ผลต่างระหว่างรุ่นของ "หม่อมเทวาธิราช (หม่อมราชวงศ์แดง อิศรเสนา)"

เนื้อหาที่ลบ เนื้อหาที่เพิ่ม
BotKung (คุย | ส่วนร่วม)
เก็บกวาดบทความด้วยบอต
ไม่มีความย่อการแก้ไข
บรรทัด 1:
ร้อยเอก หม่อมเทวาธิราช (ม.ร.ว.หม่อมราชวงศ์แดง อิศรเสนา) จ.ช., ร.จ.ม.
เกิดในสมัย[[รัชกาลที่ ๓]] ตรงกับวันอังคารที่ ๒๔ กันยายน พ.ศ. ๒๓๙๕ เป็นบุตรใหญ่ในหม่อมเจ้าจันตรี อิศรเสนา เกิดแต่หม่อมสวน อิศรเสนา ณ อยุธยา มีน้องต่างมารดา คือ ร้อยเอก ม.ร.ว.หม่อมราชวงศ์มุ้ย อิศรเสนา, หลวงราชดรุณรักษ์ (ม.ร.ว.หม่อมราชวงศ์สอาด อิศรเสนา) บิดาของ [[พระยาภะรตราชา (ม.ล.หม่อมหลวงทศทิศ อิศรเสนา)]], พระวรภัณฑ์ภักดี (ม.ร.ว.หม่อมราชวงศ์เหมือน อิศรเสนา) และ ม.ร.ว.หม่อมราชวงศ์ไหม อิศรเสนา
 
หม่อมเทวาธิราชเป็นไทยผู้แรกที่เรียนรู้วิชาช่างโทรเลข โดยได้รับถ่ายทอดวิชาจากนาย[[เฮนรี อาลาบาสบาศเตอร์]] (ต้นสกุล เศวตศิลา) เดิมรับราชการอยู่กรมทหารมหาดเล็ก ต่อมาท่านเป็นนายงานสร้างโทรเลขสายแรกของกรุงสยาม (สายปากน้ำ) และเมื่อดำเนินการสร้างโทรเลขสายปากน้ำลุล่วงแล้วจึงได้รับพระบรมราชโองการโปรดเกล้าฯ ให้เป็นนายงานสร้างโทรเลขสายอื่นๆทั่วพระราชอาณาเขตในเวลานั้นด้วย
 
กระทั่งปีวอก ๒๔๒๗ ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ พระราชทานสัญญาบัตรตั้งเป็นหม่อมเทวาธิราช ราชนิกูล ครั้นการสร้างโทรเลขในสมัยนั้นสำเร็จได้ใช้การทุกสายแล้ว จึงลาพักงานราชการหันไปประกอบการค้าขายทางหัวเมืองเหนือ เที่ยวระหกระเหินอยู่หลายปีจึงกลับเข้ารับราชการทหารอยู่ใน[[กรมยุทธนาธิการ]] ได้รับพระราชทานสัญญาบัตรเป็นนายร้อยเอก รับราชการในกรมสรรพยุทธ แล้วย้ายมากรมจเรทหารช่าง และกรมเกียกกายกองทัพบกเป็นที่สุด มาจนปีชวด ๒๔๕๕ หม่อมเทวาธิราชชรา อายุได้ ๖๓ ปี จึงออกจากตำแหน่งประจำราชการ ได้รับพระราชทานเบี้ยบำนาญต่อมา
 
หม่อมเทวาธิราชมีนิวาสถานอยู่บริเวณ[[ถนนรามบุตรี]]ในปัจจุบัน (บริเวณโรงเรียนอัมพรไพศาลเดิม) มีภรรยาและบุตรเท่าที่ทราบดังนี้
 
๑. นางเลื่อม เทวาธิราช บุตรี หมื่นกษัตริย์ศรีศักดิเดช (สวน ถาวโรทยาน) และ นางเอี่ยม กษัตริย์ศรีศักดิเดช
* ม.ล.หม่อมหลวงพร้อม อิศรเสนา
* ม.ล.หม่อมหลวงหญิง เยื้อ อิศรเสนา
* เสวกโท พระยาพิพิธไอสูรย์ (ม.ล.หม่อมหลวงยินดี อิศรเสนา) อดีตเจ้ากรมพัสดุ สมรสกับ คุณหญิงเนื่อง พิพิธไอสูรย์ (สุจริตกุล) บุตรีในเจ้าพระยาสิริรัตนมนตรี และ ท่านผู้หญิงจีบ สิริรัตนมนตรี
* ม.ล.หม่อมหลวงดัด อิศรเสนา
 
๒. นางใย อิศรเสนา ณ อยุธยา บุตรี ท้าวอินทกัลยา (เพื่อน พวงนาก)และ นายดิศ ท้าวอินทกัลยา (เพื่อน) เป็นบุตรีท้าวมังสี (แสง ณ เวียงจันทน์) และ นายนาค พวงนาก
* ม.ล.หม่อมหลวงหญิง ลำดวน อิศรเสนา หรือ หม่อมหลวงหญิงใหญ่ ดิศกุล ใน [[สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระยาดำรงราชานุภาพ]]
* ม.ล.หม่อมหลวงหญิง ประดับ อิศรเสนา
* ม.ล.หม่อมหลวงหญิง หยุย โรจนเวทย์ (อิศรเสนา)
 
๓. นางบุญสม อิศรเสนา ณ อยุธยา บุตรี เจ้าพระยาคทาธรธรนินทร์ (เยีย อภัยวงศ์) และ ท่านผู้หญิงทิม คทาธรธรนินทร์
* ม.ล.หม่อมหลวงหญิง เจียม ทัพสวัสดิ์ (อิศรเสนา)
 
หม่อมเทวาธิราชออกจากราชการแล้วเป็นปกติอยู่ไม่กี่ปีก็เกิดโรคปัสสาวะพิการ เป็นเหตุให้ทุพพลภาพอยู่ช้านาน หม่อมเทวาธิราชถึงแก่กรรมด้วยสาเหตุไข้หวัดใหญ่ที่บ้านข้างวัดชนะสงคราม เมื่อวันที่ ๙ พฤศจิกายน พ.ศ. ๒๔๖๑ คำนวณอายุได้ ๖๙ ปี พระราชทานเพลิงศพ ณ เมรุวัดสระเกศ เมื่อวันที่ ๒๐ กันยายน พ.ศ. ๒๔๖๒ ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าพระราชทานเงิน ๑,๐๐๐ สตางค์ ผ้าขาว ๒ พับ และมีการพิมพ์หนังสือ ตำนานวังน่า ขึ้นเป็นครั้งแรกเพื่อแจกในงานพระราชทานเพลิงศพอีกด้วย