพาะรัช เรห์ม (Rush Rehm) ที่ได้ยกตัวอย่างละครโศกนาฏกรรมกรีกที่เดวส์เอกส์มาคีนา ได้เข้ามาทำให้ชีวิตและทัศนคติของตัวละครที่พบกับเทพเจ้ายุ่งยากยิ่งขึ้น ในขณะที่ยังสื่อเรื่องราวให้แก่ผู้ชม
===ตัวอย่างใหม่ ๆ===
ในนวนิยายคลาสสิก ''[[ลอร์ด ออฟ เดอะ ฟลายส์]]'' (Lord of the Flies) การกู้ภัยกลุ่มเด็กที่ติดเกาะด้วยนายทหารนาวีที่บังเอิญผ่านมา (ซึ่ง[[วิลเลียม โก
นักเขียนการ์ตูน [[แมท แฟรคชั่น]] (Matt Fraction) ถูกวิจารณ์ว่าได้ใช้ที่พลังมหาศาล แต่ไม่เคยได้รับการระบุอย่างชัดเจนว่าคืออะไรของตัวละคร [[แฟรงคลิน ริชาร์ด]] (Franklin Richards) เป็นเดิส เอ็กาส์ มาคีนา ในการ์ตูนเรื่อง ''[[เฟียร์ อิทเซลฟ์ #5]]'' (Fear Itself #5) (2011).<ref>Evans, Alex. [http://weeklycomicbookreview.com/2011/08/12/fear-itself-5-review/ "Fear Itself #5 – Review"]. [[Weekly Comic Book Review]]. August 12, 2011</ref>
[[เจ. อาร์. อาร์. โทลคีน]] (J. R. R. Tolkien) ได้ประดิษฐ์คำว่า ''[[ยูคาสทรอฟี]]'' (eucatastrophe) ซึ่งหมายถึงจุดหักเหของเหตุการณ์ที่ทำให้ตัวเอกไม่พบกับชะตากรรมที่เลวร้าย โทลคีนยังได้กล่าวถึง [[อินทรียักษ์]] (Great Eagles) ที่ปรากฏตัวทั้งใน ''[[ฮอบบิท]]'' (The Hobbit) และ ''[[อภินิหารแหวนครองพิภพ]]'' (The Lord of the Rings) ว่าเป็น "เครื่องจักรที่อันตราย"<ref>J. R. R. Tolkien, letter 210 as quoted [http://tolkiengateway.net/wiki/Eagles here]</ref> นักวิจารณ์บางสำนักได้กล่าวว่ายูคาสทรอฟี โดยเฉพาะในกรณีอินทรียักษ์ เป็นตัวอย่างของเดวส์เอกส์มาคีนา เช่น เมื่ออินทรียักษ์ได้ช่วยชีวิตโฟรโดและแซมจากเมาท์ดูมในตอนสุดท้ายของ ''[[มหาสงครามชิงพิภพ]]'' (The Return of the King)<ref>[http://books.google.de/books?id=xvGLsT_dP_YC&pg=PA179&dq=deus+ex+machina+return+of+the+king&hl=en&sa=X&ei=R9fCUuuwEcWTtAa7-4HIBg&redir_esc=y#v=onepage&q=deus%20ex%20machina%20return%20of%20the%20king&f=false ''Tolkien's Art: A Mythology for England'' by Jane Chance (2001), p. 179]</ref><ref>The Greenwood Encyclopedia of Science Fiction and Fantasy: Themes, Works, and Wonders, Volume 1, p. 195 [http://books.google.de/books?id=SQMQQyIaACYC&pg=PA195&dq=deus+ex+machina+eucatastrophe&hl=en&sa=X&ei=pzjEUrODIsiBtAaX2YCYAg&redir_esc=y#v=onepage&q=deus%20ex%20machina%20eucatastrophe&f=false]</ref> ในขณะที่นักวิจารณ์สำนักอื่นโต้ว่าสองแนวคิดนี้ไม่เหมือนกัน โดยยูคาสทรอฟีนั้นไม่ได้เกิดขึ้นเพื่อความสะดวกสบาย แต่
[[เอ็กเซล ซาก้า]] (Excel Saga) ซีรีส์อนิเมะและมังงะญี่ปุ่น ใช้เดวส์เอกส์มาคีนาเป็นกลวิธีเพื่อความขบขัน ด้วยการใช้ตัวละคร นาเบะชิน<ref>[http://myanimelist.net/character/2795/Nabeshin MyAnimeList Character Database: Nabeshin]</ref> หรือชินอิจิ วาตานาเบะ ผู้กำกับอนิเมะ ซึ่งได้รับบทเป็นตัวร้ายในเรื่อง รวมไปถึงเดอะ เกรท วิล ออฟ เดอะ มาโครคอสซึม (The Great Will of the Macrocosm) ซึ่งเป็นสิ่งที่มีรูปร่างเหมือนหลุมดำที่มีความสามารถในการเปลี่ยนแปลงเวลาและสถานที่ได้ตามความต้องการของเนื้อเรื่อง
|