ผลต่างระหว่างรุ่นของ "พระเจ้าอะเนาะเพะลูน"

| type = king

| title = [[พระมหากษัตริย์พม่า]]

| succession1 = พระเจ้าอังวะ

| reign1 = 5 พฤศจิกายน พ.ศ. 2148 – 9 กรกฎาคม พ.ศ. 2160

| predecessor1 = [[พระเจ้านยองยานญองยาน]]

| successor1 = [[มังรายกะยอชวาแห่งซะกุ๊]]

| succession2 = พระเจ้าหงสาวดี

| reign2 = พ.ศ. 2160 – 9 กรกฎาคม พ.ศ. 2171

| predecessor2 = [[พระเจ้านันทบุเรง]]

| successor2 = [[พระเจ้ามินแยไดกปามีนเยเดะบะ]]

| issue = [[พระเจ้ามินแยไดกปา]]

| full name = သခင်လတ် ''ตะขิ่นละ''

| dynasty = [[ราชวงศ์ตองอู|ตองอู]]

| father = [[พระเจ้านยองยานญองยาน]]

| mother = [[พระนางสิริมหาธัมมราชาธิบดีเทวี]]

| death_date birth_date = 921 กรกฎาคมมกราคม พ.ศ. 21712121

| death_place = หงสาวดี

| religion = [[เถรวาท|พุทธเถรวาท]]

'''พระเจ้าอะเน่าก์แพตหลุ่นเนาะเพะลูน''' ({{lang-my|အနောက်ဖက်လွန်}} {{IPA-my|ʔənaʊʔ pʰɛʔ lʊ̀ɴ|}} ''อะเน่าก์แพะหลุ่นมิง'' แปลว่า พระราชาแห่งทิศตะวันตก) หรือ '''พระเจ้ามหาธรรมราชา''' [[พงศาวดารมอญพม่า]]เรียกว่า'''พระเจ้าปราสาททองกลดแก้ว'''<ref>''ประชุมพงศาวดารเล่ม 2'', หน้า 49</ref> เป็น[[พระมหากษัตริย์พม่า]]ใน[[ราชวงศ์ตองอู]] เมื่อสิ้น[[พระเจ้าบุเรงนอง]]และ[[พระเจ้านันทบุเรง]]แล้ว ฐานอำนาจของราชวงศ์ตองอูสั่นคลอนเนื่องจากเกิดการกบฏจากพม่าด้วยกันเองในหลายหัวเมือง อีกทั้งการรุกรานจากต่างชาติ เช่น [[มอญ]]และ[[ชาวโปรตุเกส]] พระองค์ทรงเป็นผู้รวบรวมอาณาจักรพม่าให้กลับมายิ่งใหญ่ได้อีกครั้ง แม้ไม่ยิ่งใหญ่เท่าสมัยของพระอัยกาก็ตาม

พระเจ้าอโนเพตลุนอะเนาะเพะลูนเป็นพระราชโอรสองค์พระองค์ใหญ่ของ'''ใน[[พระเจ้านยองยานญองยาน]]''' หรือ'''เจ้านะยองราม'''พระราชโอรสพระองค์เล็กของ[[พระเจ้าบุเรงนอง]] เมื่อพระราชบิดาประชวรและสวรรคตระหว่างเดินทางกลับจากการยึดแสนหวีมาจาก[[กรุงศรีอยุธยา]]ใน พ.ศ. 2148 พระองค์มีศักดิ์จึงขึ้นครองราชย์เป็นราชนัดดาของพระเจ้าบุเรงนองกรุงอังวะต่อจากพระบิดา

พระเจ้าอโนเพตลุนเมื่อรวบรวม[[ไทใหญ่]]ได้แล้ว ก็ตีเมืองแปรได้ในปี [[พ.ศ. 2150|พ.ศ.2153 2153แล้วให้[[พระเจ้าตาลูน]] แลวให้'''พระเจ้าทาลุน''' พระอนุชาปกครองเมืองแปรแทน

พระเจ้าตองอูประชวรถึงแก่พิราลัย '''พระมหาอุปราชานัดจินหน่อง (พระสังกทัต) ''' ขึ้นเป็นพระเจ้าตองอูแทนพระบิดา เกรงจะต้านทานอังวะไม่ได้จึงส่งทูตมายอมอ่อนน้อมต่อ[[กรุงศรีอยุธยา]]ใน [[พ.ศ. 2152]] รัชสมัยของ[[สมเด็จพระเอกาทศรถ]] แต่เมื่อพระเจ้าอโนเพตลุนอะเนาะเพะลูนยกทัพมาตีเมืองตองอู สมเด็จพระเอกาทศรถไม่ได้ทรงยกทัพไปช่วยแต่รับสั่งให้'''พระยาทะละ'''ที่ปกครองหัวเมืองมอญทางใต้กับ[[ฟีลีปึ '''ฟิลิปดึ เดอบรีตู ปริโต'''อี นีโกตึ]] ชาวโปรตุเกส เจ้าเมืองสิเรียมซึ่งเป็นเมืองขึ้นของกรุงศรีอยุธยาสมัยนั้นเกณฑ์ไพร่พลมอญไปช่วย แต่ทัพมอญนั้นยกไปช้าทำให้พระเจ้าตองอูนัดจินหน่องยอมอ่อนน้อมต่อพระเจ้าอโนเพตลุนในอะเนาะเพะลูนใน [[พ.ศ. 2153]]

พระเจ้าอโนเพตลุนยอะเนาะเพะลูนรับสั่งให้พระเจ้าตองอูตั้งทัพสกัดทัพมอญ แต่ก็ต้านไม่อยู่จนพระยาทะละกับเดอปริโตดึบรีตูไปถึงตองอูจึงเผาเมืองตองอูทิ้ง และให้กวาดต้อนทรัพย์สมบัติผู้คนรวมถึงพระจ้าตองอูลงไปยังสิเรียม พระเจ้าตองอูเข้ารีตนับถือ[[ศาสนาคริสต์]]

ต่อมาพระยาทะละกับเดอปริโตดึบรีตูแตกคอกันเพราะเดอปริโตทำลายและย่ำยี[[พระพุทธศาสนา]]ด้วยการรื้อสถูปเจดีย์เพื่อหาสมบัติซึ่งเป็นสิ่งที่ชาว[[ชาวพม่า]][[มอญ]]รับไม่ได้ ชาวเมืองสิเรียมก็พากันเกลียดชัง พระเจ้าอโนเพตลุนอะเนาะเพะลูนได้โอกาสจึงเสด็จตีเมืองสิเรียมใน [[พ.ศ. 2155]] ครั้งนี้อยุธยาไม่ช่วย เดอปริโตจึงเอาเมือง[[หงสาวดี|เมืองหงสาวดี]]ไปยกให้รัฐบาล[[โปรตุเกส]]แล้วขอทัพเรือมาช่วยแต่มาไม่ทัน พระเจ้าอโนเพตลุนอะเนาะเพะลูนทรงตีเมืองสิเรียมแตกเมื่อ ขึ้น 7 ค่ำ เดือน 5 [[พ.ศ. 2156]] ทรงจับเดอปริโตดึบรีตูไปตรึง[[ไม้กางเขนการตรึงกางเขน|ตรึงกางเขน]] และกวาดต้อนชาวโปรตุเกสกับพวกลูกครึ่งราว 400 ไปเป็นทาสที่อังวะ ทัพเรือโปรตุเกสมาถึงหลังสิเรียมถูกตีแตกเลยถูกทัพอังวะยึดไว้

ส่วนพระเจ้าตองอูนัดจินหน่อง พระเจ้าอโนเพตลุนอะเนาะเพะลูนเห็นว่าเป็นเชื้อสาย[[ราชวงศ์ตองอู]]เหมือนกัน จึงสั่งให้กลับมานับถือ[[ศาสนาพุทธ]] และสวามิภักดิ์ต่อพระองค์ พระเจ้าตองอูไม่ยอมจึงถูกประหารฐานกบฏ

[[พ.ศ. 2156]] พระเจ้าอโนเพตลุนอะเนาะเพะลูนทรงปราบปรามโปรตุเกสจนสิ้นศัตรูในเมืองพม่า ทรงยึดครองและย้ายเมืองหลวงจากอังวะกลับมา[[หงสาวดี]]อีกครั้งเหมือนในสมัย[[พระเจ้าบุเรงนอง]] แต่หงสาวดีนั้นร้างมาตั้งแต่สมัย[[พระเจ้านันทบุเรง]]เสด็จหนี[[สมเด็จพระนเรศวรมหาราช]]ไปประทับที่ตองอู [[พระราชวังกัมโพชธานี|พระราชวัง]]ก็ถูกเผาจนเหลือแต่เพียงซากโดยพวกยะไข่ พระเจ้าอโนเพตลุนอะเนาะเพะลูนก็ทรงสร้างได้แต่ก็ทรงสร้างได้แต่พลับพลาที่ประทับ ภายหลังก็ไม่สามารถบูรณะพระราชวังให้เหมือนสมัยก่อนได้

หลังจากทรงย้ายราชธานีมาหงสาวดี พระเจ้าอโนเพตลุนอะเนาะเพะลูนได้ทรงเกลี้ยกล่อมพระยาทะละ ผู้ปกครองหัวเมืองมอญของ[[กรุงศรีอยุธยา]] จนพระยาทะละยอมอ่อนน้อม จึงทรงแต่งตั้งพระยาทะละเป็น'''พระยาธรรมราชา'''ให้ครองหัวเมืองมอญฝ่ายใต้ ทรงให้พระยาธรรมราชาส่งบุตรชายคือ'''พระยาพระราม'''ไปรับราชการที่หงสาวดีแทนแล้วทรงส่ง'''ตะคะแมง'''พระอนุชาไปปกครองเมืองเรแทนพระยาพระราม จากนั้นพม่าก็ได้เมืองเมาะตะมะและหัวเมืองมอญเกือบทั้งหมดกลับไปดังเดิม

ทางกรุงศรีอยุธยาให้เจ้าเมืองทวายยกไปตีเมืองเรจับตะคะแมงได้ พระเจ้าอโนเพตลุนอะเนาะเพะลูนทรงขัดเคืองจึงยกทัพ 40,000 คนเสด็จไปตีทวายด้วยพระองค์เองในเดือนยี่ [[พ.ศ. 2156]] ทรงตีเมืองทวายแตก จากนั้นทรงยกทัพมาตี[[ตะนาวศรี]]ของ[[กรุงศรีอยุธยา]] แต่ก็มีกองทัพอยุธยากับโปรตุเกสต้านไว้ พระเจ้าอโนเพตลุนอะเนาะเพะลูนทรงรอดกลับไปที่เมาะตะมะ อยุธยาชนะศึกเมืองตะนาวศรีแล้วก็ยึดคืนเมืองทวายกลับมาได้

พระเจ้าอโนเพตลุนอะเนาะเพะลูนทรงเคลื่อนทัพออกจากเมาะตะมะเมื่อเดือน 11 [[พ.ศ. 2157]] ไปตี[[ล้านนา]]เพราะล้านนาอยู่ในความวุ่นวาย เมื่อทรงยกทัพไปถึง[[ลำพูน]] '''พระเจ้าเชียงใหม่สะโดะกะยอ'''ทรงทิ้งเมืองเชียงใหม่กวาดต้อนผู้คนมาอยู่[[ลำปาง]] จนเสบียงร่อยหรอแต่ก็ทรงอยู่จนพระเจ้าเชียงใหม่สิ้นพระชนม์ขุนนางล้านนาจึงยอมแพ้ พระเจ้าอโนเพตลุนอะเนาะเพะลูนทรงตั้งพระยาน่านเป็นพระเจ้าเชียงใหม่แล้วทรงยกทัพกลับไปหงสาวดี

แต่กองทัพอยุธยายกไปถึงภายหลัง ล้านนาก็กลับไปเข้าข้างไทยและไล่ขุนนางพม่าไปหมด ต่อมาใน [[พ.ศ. 2161]] อยุธยากับพม่าทำสัญญาเลิกทำสงครามต่อกันโดยอยุธยายกเมืองเมาะตะมะให้พม่า ส่วนพม่าก็ยกเชียงใหม่ให้อยุธยา

พระเจ้าอโนเพตลุนอะเนาะเพะลูนมีพระอนุชา 2 พระองค์คือ

* '''[[พระเจ้าทาลุนตาลูน]]''' หรือ'''พระเจ้าสุทโธธรรมราชา''' ครองเมืองแปร

พระเจ้าอโนเพตลุนทรงอะเนาะเพะลูนประทับอยู่ที่[[หงสาวดี]]จนถึง [[พ.ศ. 2169]] โหรทูลว่าพระเคราะห์ร้าย ขอให้แปรพระราชฐานไปอยู่ที่อื่น พระองค์จึงข้ามแม่น้ำไปตั้งพลับพลาอยู่นอกเมืองหงสาวดีแล้วทรงประทับอยู่ป็นเวลา 2 ปี

ใน พ.ศ. 2171 พระเจ้าอโนเพตลุนอะเนาะเพะลูนทรงทราบว่า'''มังเรทิป''' พระโอรสลักลอบเป็นชู้กับนางสนม พระองค์ถูกมังเรทิปลอบปลงพระชนม์ ทรงอยู่ในราชสมบัติได้ 23 ปี มังเรทิปเองก็ถูกประหารโดยพระอนุชาของพระเจ้าอโนเพตลุนเองอะเนาะเพะลูนเอง ซึ่งขึ้นครองราชย์ต่อ คือ [[พระเจ้าทาลุน]]ตาลูน

| ก่อนหน้า = [[พระเจ้านยองยานญองยาน]]

| ปี = [[พ.ศ. 2148]] - [[พ.ศ. 2171]]

| ถัดไป = [[พระเจ้ามินแยไดกปามีนเยเดะบะ]]