ผลต่างระหว่างรุ่นของ "จังหวัดบุรีรัมย์"

จังหวัดบุรีรัมย์เป็นที่ตั้งของโบราณสถานสำคัญสมัยอารยธรรมขอมอย่าง[[อุทยานประวัติศาสตร์พนมรุ้ง|พนมรุ้ง]] และ[[ปราสาทเมืองต่ำ|เมืองต่ำ]] และในปัจจุบันเป็นที่ตั้งของศูนย์กีฬาขนาดใหญ่ ซึ่งประกอบด้วย[[สโมสรฟุตบอลบุรีรัมย์ ยูไนเต็ด|สโมสรฟุตบอล]], [[ช้าง อินเตอร์เนชั่นแนล เซอร์กิต|สนามแข่งรถ]] และค่ายมวย

บุรีรัมย์เป็นเมืองแห่งความรื่นรมย์ตามความหมายของชื่อเมืองที่น่าอยู่สำหรับคนในท้องถิ่นและเป็นเมืองที่น่ามาเยือนสำหรับคนต่างถิ่น เมืองปราสาทหินในเขตจังหวัดบุรีรัมย์มากมีไปด้วย ปราสาทหินใหญ่น้อย อันหมายถึงความรุ่งเรืองมาแต่อดีต จากการศึกษาของนักโบราณคดีพบหลักฐานการอยู่อาศัยของมนุษย์มาตั้งแต่สมัยก่อนประวัติศาสตร์ สมัย[[ทราวดี]] และที่สำคัญที่สุดพบกระจายอยู่ทั่วไปในจังหวัดบุรีรัมย์มาก คือ หลักฐานทางวัฒนธรรมของเขมรโบราณ ซึ่งมีทั้งปราสาทอิฐ และปราสาทหินเป็นจำนวนมากกว่า 60 แห่ง รวมทั้งได้พบแหล่งโบราณคดีที่สำคัญ คือ เตาเผา, ภาชนะดินเผา และภาชนะดินเผาแบบที่เรียกว่าเครื่องถ้วยเขมร ซึ่งกำหนดอายุได้ประมาณพุทธศตวรรษที่ 15-18 อยู่ทั่วไป และพระพุทธรูปมหาปรัชญาปารมิตตา หลังจากสมัยของวัฒนธรรมขอมหรือเขมรโบราณ แล้วหลักฐานทางประวัติศาสตร์ของจังหวัดบุรีรัมย์ เริ่มมีขึ้นอีกครั้งตอนปลายสมัยกรุงศรีอยุธยา โดยปรากฏชื่อว่าเป็นเมืองเก่า และปรากฏชื่อต่อมาในสมัยกรุงธนบุรีถึงสมัยกรุงรัตนโกสินทร์ว่าบุรีรัมย์มีฐานะเป็นเมือง ๆ หนึ่ง และรู้จักในนามเมืองแปะจนถึง พ.ศ. 2476 ได้มีการจัดระเบียบราชการบริหารส่วนภูมิภาคใหม่ จึงได้ชื่อเป็นจังหวัดบุรีรัมย์มาจนถึงปัจจุบันนี้ชื่อเมืองบุรีรัมย์ ไม่ปรากฏในเอกสารประวัติศาสตร์สมัยอยุธยา และธนบุรีเฉพาะชื่อเมืองอื่น ซึ่งปัจจุบันเป็นอำเภอในจังหวัดบุรีรัมย์ ได้แก่ [[อำเภอนางรอง|เมืองนางรอง]], [[อำเภอพุทไธสง|เมืองพุทไธสง]] และ[[อำเภอประโคนชัย|เมืองประโคนชัย]] พ.ศ. 2319

รัชสมัย[[สมเด็จพระเจ้าตากสินมหาราช]] กรุงธนบุรี กรมการเมืองนครราชสีมา มีใบบอกเข้ามาว่า พระยานางรองคบคิดเป็น กบฏร่วมกับเจ้าโอ, เจ้าอิน และอุปฮาดเมืองจำปาศักดิ์ จึงโปรดให้[[พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช]] เมื่อยังดำรงตำแหน่ง เจ้าพระยาจักรีเป็นแม่ทัพไปปราบจับตัวพระยานางรองประหารชีวิต และสมทบเจ้าพระยาสุรสีห์ ([[สมเด็จพระบวรราชเจ้ามหาสุรสิงหนาท]]) คุมกองทัพหัวเมืองฝ่ายเหนือยกไปตีเมือง จำปาศักดิ์, เมืองโขง และเมืองอัตตะปือ ได้ทั้ง 3 เมือง ประหารชีวิต เจ้าโอ, เจ้าอิน และอุปฮาด [[เมืองจำปาศักดิ์]] แล้วเกลี้ยกล่อมเมืองต่าง ๆต่างๆ ใกล้เคียงให้สวามิภักดิ์ ได้แก่ เขมรป่าดง, ตะลุง, สุรินทร์, สังขะ และเมืองขุขันธ์ รวบรวมผู้คนตั้งเมืองขึ้นในเขตขอม เรียกว่า เมืองแปะ แต่งตั้งบุรีรัมย์ และให้บุตรเจ้าเมืองผไทสมันต์แห่งพุทธไธสงเป็นเจ้าเมืองคนแรก

นอกจากนั้นบริเวณตอนใต้ของจังหวัดบุรีรัมย์ เป็นพื้นที่เทือกเขา เป็น [เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าดงใหญ่] และอุทยานแห่งชาติตาพระยา อันเป็นส่วนหนึ่งของผืนป่าดงพญาเย็น-เขาใหญ่มรดกโลกทางธรรมชาติ มีสัตว์ป่าหายากหลาชนิดอาศัย เป็นแหล่งกำเนิดแม่น้ำลำธารหลายสาย ไหลลงแม่น้ำมูล อันเป็นแม่น้ำสำคัญของภาคอีสาน ที่ไหลผ่านจังหวัดบุรีรัมย์

ในปัจจุบัน ทั้งเกษตรกรรม, อุตสาหกรรม และพาณิชยกรรมต่าง ๆต่างๆ ในจังหวัดบุรีรัมย์ ได้เจริญเติบโตขึ้นอย่างรวดเร็ว ในด้านการเกษตร พืชผลิตผลที่สำคัญของบุรีรัมย์ ได้แก่ ข้าว (มากกว่า 500,000 ไร่), อ้อย (มากกว่า 5,000 ไร่), ยางพารา (มากกว่า 50,000 ไร่) และพืชอื่น ๆอื่นๆ ในสัดส่วนน้อย ส่วนในด้านอุตสาหกรรม แหล่งอุตสาหกรรมหลักของบุรีรัมย์อยู่ที่อำเภอเมืองบุรีรัมย์ ส่วนแหล่งอุตสาหกรรมอื่น ๆอื่นๆ ได้แก่ที่อำเภอนางรอง, ลำปลายมาศ และสตึก

* {{ป้ายทางหลวง|H|24}} [[ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 24|ทล. 24]] ผ่าน[[อำเภอหนองกี่]], [[อำเภอนางรอง]], [[อำเภอเฉลิมพระเกียรติ (จังหวัดบุรีรัมย์)|อำเภอเฉลิมพระเกียรติ]] และ[[อำเภอประโคนชัย]]

* {{ป้ายทางหลวง|H|226}} [[ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 226|ทล. 226]] ผ่าน[[อำเภอลำปลายมาศ]], [[อำเภอเมืองบุรีรัมย์]] และ[[อำเภอกระสัง]]

* {{ป้ายทางหลวง|H|219}} [[ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 219|ทล. 219]] ผ่าน[[อำเภอสตึก]], [[อำเภอบ้านด่าน]] และ[[อำเภอเมืองบุรีรัมย์]]

* {{ป้ายทางหลวง|H|218}} [[ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 218|ทล. 218]] ผ่าน[[อำเภอเมืองบุรีรัมย์]] และ[[อำเภอนางรอง]]

* {{ป้ายทางหลวง|H|224}} [[ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 224|ทล. 224]] ผ่าน[[อำเภอปะคำ]], [[อำเภอละหานทราย]] และ[[อำเภอบ้านกรวด]]

* {{ป้ายทางหลวง|H|348}} [[ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 348|ทล. 348]] ผ่าน[[อำเภอนางรอง]], [[อำเภอปะคำ]] และ[[อำเภอโนนดินแดง]]

* {{ป้ายทางหลวง|H|202}} [[ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 202|ทล. 202]] ผ่าน[[อำเภอบ้านใหม่ไชยพจน์]] และ[[อำเภอพุทไธสง]]

* {{ป้ายทางหลวง|H|207}} [[ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 207|ทล. 207]] ผ่านเฉพาะ[[อำเภอบ้านใหม่ไชยพจน์]]

* {{ป้ายทางหลวง|H|2074}} ทล. 2074 ผ่านอำเภอเมืองบุรีรัมย์, [[อำเภอคูเมือง]] และ[[อำเภอพุทไธสง]]

* {{ป้ายทางหลวง|H|2445}} ทล. 2445 ผ่านอำเภอเมืองบุรีรัมย์, อำเภอประโคนชัย และอำเภอบ้านกรวด

* {{ป้ายทางหลวง|H|2208}} ทล.2208 ผ่านอำเภอเมืองบุรีรัมย์กระสัง, [[อำเภอประโคนพลับพลาชัย]] และอำเภอบ้านกรวดประโคนชัย

* {{ป้ายทางหลวง|H|22082226}} ทล.2226 ผ่าน[[อำเภอแคนดง]] และอำเภอสตึก 2208

* {{ป้ายทางหลวง|H|2073}} ทล.2073 ผ่านอำเภอกระสังลำปลายมาศ, [[อำเภอพลับพลาชัยชำนิ]] และอำเภอประโคนชัยนางรอง

* {{ป้ายทางหลวง|H|22262166}} ทล.2166 2226ผ่านอำเภอลำปลายมาศ, [[อำเภอหนองหงส์]] และอำเภอหนองกี่

* ทางหลวงชนบท บร. 3048 ผ่านอำเภอเมืองบุรีรัมย์ และ[[อำเภอห้วยราช]]

* ทางหลวงชนบท บร. 4031 ผ่านอำเภอพุทไธสง และ[[อำเภอนาโพธิ์]]

นอกจากเส้นทางกรุงเทพฯ – บุรีรัมย์ และกรุงเทพฯ – พรนมรุ้ง แล้ว ยังมีเส้นทางจากจังหวัดบุรีรัมย์ไปยังจังหวัดอื่น ๆอื่นๆ และภูมิภาคอื่น ๆอื่นๆ ของประเทศไทย

# สาย บขส.เก่า - บิ๊กซ๊ - แม็คโคแม็คโคร ขึ้นรถได้ที่สถานีขนส่งจังหวัดบุรีรัมย์

จังหวัดบุรีรัมย์มีสถานีรถไฟตาม[[ทางรถไฟสายตะวันออกเฉียงเหนือ|เส้นทางรถไฟสายนครราชสีมา-อุบลราชธานี]] ผ่านอำเภอต่าง ๆต่างๆ ได้แก่ ลำปลายมาศ, เมืองบุรีรัมย์, ห้วยราช และกระสัง จังหวัดบุรีรัมย์มีสถานีรถไฟทั้งหมด 9 แห่ง และที่หยุดรถ 1 แห่ง และมี[[ทางรถไฟสายเขากระโดง|ทางแยกไปลานเก็บหินโรงโม่หินศิลาชัย]] ระยะทาง 8 กิโลเมตร

* '''[[วนอุทยานเขากระโดง]]''' ตั้งอยู่ที่บ้านน้ำซับ ตำบลเสม็ด อดีตรู้จักกันในชื่อ "พนมกระดอง" มีความหมายว่า "ภูเขากระดองเต่า" เพราะคล้ายกระดองเต่า ซึ่งต่อได้เรียกเพี้ยนเป็น "กระโดง" บนยอดเขามีพระสุภัทรบพิตร ซึ่งเป็น[[พระพุทธรูป]]ก่ออิฐฉาบปูนขนาดใหญ่ หน้าตักกว้าง 12 เมตร ฐานยาว 14 เมตร สร้างขึ้นเมื่อ พ.ศ. 2512 เดิมองค์พระเป็นสีขาว แต่เมื่อโดนแดดทำให้คล้ายสีดำ จึงแก้เป็นสีทอง นอกจากนั้นยังมีบันไดนาคราช, พระพุทธบาทจำลอง, ปราสาทเขากระโดง, ปากปล่องภูเขาไฟ และอ่างเก็บน้ำเขากระโดง (อ่างเก็บน้ำวุฒิสวัสดิ์) บริเวณหน้าที่ทำการวนอุทยาน

** อ่างเก็บน้ำห้วยตลาด เป็นแหล่งดูนกน้ำแห่งหนึ่งของจังหวัดบุรีรัมย์ มีพื้นที่ 4,434 ไร่ มีนกกระสาปากเหลืองอาศัยอยู่ นอกจากนี้ยังพบนกกระสาดำ, นกกาบบัว, นกอ้ายงั่ว, เป็ดเทา และนกน้ำต่าง ๆต่างๆ อีกมากมาย

** [[ช้างอารีนา]] (เดิมคือ ไอ-โมบาย สเตเดียม) เป็นสนามฟุตบอลที่ได้มาตรฐานแห่งแรกและแห่งเดียวในประเทศไทยที่ไม่มีลู่วิ่งคั่นสนามและผ่านมาตรฐาน[[สหพันธ์ฟุตบอลนานาชาติ]] (FIFA) สามารถจัดเกมการแข่งขันระดับชาติได้ เป็นสนามที่สวยงามอีกแห่งหนึ่งของเมืองไทย ปัจจุบันเป็นสนามเหย้าของทีม[[บุรีรัมย์ ยูไนเต็ด]]

ไฟล์:รัชกาล ๑.jpg|พระบรมราชานุสาวรีย์ ร. 1

* หมู่บ้านทอผ้าไหมนาโพธิ์ โดยมีผ้าไหมพื้นไหมหางกระรอก, ผ้าโสร่ง, ผ้าขาวม้า และผ้ามัดหมี่ ลักษณะเด่นของผ้าไหมนาโพธิ์ คือ เนื้อแน่น และเส้นไหมละเอียด

* ปรางค์กู่สวนแตง เป็นเทวาลัยในศาสนาฮินดู สร้างขึ้นในราวพุทธศตวรรษที่ 16-17 โดยได้รับอิทธิพลจากศิลปกรรมสมัยนครวัดเป็นโบราณสถานอีกแห่งที่ถูกวางระเบิดจนองค์ปรางค์พังทลายลงมาเพื่อโจรกรรม ชิ้นส่วนปราสาทไปขาย ภายหลังกรมศิลปากรได้บูรณะใหม่จนมีความสมบูรณ์ และประกาศขึ้นทะเบียนเป็นโบราณสถานเมื่อวันที่ 8 มีนาคม พ.ศ. 2547<br>ลักษณะของกู่ประกอบด้วย ปรางค์อิฐ 3 องค์ ตั้งเรียงกันในแนวเหนือ-ใต้ บนฐานศิลาแลงเดียวกัน อาคารทั้งหมดหันหน้าไปทางทิศตะวันออก มีประตูหน้าเพียงประตูเดียว อีก 3 ด้าน สลักเป็นประตูหลอก ปรางค์องค์กลางมีขนาดใหญ่และมีสภาพค่อนข้างสมบูรณ์เป็นรูปสี่เหลี่ยมจัตุรัส ด้านหน้าทั้ง 3 ด้าน มีลักษณะยื่นออกมาและมีแผ่นศิลาทรายรองรับ ส่วนปรางค์อีกสององค์มีขนาดเล็กกว่าฐานเป็นรูปสี่เหลี่ยมจัตุรัส มีประตูเดียวทางด้านหน้า เช่นกัน ส่วนผนังอีก 3 ด้าน ก่อเรียบทึบ สำหรับบนพื้นหน้าปรางค์มีส่วนประกอบสถาปัตยกรรมหินทรายอื่น ๆอื่นๆ ตกหล่นอยู่ เช่น ฐานบัว, ยอดปรางค์, กลีบขนุน, รูปนาค 6 เศียร อายุของกู่สวนแตงสามารถกำหนดได้จากทับหลังของปรางค์ ซึ่งปัจจุบันเก็บรักษาอยู่ที่ [[พิพิธภัณฑ์สถานแห่งชาติพระนคร]] อยู่ในราวพุทธศตวรรษที่ 17 เนื่องจากภาพสลักบนทับหลังทั้งหมดมีลักษณะตรงกับศิลปะขอมแบบนครวัด ที่มีอายุอยู่ในช่วงเวลาดังกล่าว อาทิเช่น [[ทับหลังพระนารายณ์ตรีวิกรม|ทับหลังสลักภาพพระนารายณ์ตรีวิกรม]] (ตอนหนึ่งในวามนาวตารแสดงภาพพระนารายณ์ย่างพระบาท 3 ก้าว เหยียบโลกบาดาล, โลกมนุษย์ และโลกสวรรค์), [[ทับหลังศิวนาฎราช|ทับหลังภาพศิวนาฎราช]], [[ทับหลังกวนเกษียรสมุทร|ทับหลังภาพการกวนเกษียรสมุทร]], [[ทับหลังนารายณ์บรรทมสินธุ์|ทับหลังภาพนารายณ์บรรทมสินธุ์]] ฯลฯ แต่ละชิ้นมีขนาดใหญ่สวยงามน่าสนใจยิ่ง

* กู่ฤๅษีหนองเยือง เป็นอโรคยาศาลหรือโรงพยาบาล สร้างขึ้นในสมัยพระเจ้าชัยวรมันที่ 7

* หาดปราสาททอง หรืออ่างเก็บน้ำทุ่งกระเต็น ตั้งอยู่หน้าองค์การบริหารส่วนตำบลเย้ยปราสาท ระยะห่างระหว่างขอบสระถึงเกาะกลาง 250 เมตร เนื้อที่ 2450 ไร่ หาด ปราสาททอง ยังเหมาะแก่การปั่นจักรยานรอบ ๆรอบๆ อ่างเก็บน้ำ โดยรวมของระยะทางทั้งหมด เกือบ 10 กิโลเมตร ที่พิเศษกว่านั้น ยังเป็นสถานที่ฝึกซ้อมกีฬาทางน้ำ เช่น เจ็ทสกี ระยะทางฝึกซ้อมและการแข่งขัน 9.3 กิโลเมตร โดยสามารถเดินทางผ่านทางแยกต่างระดับ [[อำเภอสีคิ้ว]] เลี้ยวมาทาง[[อำเภอโชคชัย ]] ผ่าน[[อำเภอหนองบุญมาก]] ถึงสี่แยก[[อำเภอหนองกี่]] จากนั้นเลี้ยวซ้ายประมาณ 3 กิโลเมตร ก็จะถึงหาด

* อนุสาวรีย์เราสู้ อยู่ริมทางหลวงในเขต ต.โนนดินแดง อ.โนนดินแดง จ.บุรีรัมย์ ชาวบุรีรัมย์ร่วมสร้างขึ้นเมื่อ [[พ.ศ. 2522]] เพื่อรำลึกถึงวีรกรรมของประชาชน, ตำรวจ และทหาร ที่เสียชีวิตจากการต่อสู้กับผู้ก่อ การก่อการร้ายคอมมิวนิสต์ ซึ่งขัดขวางการก่อสร้าง ถนนสายละหานทราย - ตาพระยา

* ผาแดง อยู่ในเขตป่าสงวนแห่งชาติดงใหญ่ บ้านหนองเสม็ด ต.ลำนางรอง อ.โนดินแดง จ.บุรีรัมย์ เป็นเขตติดต่อระหว่าง อ.โนนดินแดง กับ [[อ.ตาพระยา]] [[จ.สระแก้ว]] เป็นแหล่งท่องเที่ยวทางธรรมชาติแห่งใหม่ของจังหวัดบุรีรัมย์ นักท่องเที่ยวที่รักธรรมชาติสามารถมาสัมผัสอากาศบริสุทธิ์ ชมดวงอาทิตย์ตก ทัศนียภาพของผืนป่าธรรมชาติอันกว้างใหญ่สวยงามของเทือกเขาบรรทัด และป่าสงวนแห่งชาติดงใหญ่ โดยเฉพาะช่วงที่มีอากาศหนาวเย็นในช่วงเดือนพฤศจิกายนถึงกุมภาพันธ์ นักท่องเที่ยวจะได้พบกับทะเลหมอกปกคลุมป่าดงใหญ่ - เทือกเขาบรรทัดอันซับซ้อนสวยงามด้วย นอกจากนี้ ยังเป็นจุดพักรถของคนเดินทางผ่านจังหวัดบุรีรัมย์ ไปยังจังหวัดต่าง ๆต่างๆ ในภาคตะวันออกด้วย ซึ่งช่วงนี้ในแต่ละวันได้มีนักท่องเที่ยวและผู้ที่เดินทางแวะมาเที่ยวชมพักผ่อน ถ่ายภาพเป็นที่ระลึกเป็นจำนวนมาก ไม่แพ้แหล่งท่องเที่ยวทางธรรมชาติอื่น ๆอื่นๆ แหล่งท่องเที่ยวดังกล่าว สามารถเชื่อมโยงกับแหล่งท่องเที่ยวอื่น ๆอื่นๆ ในพื้นที่อำเภอโนนดินแดงอีกด้วย

* หมู่บ้านโฮมสเตย์โคกเมือง ตั้งอยู่ที่บ้านโคกเมือง ตำบลจรเข้มาก เป็นหมู่บ้านโฮมสเตย์ที่ได้รับรางวัลระดับประเทศมากมาย มีกิจกรรมให้เรียนรู้ภูมิปัญญาท้องถิ่นมากมาย อาทิ เรียนรู้การปลูกข้าวหอมมะลิภูเขาไฟ, การทอเสื่อกก, การทอผ้าไหม, การเรียนรู้เกษตรวิถีพอเพียง เป็นต้น

* [[ชุมชนโบราณบ้านแสลงโทน]] เป็นชุมชนโบราณตั้งอยู่ในเขตบ้านแสลงโทน ต.แสลงโทน อ.ประโคนชัย อยู่ห่างจากตัวจังหวัดไปทางทิศใต้ ตามทางสายบุรีรัมย์-ประโคนชัย ระยะทาง 25 กิโลเมตร ทางหลวงตัดผ่ากลางชุมชนโบราณ มองเห็นคันดินเป็นแนวสูงประมาณ 5-7 เมตร อยู่สองข้างทาง ชุมชนโบราณแห่งนี้มีลักษณะเป็นรูปกลมรีวางตามแนวตะวันออก -ตะวันตก ยาวประมาณ 5,756 เมตร กว้าง 1,750 เมตร มีคูเมืองโอบอยู่นอกคันดิน 3 ชั้น ปัจจุบันเหลือเพียงชั้นเดียว ใกล้คันดินด้านที่ตั้งโรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบลแสลงโทนในปัจจุบัน มีเนินดินซึ่งมีก้อนหินศิลาแลงกระจัดกระจายเข้าใจว่าเคยมีศาสนสถาน แต่ปัจจุบันเป็นที่ตั้งศาลเจ้าพ่อแสลงโทน เรียกว่า ศาลปู่เจ้าหรือกระท่อมเนียะตา เป็นศาลเจ้า ซึ่งเป็นที่เคารพนับถือของชาวบ้านแสลงโทนและชาวบ้านใกล้เคียง สร้างด้วยไม้ระแนง หลังคามุงกระเบื้องและพื้นเป็นปูนซีเมนต์ ทั้งคูน้ำคันดิน (ที่เหลืออยู่ริมทางหลวง) และเนินดินศาลเจ้าพ่อแสลงโทน ได้ประกาศขึ้นทะเบียนโบราณสถานแล้ว นอกจากนี้ยังพบหลักฐานอื่นที่สำคัญ คือ สระน้ำโบราณรูปสี่เหลี่ยมในเขตวัดแสลงโทน 2 สระ พบเศษภาชนะดินเผา, โครงกระดูกมนุษย์, เครื่องประดับ, เทวรูปเก่า และใบเสมาเก่า ซึ่งเข้าใจว่าบริเวณนี้เคยเป็นศาสนสถานสำคัญประจำชุมชนโบราณ

* เส้นทางกุ้งจ่อม กระยาสารท ตั้งอยู่ในเขตเทศบาลตำบลประโคนชัย มีการผลิตกุ้งจ่อม ซึ่งเป็นภูมิปัญญาการถนอมอาหารเฉพาะถิ่นของอำเภอประโคนชัย และกระยาสารท อาหารหวานที่คู่เมืองประโคนชัย ซึ่งเป็นขนมสำคัญในงานประเพณีแซนโฎนตา ประเพณีสำคัญของคนไทยเชื้อสายเขมร ซึ่งเป็นชนกลุ่มใหญ่ของอำเภอประโคนชัย นอกจากนั้นยังมีอาหารท้องถิ่นเฉพาะถิ่นประโคนชัย อาทิ กุ้งจ่อมผัด, แกงฮ็อง, แกงบวน เป็นต้น

* [[อุทยานประวัติศาสตร์พนมรุ้ง]] ปราสาทเขาพนมรุ้งได้รับการยกย่องว่าเป็นปราสาทหินที่งดงามมากแห่งหนึ่งของไทย ตั้งอยู่บนยอดเขาพนมรุ้งซึ่งเคยเป็นภูเขาไฟมาก่อน ตัวปราสาทสร้างด้วยหินทรายสีชมพู และศิลาแลงอย่างยิ่งใหญ่อลังการมีการออกแบบผังปราสาทตามแนวความเชื่อที่สอดคล้องกับภูมิประเทศศาสนสถานแต่ละส่วนประดับด้วยลวดลายวิจิตรงามตาโดยเฉพาะหน้าบันศิวนาฎราชและทับหลังนารายณ์บรรทมสินธุ์ที่มีความงดงามละเอียดอ่อนช้อย นับเป็นโบราณสถานอันทรงคุณค่าที่ไม่ควรพลาดชมในวันขึ้น 15 ค่ำ เดือน 5 (ประมาณเดือน เม.ย. - พ.ค.) ของทุกปีจะมีประเพณีเดินขึ้นเขาพนมรุ้งเพื่อชมปรากฏการณ์ธรรมชาติอันน่ามหรรศจรรย์คือมหรรศจรรย์ คือ พระอาทิตย์จะสาดแสงตรงเป็นลำทะลุช่องประตูปราสาททั้ง 15 บานราวปาฏิหาริย์และเกิดขึ้นเพียงครั้งเดียวในรอบปีเท่านั้น

* วัดเขาพระอังคาร เป็นวัดที่สร้างขึ้นใหม่ ตั้งอยู่บนยอดเขาพระอังคารซึ่งสูงประมาณ 320 เมตรจากระดับน้ำทะเล มีโบสถ์ที่ประยุกต์จากสถาปัตยกรรมหลายสมัย ดูสวยงามแปลกตา เป็นวัดที่สวยงามใหญ่โตแห่งหนึ่งของบุรีรัมย์ มีโบสถ์, ศาลา และอาคารต่าง ๆต่างๆ สร้างเลียนแบบสถาปัตยกรรมสมัยต่าง ๆต่างๆ หลายรูปแบบงดงาม แปลกตาและน่าสนใจยิ่ง ภายในโบสถ์มีภาพจิตรกรรมฝาผนัง และเรื่องราวพุทธชาดกเป็นภาษาอังกฤษด้วย บริเวณวัดเป็นปากปล่องภูเขาไฟคาดว่าเคยเป็นที่ตั้งของโบราณสถานสมัยทวารวดีเพราะเสมาหินแกะสลักสมัยดังกล่าวหลงเหลืออยู่เป็นจำนวนมาก

* แหล่งหินตัด แหล่งหินตัด จังหวัดบุรีรัมย์ห่างจากตัวอำเภอบ้านกรวด 7 กม. เป็นลานหินกว้างเกือบ 2,000 ไร่ ใกล้ชายแดนติดกับราชอาณาจักรกัมพูชา มีร่องรอยการตัดหิน เพื่อนำไปสร้างปราสาทหินต่าง ๆต่างๆ ในเขตอีสานใต้ รวมทั้งปราสาทพนมรุ้ง และปราสาทเมืองต่ำ

* เตานายเจียน เป็นเตาเผาโบราณอายุประมาณ 1,000 ปี และได้พบเครื่องเคลือบโบราณจำนวนมาก คนโบราณใช้เผาเครื่องปั้นดินเผา หม้อ และไห ต่าง ๆต่างๆ

* ผึ้งร้อยรัง เป็นสถานที่ที่ผึ้งจะมาทำรังบนต้นไม้ขนาดใหญ่เป็นร้อยๆ รัง

; งานดอกฝ้ายคำบาน: ช่วงเดือน ม.ค. - ก.พ. ของทุกปี บริเวณปราสาทเขาพนมรุ้ง

; มหกรรมว่าวอีสาน: ช่วงเดือน ม.ค. บริเวณสนามกีฬามหาวิทยาลัยรามคำแหง วิทยาเขตบุรีรัมย์ [[อ.ห้วยราช]] ในงานมีการประกวดขบวนว่าว, ธิดาว่าว, การนำเสนอสินค้า, วัฒนธรรม, ภูมิปัญญาอำเภอห้วยราช และไฮไลท์อยู่ที่ การแข่งขันว่าวอีสานหรือว่าวแอก ที่มีรูปร่างเอกลักษณ์ของบุรีรัมย์ ด้านบนติดแอก ซึ่งแอกเป็นอุปกรณ์ที่ทำให้เกิดเสียง ซึ่งมีการวิ่งว่าวในช่วงเช้าของวันแรก และเอาว่าวลงในช่วงเช้าของวันที่ 2 ในช่วงกลางคืนของคืนแรก จึงมีกิจกรรม "นอนดูดาว ชมว่าวกลางคืน"

; มหกรรมมวยไทยเทศกาลกินไก่ไหว้เจ้าพ่อขุนศรี: ประมาณปลายเดือน กุมภาพันธ์ ของทุกปี บริเวณสนามที่ว่าการอำเภอ [[อ.หนองกี่]]

; นมัสการพระเจ้าใหญ่วัดศีรษะแรด (วัดหงส์) : วันขึ้น 14 ค่ำ ถึงวันแรก 1 ค่ำ เดือน 3 หรือตรงกับ '''[[วันมาฆบูชา]]''' ของทุกปี ที่วัดศีรษะแรด [[อ.พุทไธสง]]

; นมัสการรอยพระพุทธบาทจำลอง: วันขึ้น 15 ค่ำ เดือน 3 หรือ '''[[วันมาฆบูชา]]'''

; งานประเพณีขึ้นเขากระโดง: ช่วงเดือน เม.ย. ของทุกปี ณ วนอุทยานแห่งชาติเขากระโดง ตำบลเสม็ด [[อ.เมืองบุรีรัมย์]]

; งานประเพณีขึ้นเขาพนมรุ้ง: เดือนเมษายน ของทุกปี (วันเพ็ญเดือนห้า) ณ อุทยานประวัติศาสตร์พนมรุ้ง [[อ.เฉลิมพระเกียรติ]]

; งานเครื่องเคลือบพันปี: ช่วงเดือน เม.ย. ของทุกปี ที่ หน้าที่ว่าการอำเภอ [[อ.บ้านกรวด]] ในงานมีการจัดขบวนนางรำ ขบวนเครื่องเคลือบจำลอง การขายผลิตภัณฑ์ชุมชนจากทุกๆทุกตำบลในเขตอำเภอบ้านกรวด

; งานประเพณีบุญบั้งไฟ: ประมาณสิ้นเดือน พ.ค. - ต้นเดือน มิ.ย. ของทุกปี ที่บ้านหนองบัวลี-หนองบัวลอง [[ต.ไทยสามัคคี]] [[อ.หนองหงส์]]

; งานสืบสานประเพณี ของดีโนนสุวรรณ : จัดขึ้นช่วงเดือน พ.ค. - มิ.ย. ของทุกปี ณ บริเวณที่ว่าการ [[อำเภอโนนสุวรรณ]] ซึ่งเป็นงานมีการสืบสานประเพณีบุญบั้งไฟ จัดการแข่งขบวนเซิ้งบั้งไฟ และมีการนำเสนอของดีโนนสุวรรณที่หลากหลาย อาทิ ผ้าไหม, ผลไม้ เพราะโนนสุวรรณถือว่าเป็นแหล่งผลไม้สำคัญของจังหวัด อาทิ เงาะ, ทุเรียน, ฝรั่ง ฯลฯ ทำให้ผู้มาเที่ยวงานสามารถเลือกซื้อผลไม้ และสินค้าผลิตภัณฑ์ชุมชนได้จากผู้ผลิตโดยตรง

; งานปรางค์กู่สวนแตงและประเพณีบุญบั้งไฟ : จัดขึ้นช่วงเดือน พ.ค. ของทุกปี ณ บริเวณ [[ปรางค์กู่สวนแตง]] [[อำเภอบ้านใหม่ไชยพจน์]] ภายในงานมีการประกวดขบวนบั้งไฟสวยงาม, การประกวดขบวนเซิ้ง, การนำเสนอผลิตภัณฑ์ชุมชน และการแสดงแสงสีเสียง เล่าเรื่องราวปรางค์กู่สวนแตง โบราณสถานที่สำคัญของบุรีรัมย์

; ประเพณีแข่งเรือยาว: วันเสาร์-อาทิตย์แรก ของเดือน พ.ย. ที่[[ลำน้ำมูล]] ที่ที่ว่าการ [[อ.สตึก]]

; งานวันหอมแดง แข่งเรือยาว ชาวหนองหงส์: ช่วงประมาณเดือน ธ.ค. ของทุกปี - มี.ค. ของปีถัดไป ที่หนองสระแก้ว [[อ.หนองหงส์]]

ประชากรในจังหวัดบุรีรัมย์ ประกอบด้วยชาว[[ไทยเขมร]], [[ไทยลาว]], [[ไทยโคราช]] และ[[ไทยส่วย]] มีภาษาพูดที่ยังใช้อยู่ในปัจจุบันสี่ภาษาด้วยกันดังนี้

'''กลุ่มไทยอีสาน (ลาวร้อยเอ็ด หรือลาวตะวันตก) <ref>https://pasalao.activeboard.com/t50433986/6/</ref>''' มีคนใช้อยู่ประมาณร้อยละ ๕๐50 มีใช้มากในอำเภอ [[อำเภอลำปลายมาศ]], [[อำเภอพุทไธสง]], [[อำเภอบ้านใหม่ไชยพจน์]], [[อำเภอนาโพธิ์]], [[อำเภอหนองหงส์]] และบางส่วนของ [[อำเภอสตึก]], [[อำเภอโนนดินแดง]], [[อำเภอโนนสุวรรณ]], [[อำเภอหนองกี่]], [[อำเภอคูเมือง]], [[อำเภอปะคำ]], [[อำเภอเมืองบุรีรัมย์]]

'''กลุ่มไทยเขมร'''  มีคนใช้อยู่ประมาณร้อยละ ๑๘18 [[อำเภอพลับพลาชัย]], [[อำเภอห้วยราช]], [[อำเภอประโคนชัย]], [[อำเภอกระสัง]], [[อำเภอบ้านกรวด]] และบางส่วนของ [[อำเภอเมืองบุรีรัมย์]]

'''กลุ่มไทยโคราช''' มีคนใช้อยู่ประมาณร้อยละ ๓๐30 ใช้มากในอำเภอ [[อำเภอนางรอง]], [[อำเภอละหานทราย]], [[อำเภอปะคำ]], [[อำเภอชำนิ]], [[อำเภอหนองกี่]] และบางส่วนของ[[อำเภอเมืองบุรีรัมย์]]

'''กลุ่มไทยส่วยหรือไทยกวย'''  มีคนใช้อยู่เล็กน้อยประมาณร้อยละ ๒2 ในพื้นที่บางส่วนของ [[อำเภอสตึก]], [[อำเภอบ้านด่าน]], [[อำเภอห้วยราช]], [[อำเภอประโคนชัย]], [[อำเภอหนองกี่]] และ[[อำเภอหนองหงส์]] <ref>http://www.thaiheritage.net/nation/oldcity/oldcity.htm</ref>