ผลต่างระหว่างรุ่นของ "แผ่นดินไหวในลิสบอน ค.ศ. 1755"

| title = แผ่นดินไหวในลิสบอน พค.ศ. 22981755

| date = 1 พฤศจิกายน พค.ศ. 22981755

'''แผ่นดินไหวที่ลิสบอน พค.ศ. 22981755''' หรือรู้จักกันในชื่อ '''แผ่นดินไหวครั้งใหญ่ที่ลิสบอน''' ({{lang-pt|Terramoto de Lisboa}}) เกิดขึ้นเมื่อวันที่ 1 พฤศจิกายน พ.ศ. 2298 (ค.ศ. 1755) เวลา 9.:40 น.นาฬิกา ตามเวลาท้องถิ่น<ref>[http://www.brown.edu/Departments/Portuguese_Brazilian_Studies/ejph/html/issue4/html/belo_main.html Between History and Periodicity: Printed and Hand-Written News in 18th-Century Portugal]</ref> หลังจากเกิดแผ่นดินไหว ได้เกิดอัคคีภัยและ[[คลื่นสึนามิ]]ตามมา ซึ่งทำลายกรุง[[ลิสบอน]]และบริเวณใกล้เคียงใน[[ราชอาณาจักรโปรตุเกส]]ลงเกือบสิ้นเชิง นัก[[วิทยาแผ่นดินไหว]]ปัจจุบันประเมินว่าแผ่นดินไหวลิสบอนคราวนี้มีขนาดประมาณ 8.5-9.0 ตาม[[มาตราขนาดโมเมนต์]]<ref name="Gutscher">{{cite journal|last=Gutscher|first=M.-A.|coauthors=Baptista M.A. & Miranda J.M.|year=2006|title=The Gibraltar Arc seismogenic zone (part 2): Constraints on a shallow east dipping fault plane source for the 1755 Lisbon earthquake provided by tsunami modeling and seismic intensity|journal=Tectonophysics|volume=426|pages=153–166|doi=10.1016/j.tecto.2006.02.025|url=http://www.sciencedirect.com/science?_ob=ArticleURL&_udi=B6V72-4KBX4F6-1&_user=10&_coverDate=10%2F30%2F2006&_rdoc=1&_fmt=high&_orig=gateway&_origin=gateway&_sort=d&_docanchor=&view=c&_searchStrId=1686129586&_rerunOrigin=scholar.google&_acct=C000050221&_version=1&_urlVersion=0&_userid=10&md5=03712ebb4ba96cc63271c6c93369c1e0&searchtype=a|accessdate=20 March 2011}}</ref> โดยมี[[ศูนย์กลางแผ่นดินไหว]]อยู่ใน[[มหาสมุทรแอตแลนติก]]ห่างจาก[[แหลมเซนต์วินเซนต์]]ไปทางตะวันตก-ตะวันตกเฉียงใต้ราว 200 กิโลเมตร ตัวเลขประเมินผู้เสียชีวิตเฉพาะในกรุงลิสบอนอยู่ระหว่าง 10,000 ถึง 100,000 คน<ref>Pereira (2006), page 5.</ref> จึงนับเป็นหนึ่งในแผ่นดินไหวครั้งที่มีผู้เสียชีวิตมากที่สุดในประวัติศาสตร์

แผ่นดินไหวดังกล่าวเกิดขึ้นเมื่อเช้าวันที่ 1 พฤศจิกายน พค.ศ. 22981755 ซึ่งเป็น[[วันสมโภชนักบุญทั้งหลาย]] (All Saints' Day) วันหยุดของ[[นิกายคาทอลิก]] รายงานร่วมสมัยระบุว่าแผ่นดินไหวเกิดขึ้นนาน 3.5-6 นาที ทำให้เกิดรอยแรกขนาดใหญ่กว้าง 5 เมตรเกิดขึ้น ณ ใจกลางนคร ผู้รอดชีวิตต่างเร่งรุดไปยังพื้นที่เปิดของท่าเรือเพื่อความปลอดภัยและเฝ้ามองขณะที่น้ำลดต่ำลง ประมาณ 40 นาทีหลังเกิดแผ่นดินไหว คลื่นสึนามิขนาดยักษ์ได้พัดท่วมท่าเรือและเขตเมือง ไปจนถึงแม่น้ำทากัส<ref>Viana-Baptista MA, Soares PM. Tsunami propagation along Tagus estuary (Lisbon, Portugal) preliminary results. Science of Tsunami Hazards 2006; 24(5):329 [http://www.sthjournal.org/245/baptista.pdf Online PDF]. Accessed 2009-05-23. [http://www.webcitation.org/5h5m5xcBr Archived] 2009-05-27.</ref> หลังจากนี้ยังมีคลื่นสึนามิอีกสองคลื่นเกิดขึ้นตามมา ในบางพื้นที่ เพลิงได้โหมลุกอย่างรวดเร็วและลุกไหม้นานถึงห้าวัน

แรงสั่นสะเทือนจากแผ่นดินไหวสามารถรู้สึกได้ทั่วทวีปยุโรป<ref>Memoirs of Casanova, Book 2, Ch. XXVI; Casanova himself noted feeling the shocks when he was imprisoned in "The Leads" in Venice and specifically states they were the same that destroyed Lisbon</ref> ไกลถึง[[ฟินแลนด์]]และแอฟริกาเหนือ และในบางแหล่งข้อมูล กระทั่งใน[[กรีนแลนด์]]<ref>Brockhaus' Konversations-Lexikon. 14th ed., Leipzig, Berlin and Vienna 1894; Vol. 6, p. 248</ref> และ[[แคริบเบียน]]<ref name="Lyell">Lyell, Charles. Principles of Geology. 1830. Vol. 1, chapter 25, p. 439 [http://www.esp.org/books/lyell/principles/facsimile/contents/lyell-v1-ch25.pdf Online electronic edition]. Accessed 2009-05-19. [http://www.webcitation.org/5gwhvRCJL Archived] 2009-05-21.</ref> คลื่นสึนามิสูงถึง 20 เมตรกวาดชายฝั่งแอฟริกาเหนือ และพัดถล่ม[[มาร์ตินีก]]และ[[บาร์เบโดส]]ทั่วมหาสมุทรแอตแลนติก

นักประวัติศาสตร์เศรษฐกิจ อัลวาโร เปเรรา ประเมินว่า จากประชากรของลิสบอนที่ประมาณ 200,000 คน มีผู้เสียชีวิตราว 30,000-40,000 คน และอีก 10,000 คนอาจเสียชีวิตในโมร็อกโก อย่างไรก็ดี การศึฏษารายงานร่วมสมัยซึ่งเกี่ยวข้องกับเหตุการณ์แผ่นดินไหวครั้งนี้ใน พค.ศ. 25522009 พบว่าตัวเลขนี้คลุมเครือ และยากที่จะแยกจากรายงานการเกิดแผ่นดินไหวท้องถิ่นในช่วงเวลาไล่เลี่ยกัน คือ 18-19 พฤศจิกายน<ref>Blanc P.-L. Earthquakes and tsunami in November 1755 in Morocco: a different reading of contemporaneous documentary sources. Nat. Hazards Earth Syst. Sci. 2009; 9: 725–738. [http://www.nat-hazards-earth-syst-sci.net/9/725/2009/nhess-9-725-2009.pdf Online PDF]. Accessed 2009-05-23. [http://www.webcitation.org/5h5m8c5QG Archived] 2009-05-27.</ref> เปเรราประเมินว่ายอดผู้เสียชีวิตทั้งสิ้นในโปรตุเกส สเปนและโมร็อกโกจากแผ่นดินไหว ตลอดจนอัคคีภัยและคลื่นสึนามิที่เกิดตามมาอยู่ที่ 40,000 ถึง 50,000 คน<ref>Pereira (2006), pages 8–9 and 33-9921.</ref>

[[สมเด็จพระเจ้าโจเซที่ 1 แห่งโปรตุเกส|สมเด็จพระเจ้าโจเซที่ 1]] พระมหากษัตริย์แห่งโปรตุเกส และนายกรัฐมนตรีเสนาบดี พยายามสร้างนครขึ้นใหม่ วันที่ 4 ธันวาคม พค.ศ. 22981755 ประมาณหนึ่งเดือนให้หลังเหตุแผ่นดินไหว มานูเอล ดา แมร์ (Manuel da Maia) หัวหน้าวิศวกร นำเสนอแผนการของเขาสำหรับการสร้างกรุงลิสบอนขึ้นใหม่ แมร์เสนอห้าทางเลือกตั้งแต่ละทิ้งกรุงลิสบอนไปจนถึงสร้างนครใหม่ขึ้นอย่างสมบูรณ์ ซึ่งพระเจ้าโจเซและนายกรัฐมนตรีเสนาบดีตัดสินใจเลือกการรื้อถอนย่านไบซา (Baixa quarter) และ "สร้างถนนใหม่โดยไม่รีรอ"<ref>Shrady, ''The Last Day'' pp. 152-155.</ref>

[[หมวดหมู่:พค.ศ. 20981755]]