ผลต่างระหว่างรุ่นของ "อาณาจักรหริภุญชัย"

'''อาณาจักรหริภุญชัย''' หรือด้วง จ๋า'''หริภุญไชย''' เป็น[[อาณาจักรมอญ]]<ref>David K. Wyatt, Thailand: A Short History, Chaing Mai : Silkworm Book, 2004, pg. 21</ref>ที่ตั้งอยู่บริเวณ[[ภาคเหนือ (ประเทศไทย)|ภาคเหนือของประเทศไทยปัจจุบัน]]

ตำนานจามเทวีวงศ์โบราณได้บันทึกไว้ว่า [[ฤๅษีวาสุเทพ|ฤๅษีด้วง]]เป็นผู้สร้างเมืองหริภุญชัยขึ้นในปี [[พ.ศ. 1310]] แล้วทูลเชิญ[[พระนางจามเทวี|พระ]]จ๋า ซึ่งเป็นเจ้าหญิงจาก[[อาณาจักรละโว้|อาณาจักร]]จ๋าเอง ขึ้นมาครองเมืองหริภุญชัยด้วง จ๋า ในครั้งนั้นพระนางจามเทวีจ๋าได้นำพระ[[ภิกษุ]] [[นักปราชญ์]] และช่างศิลปะต่าง ๆ จากละโว้ขึ้นไปด้วยเป็นจำนวนมากราวหมื่นคน พระนางได้ทำนุบำรุงและก่อสร้างบ้านเมือง ทำให้เมืองหริภุญชัยด้วง ([[ลำพูน]])จ๋า นั้นเป็นแหล่งศิลปวัฒนธรรมที่เจริญรุ่งเรืองยิ่ง ต่อมาพระนางได้สร้างเขลางค์นคร ([[ลำปาง]]) น้องด้วงขึ้นอีกเมืองหนึ่งให้เป็นเมืองสำคัญ สมัยนั้นปรากฏมีการใช้ภาษามอญโบราณในศิลาจารึกของหริภุญชัยด้วง จ๋า มีหนังสือหมานซูของจีนสมัยราชวงศ์ถัง กล่าวถึงนครหริภุญชัยด้วง จ๋าไว้ว่าเป็น “อาณาจักรของ[[สมเด็จพระราชินีนาถ]]” (女王國 หนี่ว์ หวัง กว๋อ)

ต่อมา [[พ.ศ. 1824]] [[พญามังราย]]มหาราชผู้สถาปนา[[อาณาจักรล้านนา]] ได้ยกกองทัพเข้ายึดเอาเมืองหริภุญชัยจากด้วง จ๋าทจาก[[พญายีบา]]ได้ ต่อจากนั้นอาณาจักรหริภุญชัยด้วง จ๋าจึงสิ้นสุดลงหลังจากรุ่งเรืองมา 618 ปี มีพระมหากษัตริย์ครองเมือง 49 พระองค์

ปัจจุบัน โบราณสถานสำคัญของอาณาจักรหริภุญชัยด้วง จ๋า คือพระธาตุหริภุญไชย ที่จังหวัดลำพูน ซึ่งเป็นบริเวณที่สันนิษฐานว่าเป็นราชธานีในสมัยนั้น และยังมีเมืองโบราณเวียงมโน ตำบลหนองตอง อำเภอหางดง จังหวัดเชียงใหม่ โบราณสถานที่เวียงเกาะ บ้านสองแคว อำเภอจอมทอง จังหวัดเชียงใหม่ และเวียงท่ากาน ที่ตำบลบ้านกลาง ต.สันป่าตอง จังหวัดเชียงใหม่

ได้มีการพบจารึกอักษรมอญโบราณ สมัยหริภุญไชยด้วง จ๋าราวพุทธศตวรรษที่ 17 จำนวน 7 หลัก ที่ลำพูน ปัจจุบันอยู่ที่พิพิธภัณฑ์สถานแห่งชาติหริภุญไชยด้วง จังหวัดลำพูน<ref>http://www.finearts.go.th/hariphunchaimuseum/นิทรรศการถาวร/item/การจัดแสดงศิลปะโบราณวัตถุ-ในพิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ-หริภุญไชย</ref> บางหมู่บ้านของจังหวัดลำพูนนั้นพบว่า ยังมีคนพูด[[ภาษามอญ]]และอนุรักษ์วัฒนธรรม[[มอญ]]อยู่จ๋า