ผลต่างระหว่างรุ่นของ "สมเด็จพระราชชนนีพันปีหลวง"

ในช่วงรัตนโกสินทร์ ยังคงยึดบรรทัดฐานมาแต่ยุค[[กรุงศรีอยุธยา]]เป็นหลัก และใช้ตั้งพระนามสมเด็จพระราชชนนีพันปีหลวง ได้แก่ สมเด็จกรมพระอมรินทรามาตย์ (หรือ สมเด็จพระอมรินทรามาตย์)<ref>[[เจ้าพระยาทิพากรวงศ์มหาโกษาธิบดี (ขำ บุนนาค)|ทิพากรวงศมหาโกษาธิบดี (ขำ บุนนาค), เจ้าพระยา]]. ''พระราชพงศาวดารกรุงรัตนโกสินทร์ รัชกาลที่ 3''. กรุงเทพฯ : ไทยควอลิตี้บุ๊คส์ (2006), 2560, หน้า 67, 97</ref>, สมเด็จกรมพระศรีสุริเยนทรามาตย์ และกรมสมเด็จพระเทพศิรินทรามาตย์ เป็นต้น กระทั่งล่วงมาในรัชสมัย[[พระบาทสมเด็จพระมงกุฏเกล้าเจ้าอยู่หัว]]ทรงได้รับอิทธิพลจากชาติตะวันตก จึงโปรดให้เฉลิมพระปรมาภิไธยแก่สมเด็จพระบรมราชชนนีว่า "สมเด็จพระศรีพัชรินทราบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนี"<ref>ราชกิจจานุเบกษา, [http://www.ratchakitcha.soc.go.th/DATA/PDF/2453/D/2022.PDF ประกาศเฉลิมพระปรมาภิไธย], เล่ม ๒๗, ตอน ๐ง, ๔ ธันวาคม พ.ศ. ๒๔๕๓, หน้า ๒๐๒๒ </ref> ภายหลังเพิ่มเติมอีกครั้งว่า "สมเด็จพระศรีพัชรินทราบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพระพันปีหลวง"<ref>ราชกิจจานุเบกษา, [http://www.ratchakitcha.soc.go.th/DATA/PDF/2458/D/2392.PDF พระราชพิธี คำถวายชัยมงคลของข้าทูลละอองธุลีพระบาท แด่สมเด็จพระศรีพัชรินทราบรมราชินีนารถ พระบรมราชชนนีพระพันปีหลวง], เล่ม ๓๒, ตอน ง, ๙ มกราคม พ.ศ. ๒๔๕๘, หน้า ๒๓๙๒</ref> ตามลำดับ และทรงแก้ไขพระนามพระบรมอัฐิของสมเด็จพระอัครมเหสีและพระราชชนนีในรัชกาลก่อนทั้งสิ้น โดยทรงตัดคำว่า "มาตย์" อันเป็นชื่อขุนนางเจ้ากรมออก แล้วเพิ่มคำว่า "พระบรมราชินี" ลงไป<ref>ดารณี ศรีหทัย. ''สมเด็จรีเยนต์''. กรุงเทพฯ : มติชน, 2554, หน้า 81-82</ref> อันเป็นแบบแผนในการปรับใช้มาจนถึงปัจจุบัน

* [[สมเด็จพระอมรินทราบรมราชินี]] (พ.ศ. 2280–2369) เป็นอรรคชายาเดิมใน[[พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช]] และเป็นสมเด็จพระพันปีหลวงใน[[พระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัย]]

* [[สมเด็จพระศรีสุริเยนทราบรมราชินี]] (พ.ศ. 2310–2379) เป็นสมเด็จพระพันวัสสาในรัชสมัย[[พระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัย]] และเป็นสมเด็จพระพันปีหลวงใน[[พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว]] (สถาปนาหลังเสด็จสวรรคต)

* [[สมเด็จพระเทพศิรินทราบรมราชินี]] (พ.ศ. 2377–2404) เป็นพระราชเทวีใน[[พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว]] และเป็นสมเด็จพระพันปีหลวงใน[[พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว]] (สถาปนาหลังเสด็จสวรรคต)